ანტუან დე სენტ-ეგზიუპერის "პატარა უფლისწული" არის განსაკუთრებული წიგნი, რომელიც უყვარს ყველა ასაკის ადამიანს მთელს მსოფლიოში. ის პირველად 1943 წელს გამოიცა და პოპულარული დარჩა მისი მომხიბვლელი ისტორიებისა და მნიშვნელოვანი გაკვეთილების გამო.

სიუჟეტი პატარა უფლისწულზეა, რომელიც მოგზაურობს სხვადასხვა პლანეტებზე და გზაში მნიშვნელოვან რამეებს იგებს. ის იწყება იმით, რომ უდაბნოში ჩარჩენილი პილოტი ხვდება პატარა უფლისწულს. როდესაც პილოტი ასწორებს თავის თვითმფრინავს, პატარა უფლისწული უზიარებს თავის თავგადასავლებს და ასწავლის ძვირფას გაკვეთილებს ცხოვრების შესახებ.

მოთხრობაში ერთი მნიშვნელოვანი იდეაა სამყაროს ბავშვის თვალით დანახვა. პატარა უფლისწული ყველაფერს უდანაშაულოდ ხედავს და აინტერესებს, რატომ ზრუნავენ უფროსებს ასე ფულზე და სხვა უმნიშვნელო ნივთებზე. პერსონაჟები, რომლებსაც ის ხვდება, ისევე როგორც ამაო ვარდი და მელა, ახსენებს მკითხველს, რომ ისიამოვნონ მარტივი ნივთებით და დაამყარონ რეალური კავშირები.

სიუჟეტის განსაკუთრებული ნაწილია ვარდი, რომელიც სიმბოლოა სიყვარულისა და უნიკალურობის. პატარა უფლისწული სწავლობს იმაზე ზრუნავს, რაც უყვარს, აჩვენებს სიყვარულის დელიკატურ ბუნებას და მნიშვნელოვანი კავშირების საჭიროებას.

სენტ-ეგზიუპერის ნაწერი შეიძლება მარტივი ჩანდეს, მაგრამ ღრმა აზრები აქვს ცხოვრებაზე. ცნობილი ციტატა, ,,On ne voit bien qu'avec le cœur. L'essentiel est invisible pour les yeux" (,,ადამიანი ნათლად ხედავს მხოლოდ გულით. რაც არსებითია უხილავია თვალისთვის"), გვეუბნება, რომ გავიხედოთ გარეგნობის მიღმა.

წიგნის ნახატები, ასევე სენტ-ეგზიუპერის მიერ, კიდევ უფრო მომხიბვლელს ხდის მას. მხიარული ილუსტრაციები აცოცხლებს გმირებს და ადგილებს, რაც ამბავს ყველასთვის სასიამოვნოს ხდის. ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ილუსტრაცია, რომელიც შეიძლება განიმარტოს როგორც სპილო გველის შიგნით ან ქუდი. მთხრობელი, მფრინავი, ხატავს სურათს, რათა შეამოწმოს, შეუძლიათ თუ არა მოზარდებს სამყაროს ისეთივე წარმოსახვითი პერსპექტივით დანახვა, როგორც ბავშვი. ის ჯერ გველს ხატავს, რომელმაც სპილო გადაყლაპა. თუმცა, როცა ის ნახატს უფროსებს უჩვენებს, ყველა მას ქუდად აღიქვამს.

მიუხედავად იმისა,  წიგნს წაიკითხავთ, როგორც საბავშვო მოთხრობა თუ ბრძნული გაკვეთილი, "პატარა უფლისწულს" აქვს მარადიული სიბრძნე, რომელიც რჩება თქვენთან ერთად. ეს არის მოგზაურობა, რომელიც ხანგრძლივ გავლენას ტოვებს ყველა ადამიანის გულსა და გონებაზე, ვინც მას კითხულობს.

როგორ ასახავს პატარა უფლისწულის მოგზაურობა პლანეტიდან პლანეტაზე ადამიანის ქცევისა და საზოგადოების სხვადასხვა ასპექტს?

პატარა უფლისწულის მოგზაურობა პლანეტიდან პლანეტამდე ანტუან დე სენტ-ეგზიუპერის მოთხრობაში ასახავს სხვადასხვა ნაწილს, თუ როგორ მოქმედებენ ადამიანები და როგორ მუშაობენ საზოგადოებები.

მეფის პლანეტა: პირველ პლანეტაზე მეფე სუბიექტების გარეშე წარმოადგენს ავტორიტეტს და ძალაუფლების სურვილს. მეფე ისე იქცევა, თითქოს კონტროლი აქვს, მაგრამ არაფერს მართავს. ზოგიერთი ლიდერი უფრო მეტად ზრუნავს თავის ავტორიტეტზე, ვიდრე იმ ადამიანებზე, რომლებსაც ისინი ხელმძღვანელობენ.

