ความสำคัญของผลงานนวัตกรรม 

1.1 ความเป็นมาและสภาพของปัญหา

การวางรากฐานการดำเนินชีวิตตามหลักเศรฐกิจพอเพียงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องปลูกฝังให้เกิดขึ้นกับทุกคนทุกระดับในสังคมไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเยาวชนอันจะเป็นกำลังสำคัญ เป็นอนาคตของชาติ ซึ่งสอดคล้องกับพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2552 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545 และฉบับที่ 3 พ.ศ. 2553 มาตรา 22 ระบุว่า การจัดการศึกษาต้องยึดหลักว่าผู้เรียนทุนคนมีความสามารถเรียนรู้และพัฒนาตนเองได้และถือว่าผู้เรียนมีความสำคัญที่สุด กระบวนการจัดการศึกษาต้องส่งเสริมให้ผู้เรียนสามารถพัฒนา ตามธรรมชาติและเต็มตามศักยภาพ และกำหนดจุดมุ่งหมายของการจัดการศึกษาเพื่อพัฒนาผู้เรียนให้เป็นคนดี คนเก่ง และสามารถดำรงชีวิตได้อย่างมีคุณภาพเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ทั้งร่างกายจิตใจ สติปัญญา ความรู้ และคุณธรรม มีจริยธรรม และวัฒนธรรมในการดำรงชีวิต โรงเรียนในฐานะหน่วยงานทางสังคมที่มีความใกล้ชิดกับนักเรียนมากที่สุดจึงมีภารกิจที่สำคัญในการพัฒนานักเรียนทั้งทางด้านความรู้ และคุณธรรมจริยธรรม โดยอาศัยความร่วมมือในการพัฒนาจากทุกหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง 

กระทรวงศึกษาธิการประกาศตั้งโรงเรียนวัดมกุฏกษัตริย์ขึ้น สังกัดกรมวิสามัญศึกษา กระทรวงศึกษาเมื่อวันที่ 7 มิถุนายน 2494 โดยวัดมกุฏกษัตริยารามราชวรวิหาร อนุเคราะห์ให้ใช้ที่ดินของวัดส่วนหนึ่งเป็นที่ตั้งโรงเรียนทั้งนี้เป็นผลมาจากการประกาศใช้แผนการศึกษาชาติ พ.ศ. 2493 ปัจจุบันโรงเรียนมัธยมวัดมกุฏกษัตริย์ เป็นโรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดกลาง มีนักเรียนจำนวน 448 คน บริเวณใกล้เคียงโดยรอบโรงเรียน ได้แก่ กระทรวงศึกษาธิการ สหประชาชาติ กองทัพบก วัดมกุฏกษัตริย์ อาชีพหลักของประชากรในชุมชน คือ รับราชการ ผู้ปกครองส่วนใหญ่จบการศึกษาระดับมัธยมปลาย อาชีพหลัก คือ คือ ค้าขาย รับจ้างและทําธุรกิจ ส่วนตัวและรับราชการ ตามลําดับ ส่วนใหญ่นับถือศาสนา พุทธ ฐานะทางเศรษฐกิจ/รายได้ โดยเฉลี่ยต่อครอบครัวต่อปี 120,000 บาท จํานวนคนเฉลี่ยต่อครอบครัว 3 คน และแนวโน้มความต้องการของผู้ปกครอง และชุมชน คือ ความปลอดภัย จากผลการประเมินคุณภาพภายในของสถานศึกษาของโรงเรียนมัธยมวัดมกุฏกษัตริย์ พบว่า  ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนพิจารณาจากร้อยละของนักเรียนที่ได้ระดับ 3 ขึ้นไป อยู่ในระดับที่ต่ำกว่าร้อยละ 60 ได้แก่ กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย คณิตศาสตร์ สังคมศึกษา และภาษาต่างประเทศ ส่งผลให้ผลการประเมินคุณภาพภายนอกรอบ 4 ด้านคุณภาพของผู้เรียน อยู่ในระดับดีมากโดยผลที่ทำให้นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่ต่ำเกิดจากการที่นักเรียนพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ เช่น มาโรงเรียนสาย ไม่ทันเข้าแถวเคารพธงชาติ ไม่มีวินัย ทำงานไม่เสร็จตามเวลา และขาดความรับผิดชอบ เป็นต้น  นักเรียนได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงของกระแสสังคม สื่อ และเทคโนโลยี ประกอบกับกิจกรรมของโรงเรียนในด้านการกำกับติดตามการส่งเสริมคุณธรรมและจริยธรรมขาดความต่อเนื่องสม่ำเสมอ จึงไม่สามารถคงพฤติกรรมด้านคุณธรรมได้อย่างยั่งยืน

