Làm thế nào để “dân chứng” cân bằng cảm xúc, không mang buồn vui trên bảng giá về nhà?

Tư Mã Ý từng nói với vợ: “Cho dù ngày mai trời có sập, đêm nay ánh trăng kia là của ta với nàng”.

Người ta thường nói thị trường chứng khoán là thị trường của cảm xúc, thế nhưng những người chiến thắng phải là những người lý trí. Làm thế nào để kiểm soát cảm xúc, để có một cái đầu lạnh khi tham gia TTCK? Chị Hồ Huyền - Trưởng phòng Tư vấn đầu tư của CTCK VNDIRECT đã chia sẻ câu chuyện của cá nhân trên mạng xã hội Stockbook.

Dưới đây là bài viết của chị Hồ Huyền.

THIỀN VÀ CHỨNG KHOÁN

Thiền liên quan gì đến chứng khoán? Điều đầu tiên tôi thấy ở đây là “Khối ngoại ngoài thích cổ cánh của Việt Nam còn rất thích Làng Mai”. Bạn search đi, sẽ thấy đến Google còn mời sư ông Thích Nhất Hạnh về giảng cho nhân viên nghe cơ mà. Tây lông ở đây nhiều lắm (có cả Nhật, một nước cũng mạnh về thiền), bạn nào cũng đều gọi sư ông là “thầy”, cảm giác từ “thầy” trở nên phổ cập với họ tương tự như từ “phở” và “nem” vậy.

Vì vậy, nhà đầu tư nào hay mua bán theo tín hiệu từ khối ngoại nên nghĩ đến việc tìm hiểu về phương pháp thiền của thầy Thích Nhất Hạnh đi là vừa, đó là trending đấy.

TẠI SAO DÂN CHỨNG KHOÁN NÊN THIỀN?

- Vì chúng ta đang làm một nghề đặc biệt, nghề luôn phải chiến đấu với chính mình, với lòng tham và sự sợ hãi. Chúng ta tham gia vào cuộc chiến cảm xúc nhiều hơn là cuộc chiến về trí thông minh. Bằng chứng là người ta từng làm so sánh giữa việc đầu tư theo cổ phiếu của một nhóm chuyên gia với đầu tư theo cổ phiếu do một con khỉ ném phi tiêu để chọn, kết quả không có sự khác nhau là mấy.

- Vì cái nghề của chúng ta thắng thì lâu chứ thua thì chóng vánh lắm. Một phút bồng bột có thể bay luôn cả ngôi nhà của mình lẫn nhà của bố mẹ ngay. Những nhà đầu tư mới tham gia mấy năm gần đây không thấy rõ điều này, chứ chúng tôi vào nghề từ 2007 chứng kiến nhiều.

- Vì cái nghề của chúng ta tỷ lệ người thua/người thắng không phải là 80/20 mà là 95/5. Sau hào quang của Warren Buffett là biết bao nhiêu người thảm bại. Thảm bại thì còn biết nói gì, thế nên bạn ít biết về 95% số người đấy.

- Vì cái nghề của chúng ta luôn có những cạm bẫy, luôn khiến chúng ta rơi vào vòng luẩn quẩn, những lỗi lầm lặp đi lặp lại, nhận thức được mà không cách gì giải quyết được.

Vì cái nghề của chúng ta luôn có những cạm bẫy...

THIỀN GIÚP GÌ CHO DÂN CHỨNG KHOÁN

1. Thiền Làng Mai dạy bạn SỐNG CHO HIỆN TẠI (Chữ Chánh niệm - bao gồm chữ Kim ở trên và chữ Tâm ở dưới – tức tâm để ở hiện tại, ở giây phút này)

Nhà đầu tư sống cho hiện tại như thế nào?

- Quan sát thị trường một cách chân thực. Tăng là tăng, giảm là giảm, không có yêu ghét.Nói thì đơn giản chứ làm thì cực khó.

Cách của tôi trước đây là ghi chép lại những điều tôi quan sát được qua các phiên, đặc biệt tại các thời điểm đỉnh, đáy: 1 là trên bảng giá, số mã tăng giảm như thế nào, tốc độ khớp lệnh, trung bình lệnh ra sao; 2 là bên ngoài mọi người phản ứng như thế nào, mọi người có hô hào hưng phấn không, người đến sàn có tấp nập không, báo chí thường viết gì…; sau đó kết nối các sự kiện với nhau để phân tích, nhận định. Yêu cầu đầu tiên của sếp tôi khi tôi viết nhận định thị trường là hạn chế tối thiểu các tính từ, đấy cũng là 1 cách để nhìn nhận thị trường 1 cách chân thực không bị cảm xúc.

Nói như vậy thì chả cần thiền cũng làm được, có file excel và thường xuyên đi trà đá hóng chuyện là ok đúng không. Bất ngờ là thiền còn làm được hơn thế. Khi bạn luyện tập thiền đúng cách và chăm chỉ, bạn sẽ rèn luyện được khả năng cảm nhận và quan sát thị trường và bản thân, từ những thứ nhỏ nhất, một cách khách quan nhất. Khả năng đó hình thành lúc nào mà bạn không hay biết, nó trở thành tuệ giác của bạn, không cần phải có máy móc ghi chép lại.

- Cân bằng cảm xúc. Đã quan sát khách quan thì bạn sẽ không có yêu ghét, cũng không có chuyện quá kỳ vọng và quá thất vọng. Điều này rất quan trọng, vì như mình nói ở phần trước, cuộc chiến trên thị trường chứng khoán không phải là cuộc chiến về trí thông minh, mà là cuộc chiến cảm xúc. Bạn càng kiểm soát cảm xúc của bạn tốt bao nhiêu, bạn càng trading tốt bấy nhiêu.

