Bruckner liet wat programmatische achtergrondinformatie bij de verschillende delen na. In het openingsdeel horen we bijvoorbeeld ‘doodsaankondiging’ en aan het slot: ‘de overgave’. Bij deel drie had Bruckner ‘te diep in een oog van een meisje gekeken’. In de Finale treft de Oostenrijkse keizer de Russische tsaar, horen we de kozakken ronddraven, militaire muziek en fanfares. 

• I Allegro moderato

• II Scherzo: Allegro moderato - Trio: Allegro moderato

• III Adagio: feierlich langsam, aber nicht schleppend

• IV Finale: Feierlich, nicht schnell

HET VERHAAL

In een Spaanse staatsgevangenis buiten Sevilla wordt de onschuldige politieke gevangene Florestan in een ondergrondse kerker gevangen gehouden. De gouverneur van de gevangenis, Don Pizarro, heeft hem daar zonder enige vorm van proces opgesloten.

De vrouw van Florestan, Leonore, is erachter gekomen dat haar man zich hoogstwaarschijnlijk in deze gevangenis bevindt, en zij heeft zich, verkleed als man, tot de bewaker Rocco toegang verschaft. Rocco's dochter Marzelline raakt meteen verliefd op deze nieuwe jongeling die zich Fidelio noemt, en de vader ziet in hem een toekomstige schoonzoon. Om haar ontmoeting met Florestan mogelijk te maken, vraagt Leonore of zij Rocco kan helpen met het werk in de kerkers. De bewaker vertelt haar over een onofficiële gevangene, waardoor Leonore alleen maar in haar vermoedens wordt gesterkt.

Het is de naamdag van de koning, en het is gebruikelijk dat er dan amnestie aan gevangenen wordt verleend. Don Fernando, een minister uit Sevilla, zijn de geruchten van de onschuldige gevangene echter ook ter ore gekomen en hij besluit, in plaats van amnestie te verlenen, een inspectietocht te organiseren. Don Pizarro heeft op zijn beurt weer geruchten over de voorgenomen inspectie gehoord, en hem rest niets anders dan Florestan uit de weg te ruimen voordat de minister arriveert. Hij vertelt Rocco dat hij Florestan wil vermoorden en dat er in de kerker een graf moet worden gegraven.

Leonore, die van dit plan op de hoogte is, vergezelt Rocco naar de donkere kerker. Daar herkent zij haar echtgenoot aan zijn stem. Als het graf klaar is, roept Rocco Don Pizarro. Maar als de gouverneur Florestan wil doodsteken, werpt Leonore zich tussen hen, maakt zich bekend en bedreigt Don Pizarro met een pistool. Met de aankomst van Don Fernando zijn voor Don Pizarro alle kansen verkeken; zijn spel is uitgespeeld. Alle gevangenen worden vrijgelaten, Leonore neemt haar man de ketens af en iedereen zingt een jubelende dankhymne aan de opofferende liefde van de vrouw.