โรงเรียนมัธยมวัดมกุฏกษัตริย์ จึงพัฒนาคุณภาพของนักเรียนโดยมุ่งเน้นการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียน โดยใช้กรอบขับเคลื่อนตามแนวคิดของโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. ในปีการศึกษา 2567 ได้มีการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณ์ของนักเรียน ได้แก่ รับผิดชอบ มีวินัย เสียสละ และตรงต่อเวลา  โดยใช้ Makut 4D-Development Model ประกอบด้วยกลไกการขับเคลื่อน 4 ขั้นตอน ได้แก่                

1) พัฒนาหลักสูตรดี  

2) พัฒนาครูดี

3) พัฒนาคนดี 

4) พัฒนาเครือข่ายคนดี

 เพื่อใช้บริหารจัดการการดำเนินงานด้านคุณธรรมของโรงเรียน ภายใต้บริบทของสถานศึกษาและกระบวนการมีส่วนร่วมของทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องด้วยวงจรบริหารงานคุณภาพ (PDCA)  โดยใช้หลักการ “เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา” โดยมีเป้าหมายที่นักเรียนให้มีทัศนคติ วิสัยทัศน์เชิงบวก และการประพฤติตนปฏิบัติหน้าที่เน้นคุณธรรมและค่านิยมที่เหมาะสมกับสถานศึกษา ที่ทำให้การบริหารจัดการด้านคุณธรรมของโรงเรียนเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลเป็นไปตามเป้าประสงค์ของโรงเรียนสืบไป

1.2 แนวคิดหลักการสำคัญ

1.2.1 กรอบแนวคิดที่สำคัญของโรงเรียนคุณธรรม สพฐ.

โรงเรียนมัธยมวัดมกุฏกษัตริย์ดำเนินกิจกรรมตามกรอบแนวคิดหลักของโรงเรียนคุณธรรม โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ผู้บริหาร ครู และนักเรียน ตระหนักรู้ เข้าใจ และมีกระบวนการ คิด อย่างมีเหตุผล ซึมซับคุณค่าแห่งคุณธรรมความดีอย่างเป็นธรรมชาติ สร้างความรู้สึกผิดชอบชั่วดี และภูมิใจในการทำความดี รวมไปถึงเพื่อให้ผู้บริหาร ครู และนักเรียนสร้างเครือข่ายชุมชนองค์กรแห่งคุณธรรม โดยขอความร่วมมือจากหน่วยงาน และองค์กรที่ทำงาน     ด้านคุณธรรมอย่างเป็นรูปธรรมชัดเจน และมีความต่อเนื่อง ทั้งนี้ จากวัตถุประสงค์ดังกล่าวคุณธรรมที่ต้องเร่งช่วยกันปลูกฝังให้แก่ผู้บริหาร ครู และนักเรียน โดยมีความสอดคล้องกับกรอบแนวคิดโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. 5 ประการ ดังนี้

พอเพียง : การดำรงชีวิตพอเพียงจามพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพล อดุลยเดช โดยทำพอประมาณ ให้เหมาะสมกับตนเอง ไม่ฟุ้งเฟ้อ และฝึกตนเอง ให้รู้จักความพอดี พอเหมาะ ถ้าไม่พอดี ไม่พอเหมาะก็จะเกิดความทุจริตในใจได้

กตัญญู : เป็นคุณธรรมพื้นฐานของมนุษย์ ซึ่งในสังคมมนุษย์ต้องเกี่ยวข้องสัมพันธ์กับบุคคลต่างๆ ได้แก่ พ่อแม่ ครูอาจารย์ ญาติพี่น้อง เป็นต้น ความกตัญญูเป็นคุณธรรม ที่มนุษย์ควรปฏิบัติและไม่หลงลืมตัว เมื่อเกิดความสำเร็จต้องยกย่องเชิดชูบุพการี ครู อาจารย์ และทุกคนที่มีส่วนร่วม