Ví dụ cho dễ hiểu hơn nhé. Nếu bạn biết quan sát khách quan, biết cân bằng cảm xúc thì khi lướt Stockbook bạn sẽ ghi nhận được gì. À, nhiều tút không có nội dung sâu sắc mà tôi muốn nghe. Loãng quá. Noti nhiều quá…., thế thì bạn sẽ rất khó chịu. Tôi cũng thấy những thứ như bạn, nhưng tôi còn thấy gì. Nhiều tút không có khuyến nghị, nhưng thể hiện được phần nào trạng thái tài khoản và tâm lý nhà đầu tư, nhìn vào đó tôi biết nhà đầu tư đang mua hay bán nhiều hơn, tâm lý hưng phấn hay chán nản. Mức độ dồn dập của noti cho thấy sự sôi động của thị trường. Đó là market sentiment, một trong những tín hiệu rất quan trọng để nhận định xu hướng thị trường đó.

- Không mang buồn vui trên bảng giá về nhà. Dân chứng khoán mất ăn mất ngủ như thế nào thì bạn biết rồi đấy. Bạn có biết Tư Mã Ý nói gì với vợ của ông ấy trong hoàn cảnh này không? “Cho dù ngày mai trời có sập, đêm nay ánh trăng kia là của ta với nàng” - đây chính xác là câu ông ấy nói. Nếu bạn thiền, nếu bạn sống cho hiện tại, cân bằng cảm xúc thì khi ở nhà, trái tim và trí óc của bạn sẽ ở nhà với vợ con, thưởng thức ánh trăng cùng vợ và con, bất kể thị trường có đi nặng.

- Thoát khỏi nỗi lo/ảo tưởng về tương lai hoặc quá khứ.

Chúng ta thường mang nỗi sợ hãi trong quá khứ mang về hiện tại, như thế rất dễ để tuột mất cơ hội. Chính tôi cũng hay mắc bệnh này, nên bạn sẽ thấy cách đầu tư của tôi nhiều khi thận trọng quá, bỏ mất những nhịp rất ngon.

Nếu bạn thiền, nếu bạn sống cho hiện tại, cân bằng cảm xúc thì khi ở nhà, trái tim và trí óc của bạn sẽ ở nhà với vợ con, thưởng thức ánh trăng cùng vợ và con...

2. Thiền Làng Mai dạy bạn BIẾT DỪNG LẠI (chữ CHỈ - tương đương với từ STOP trong tiếng Anh)

Biết dừng lại là một nghệ thuật. Nếu bạn biết dừng lại, bạn sẽ chiến thắng 2 kẻ thù lớn nhất của bản thân khi chơi chứng khoán: Lòng tham và sự sợ hãi. Chúng ta hay có một bệnh là đếm cua trong lỗ, vừa mua đã nghĩ đến chuyện ăn bằng lần, cứ kỳ vọng nó phải thế này, thế kia cơ. Tham thế, không biết thế nào là đủ. Full cổ rồi vẫn tiếc là mình không dùng margin. Cả nền kinh tế tăng trưởng được vài %, nhưng mà tài khoản tôi ít cũng phải 100%. Tôi biết nhiều người vì lòng tham mà đến với chứng khoán, nhưng đến giờ thì tôi lại thấy rằng chơi chứng khoán là cách tốt để chiến thắng kẻ thù lòng tham.

Khi bạn đang lãi, bạn biết dừng lại, đấy là cơ hội để bạn không đánh mất mình. Ngược lại, khi bạn đang lỗ, bạn biết dừng lại, đấy là cơ hội để bạn làm lại. Dừng lại, đơn giản để đầu óc bạn được nghỉ ngơi, bạn bình tâm nhìn lại, để bạn không phải mất năng lượng vô ích để chạy trong cái mớ bòng bong của bạn. Khi bình tâm bạn sẽ sáng suốt hơn và giải pháp sẽ tự đến.

3. Thiền Làng Mai dạy bạn LẠC QUAN

Đến Làng Mai bạn sẽ được ngồi hát thiền ca, mà ca hát thì hẳn là lạc quan yêu đời rồi. Tuy nhiên vụ hát hò này tôi không cảm nhận được nhiều nên không dám luận bàn thêm. Trịnh Công Sơn và thầy Thích Nhất Hạnh có chơi với nhau, nên thiền ca Làng Mai và nhạc Trịnh Công Sơn có nhiều nét tương đồng. Tôi vốn rất thích và thuộc nhiều nhạc Trịnh, nhưng tận khi đến Làng Mai tôi mới thực sự hiểu được chất thiền của nhạc Trịnh trong từng nhịp thở vào, thở ra.

Chém gió dài vậy thôi, chứ câu này mới là quan trọng. TRÊN ĐÂY LÀ KINH NGHIỆM CỦA TÔI, CHỨ KHÔNG PHẢI CỦA BẠN. HÃY TỰ TRẢI NGHIỆM VÀ CẢM NHẬN. MỖI NGƯỜI MỘT THÀNH TỰU, KHÔNG NÊN SO SÁNH VỚI NHAU. Và để thực sự thành chuyên gia trong bất cứ việc gì bạn vẫn cần 10.000 giờ học tập và làm việc nghiêm túc.Bạn phải kiên trì rèn luyện, không có cách nào khác.

Linh Linh

Theo Trí thức trẻ/Stockbook