ამაო ვარდის პლანეტა: პატარა უფლისწულის შეხვედრა ვარდთან გვიჩვენებს ამაოებისა და საკუთარი თავის მნიშვნელოვნების საკითხს. ვარდი მიიჩნევს, რომ ის არის სამყაროს ცენტრი და სურს მუდმივი ყურადღება. თუ როგორ შეიძლება ზოგიერთ ადამიანს რეალურ ცხოვრებაში ზედმეტად აინტერესებდეს საკუთარი კეთილდღეობა.

ბიზნესმენის პლანეტა: ბიზნესმენის პლანეტაზე ყველაფერი ვარსკვლავების დათვლასა და ფლობაზეა. ეს ეხება მატერიალიზმს და იმას, თუ როგორ ამახვილებს ყურადღებას ბევრი ქონებასა და სიმდიდრეზე.

ლამპის გამნათებელი: მაშუქებელის მუდმივი და უაზრო მუშაობა წარმოადგენს ერთფეროვნებას და მიზნის ნაკლებობას ზოგიერთ სამუშაოში. გვიჩვენებს, თუ როგორ ჩერდებიან ადამიანები ხანდახან რუტინაში, რომელსაც არ მოაქვს მათთვის სიხარული ან კმაყოფილება.

გეოგრაფის პლანეტა: გეოგრაფი თავის დროს ატარებს იმის წერაში, რაც არასდროს უნახავს. ასახავს თეორიული ცოდნის იდეას პრაქტიკული გამოცდილების გარეშე, ხაზს უსვამს, თუ როგორ ამახვილებს ყურადღებას ზოგიერთი პიროვნება თეორიებსა და ფაქტებზე რეალური სამყაროს გაგების გარეშე.

დედამიწა: პატარა უფლისწულის დრო დედამიწაზე გულისხმობს მელასთან შეხვედრას და ურთიერთობებისა და კავშირების მნიშვნელობის გაცნობას. ეხმიანება სიყვარულის საკითხსა და აზრს, რომ მნიშვნელოვანი კავშირები აუცილებელია სრულფასოვანი ცხოვრებისთვის.

,,პატარა უფლისწული’’ ეხება ადამიანის ქცევისა და საზოგადოების სხვადასხვა ასპექტს, რაც მკითხველს აძლევს შესაძლებლობას იფიქროს ამ ასპექტებზე საკუთარ ცხოვრებაში. მოთხრობა მოგვიწოდებს დავფიქრდეთ იმაზე, რაც ნამდვილად მნიშვნელოვანია და შევიცნოთ სამყარო ბავშვის გონებითა და ცნობისმოყვარეობით. ეს არის წიგნი, რომელსაც გამუდმებით ხელახლა წავიკითხავ მთელი ჩემი ცხოვრების განმავლობაში და განსაკუთრებით კარგია წასაკითხად, როცა ზედმეტად გრძნობ ზრდასრულობის პერიოდს. პირადად ჩემთვის, ეს წიგნი არის საუკეთესო გასაქცევი, როცა გამოცდები იწყება. ასევე არის ის ნებისმიერი პიროვნებისთვის, ვინც გადის ძნელ პერიოდს თავის ცხოვრებაში და სჭირდება პატარა წიგნი რათა გონება გაუფანტოს.

წიგნი საუკუნეების განმავლობაში იყო სიამოვნებისა და ცოდნის წყარო. ტექნოლოგიების გამოჩენასთან ერთად ის უფრო ხელმისაწვდომი გახდა, ვიდრე ოდესმე. ბოლო წლებში ინტერნეტმა დიდი გავლენა იქონია საგამომცემლო ინდუსტრიაზე, შეცვალა წიგნების მარკეტინგის, გავრცელებისა და კითხვის წესი. წინამდებარე სტატია განიხილავს ინტერნეტის გავლენას ლიტერატურაზე და ბოლო დროის ზოგიერთ ყველაზე პოპულარულ ნაწარმოებზე.

ინტერნეტმა გამოიწვია რევოლუცია საგამომცემლო ინდუსტრიაში, უზრუნველყო პლატფორმა მწერლებისთვის გლობალურ აუდიტორიასთან მისაწვდომად და მკითხველებისთვის ხელთ არსებული წიგნების გაუთავებელი მარაგისთვის. ონლაინ საცალო ვაჭრობებმა, როგორიცაა Amazon და Barnes & Noble, უფრო ადვილი გახადა წიგნების შეძენა, ხოლო ციფრულმა გამომცემლობამ, როგორიცაა Kindle და Nook, ხელი შეუწყო წიგნების წაკითხვა სხვადასხვა მოწყობილობებით, მათ შორის ტელეფონებსა და პლანშეტების მეშვეობით.

