SAINS TINGKATAN 5 - TOPIK 3.1

3.1 KITAR SEMULAJADI

HASIL PEMBELAJARAN

DI AKHIR PEMBELAJARAN, PELAJAR DAPAT:

1. MEMERIHALKAN MAKSUD KESEIMBANGAN ALAM

2. MENYATAKAN KITAR SEMULAJADI YANG MEMBANTU DALAM MENGEKALKAN KESEIMBANGAN ALAM

3. MENERANGKAN BAGAIMANA KITAR SEMULAJADI DAPAT MEMBANTU DALAM MENGEKALKAN KESEIMBANGAN ALAM

KESIMBANGAN ALAM

Kesimbangan alam bermaksud keadaan semua sumber yang diperlukan untuk kesinambungan hidup supaya dapat dibekalkan secara berterusan melalui interaksi yang berlaku dalam alam semulajadi. Interaksi ini berlaku antara organisma atau organisma dengan persekitaran.

Interaksi-interaksi ini penting dalam mengekalkan keseimbangan alam. Melaluio interaksi sebeginilah sumber alam dapat dikitar untuk kegunaan berterusan. Antara kitar semulajadi yang penting ialah kitar nitrogen, kitar air dan kitar karbon.

KITAR SEMULAJADI

KITAR NITROGEN

Kitar Nitrogen & Kepentingannya

■ Tumbuhan tidak dapat menyerap nitrogen di atmosfera (udara) atau dari tanah untuk mensintesiskan protein secara langsung.

■ Tumbuhan hanya boleh menyerap nitrogen daripada sebatian nitrat dalam tanah melalui akarnya untuk mensintesiskan protein.

Terdapat empat proses utama dalam kitar nitrogen, iaitu:

Pengikat nitrogen

Pokok kekacang (kacang pis, kacah tanah dan klover) menyerap nitrogen di atmosfera melalui bakteria pengikat nitrogen yang hidup secara simbiosis dalam nodul akar pokok kekacang atau hidup bebas dalam tanah. Bakteria pengikat nitrogen menukarkan nitrogen menjadi sebatian nitrat. Salah satu contoh bakteria ini ialah Rhizobium sp.
Bakteria pendinitritan dalam tanah menguraikan sebatian nitrat menjadi gas nitrogen semula melalui pendenitritan. Gas nitrogen dilepaskan ke atmosfera. Semasa kilat dan gunung api meletus, gas nitrogen akan bergabung dengan gas oksigen di atmosfera dan membentuk nitrogen monoksida serta nitrogen dioksida. Kedua-dua oksida ini bertindak balas dengan air hujan dan membentuk asid nitrus dan asid nitrik.
Hujan asid turun dan meresap ke dalam tanah. Ia bertindak balas dengan garam mineral atau bes dalam tanah dan membentuk sebatian nitrat yang boleh diserap oleh tumbuhan melalui akar.

Pereputan (penguraian)

Apabila tumbuhan serta haiwan mati dan mereput, bangkai-bangkai tersebut akan diuraikan oleh bakteria atau kulat pengurai.
Bakteria atau kuat pengurai memecahkan protein bangkai yang mereput dalam tanah untuk membentuk sebatian ammoniump
Baham perkumuhan haiwan juga diuraikan oleh bakteria atau kulat pengurai untuk membentuk sebatian ammonium dalam tanah.

Penitritan

Bakteria penitritan menukarkan sebatian ammonium dalam tanah membentuk sebatian nitrit dan seterusnya membentuk sebatian nitrat.
Sebatian nitrat boleh diserap oleh tumbuhan melalui akarnya.

Pendenitritan

Sebahagian sebatian nitrat diuraikan oleh bakteria pendenitritan dalam tanah untuk menghasilkan gas nitrogen.
Gas nitrogen dilepaskan ke atmosfera semula.

KEPENTINGAN KITAR NITROGEN

Mengekalkan kesuburan tanah untuk mempertingkatkan hasil tanaman.
Membekalkan nitrat kepada tumbuh-tumbuhan pengeluar dalam rantai makanan untuk membina protein sebagai bekalan makanan untuk haiwan dan manusia.
Mengekalkan kandungan nitrogen di atmosfera.

KITAR KARBON

Karbon dalam bentuk karbon dioksida dalam atmosfera digunakan oleh tumbuhan untuk membuat makanan melalui proses fotosintesis. Haiwan kemudiannya mmeperoleh makanan dalam bentuk sebatian karbon daripada tumbuhan atau haiwan lain. Karbon dikembalikan ke amosfera dalam bentuk karbon dioksida semula apabila tumbuhan dan haiwan menjalankan proses respirasi atau mati atau mereput. Karbon juga dikembalikan ke atmosfera melalui proses pembakaran.

KITAR AIR

Kitar air melibatkan proses pengaliran air di antara permukaan Bumi, laut dan atmosfera.

Proses kitaran air:

Transpirasi berlaku apabila kuantiti air yang banyak diserap oleh pokok-pokok dalam hujan tropika melalui akar dan akan dihilangkan ke atmosfera dalam bentuk wap air.
Penyejatan air berlaku apabila takungan air ini dipanaskan oleh cahaya matahari. Wap air dibebaskan ke atmosfera.
Apabila wap air disejat dan naik ke atmosfera, wap air yang panas ini akan disejukkan dan terkondensasi menjadi titisan air yang membentuk awan.
Titisan air dalam awan akan turun semula ke permukaan Bumi sebagai hujan, salji atau hujan batu.
Semasa hujan turun ke Bumi, sebahagian air hujan meresap ke dalam tanah dan berkumpul menjadi takungan air di bawah tanah yang berupaya diserap oleh pokok melalui akar.
Air hujan juga mengalir ke dalam sungai, tasik dan laut. Penyejatan air berlaku pada permukaan Bumi dan kitar air akan berulang.

LATIHAN

Page updated

Report abuse