ซื่อสัตย์สุจริต : ยึดพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพล อดุลยเดช ที่ว่า “ความซื่อสัตย์สุจริต เป็นพื้นฐานของความดีทุกอย่าง เด็กๆจึงต้องฝึกฝนอบรม ให้เกิดมีขึ้นในตนเอง เพื่อจะได้เติบโตขึ้นเป็นคนดีมีประโยชน์ และมีชีวิตที่สะอาด ที่เจริญมั่นคง” (พระราชทานเพื่ออัญเชิญลงพิมพ์ในหนังสือวันเด็ก ปีพุทธศักราช 2531)

ความรับผิดชอบ : พร้อมให้ตรวจสอบการกระทำได้เสมอ โดยพร่ำสอน เพื่อให้ลูกหลานเยาวชน ก้าวทันต่อยุคโลกาภิวัตน์ ยึดมั่นความซื่อสัตย์ สุจริต เพื่อสร้างคนดีในบ้านเมือง

อุดมการณ์คุณธรรม : การเสริมสร้างหลักธรรมาภิบาลของการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดี โดยการบริหารหรือการปกครองที่มีความถูกต้อง มีความยุติธรรม ร่วมมือร่วมใจกันมุ่งมั่นให้ระบบการศึกษาของชาติ ดำเนินไปด้วยความมั่นคง ยั่งยืน ด้วยจิตสำนึก ทัศนคติ พฤติกรรมที่เต็มเปี่ยมไปด้วยคุณธรรมและจริยธรรม พร้อมทั้งใช้หลักการ ให้โอกาสประชาชนมีส่วนร่วมและรับรู้

และจากกรอบแนวคิดคุณธรรมดังกล่าว โรงเรียนมัธยมวัดมกุฏกษัตริย์ได้กำหนดอัตลักษณ์คุณธรรมของโรงเรียนเพื่อปลูกฝังและพัฒนาคุณธรรมของผู้บริหาร คณะครู และนักเรียนอันได้แก่ ความมีวินัย  เสียสละ  ตรงต่อเวลา และความรับผิดชอบ

1.2.2 วงจรบริหารงานคุณภาพ (PDCA)

โรงเรียนมัธยมวัดมกุฏกษัตริย์ดำเนินการบริหารงานคุณธรรมเพื่อพัฒนาคุณธรรมของโรงเรียน โดยดำเนินการตามกระบวน (PDCA) ดังต่อไปนี้

ขั้นที่ 1 Plan วางแผนการดำเนินงานอย่างเป็นระบบ มีการสำรวจสภาพปัจจุบัน ปัญหา และความต้องการของนักเรียน ครู และผู้ปกครอง มีการกำหนดปัญหา สาเหตุของปัญหา และพฤติกรรมเชิงบวกของนักเรียน ครูและผู้บริหาร

ขั้นที่ 2 Do ดำเนินการแก้ไขปัญหาผ่านกิจกรรม และโครงการต่างๆของโรงเรียน โดยใช้รูปแบบ Makut 4D Development Model 

ขั้นที่ 3 Check ตรวจสอบและส่งเสริมการดำเนินงาน ทั้งนี้ โรงเรียนมีการแต่งตั้งคณะกรรมการประเมินผลโครงงานคุณธรรมระดับห้องเรียน ตลอดจนตัดสินการประกวดโครงงานคุณธรรม รวมทั้งให้ข้อเสนอแนะ เพื่อให้นักเรียนได้นำเอาความรู้และผลที่ได้ไปปรับใช้ ตลอดจนขยายคุณธรรมจากห้องเรียนไปสู่คุณธรรมระดับโรงเรียน อีกทั้งจัดทำรูปเล่มและขยายผลเผยแพร่ผลงานสู่เครือข่ายชุมชนต่อไป

ขั้นที่ 4 Act มีการสรุปผลและประเมินผล โดยมีการประเมินพฤติกรรมของนักเรียน เพื่อให้เกิดการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ตลอดจนนำข้อมูลมาใช้ในการปรับปรุงและพัฒนาคุณธรรมของโรงเรียนในปีถัดไป อย่างต่อเนื่อง โดยมีกระบวนการนิเทศ กำกับ ติดตามการดำเนินงานโรงเรียนคุณธรรม สพฐ.