ვირტუალურმა სივრცემ ასევე გაუადვილა ავტორებს უფრო ფართო აუდიტორიის შეძენაში რომლებიც თავად აქვეყვებდნენ ნაწარმოებს. ისინი აღარ შემოიფარგლებიან გამოქვეყნების ტრადიციული შესაძლებლობებით, რომებიც შეიძლება იყოს ნელი, ძვირი და ძალიან რთული მისაღწევი. ახლა მწერლებს შეუძლიათ თავიანთი ნამუშევრების გამოქვეყნება ონლაინ გლობალურ აუდიტორიაში, საგამომცემლო ინდუსტრიის გვერდის ავლით.

უფრო მეტიც, ინტერნეტმა მკითხველს საშუალება მისცა ნაწარმოების შესახებ ინფორმაციის მიღება და გაზიარებისა ისე, როგორც არასდროს. სოციალური მედიის პლატფორმებმა, ბლოგებმა და ონლაინ წიგნების კლუბებმა მკითხველს საშუალება მისცა დაუკავშირდნენ და განეხილათ თავიანთი საყვარელი ავტორები სხვებთან. ამან განაპირობა აყვავებული ონლაინ წიგნის კულტურის შექმნა, სადაც მკითხველებს შეუძლიათ იპოვონ რეკომენდაციები, მიმოხილვები და სადისკუსიო ჯგუფები, რომლებიც ორიენტირებულია მათ საყვარელ ჟანრებზე.

ქვემოთ მოცემულია ლიტერატურის რამდენიმე მაგალითი, რომლებიც პოპულარული გახდა ინტერნეტის საშვალებით:

ენდი უეირის „მარსიანი": სამეცნიერო ფანტასტიკური რომანი, რომელიც პირველად გამოქვეყნდა ელექტრონული წიგნის სახით, მოგვითხრობს მარსზე ჩარჩენილ ასტრონავტზე, რომელმაც უნდა გამოიყენოს თავისი ჭკუა და მარაგი გადარჩენისთვის. ნაწარმოების შესახენ ვერბალური დისკურსიები იმართებოდა  და მკითხველთა დადებითი მიმოხილვით სოციალურ მედიაში, საბოლოოდ მიიპყრო ტრადიციული გამომცემლების ყურადღება, რომლებმაც შესთავაზეს მისი ხელახლა გამოცემა ბეჭდვითი. მარსიანელი მას შემდეგ გადაიღეს ფილმად და გახდა ბოლო დროის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული სამეცნიერო ფანტასტიკური რომანი.

ჯეფ კინიის „წრიპა ბიჭის დღიური":  გრაფიკული რომანის სერიაა,რომელიც  მოგვითხრობს სკოლის მოსწავლეზე , პოპულარული გახდა ინტერნეტის საშუალებით, რადგან მკითხველებმა ამ წიგნისადმე  სიყვარული სოციალურ მედიაში  და ონლაინ წიგნის კლუბები გააზიარეს. მას შემდეგ, სერია გახდა ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული საბავშვო წიგნების სერია და გადაკეთდა წარმატებულ ფილმად.

ჯორჯ რ. მარტინის „ყინულისა და ცეცხლის სიმღერა": ეს ეპიკური ფანტასტიკური სერიალი, რომელიც საფუძვლად უდევს სატელევიზიო შოუს Game of Thrones, პოპულარული გახდა ინტერნეტში. Ამ წიგნმა შთააგონა უამრავი დისკუსია, მიმები და ფანების თეორიები ინტერნეტში.

ჯეიმს დაშნერის „ლაბირინთში მორბენალი":სამეცნიერო ფანტასტიკური რომანი, რომელიც არის სერიის პირველი წიგნი, პოპულარული გახდა ინტერნეტის დახმარებით, რადგან ფანები აკეთებდნენ ამ წიგნის„ ედითებს” მიმიმებს და განიხილავდნენ მომხდარ სიტვაციებს.

ამრიგად ინტერნეტის გავლენა წიგნებზე მნიშვნელოვანი იყო, ის მწერლებს უქმნის პლატფორმას გლობალური აუდიტორიისთვის, ხოლო მკითხველებისთვის წიგნების შესახებ ინფორმაციის წვდომა და გაზიარების საშუალებას სოციალური მედიისა თუ ონლაინ წიგნის კლუბების მეშვეობით, ინტერნეტი დაეხმარა ბევრ ნაწარმოებს გახდეს პოპულარული და  მილიონობით მკითხველისთვის საყვარელი მთელს მსოფლიოში.

I

ზაზა ბუღაძე სკოლაში შესვლის დღიდან საუკეთესოდ ითვლებოდა. ჯერ იყო და, პირველ კლასში დამრიგებელმა გამოარჩია, რადგან ყოველთვის ადვილად წერდა ასოებს. შემდეგ კლასებში მუდამ მონაწილეობდა ოლიმპიადებში, კონკურსებში და ყველა სფეროში ლიდერობდა. სკოლის სპექტაკლებში იგი ყოველთვის მთავარი როლის შემსრულებელი იყო და ხშირად იღებდა ქებას როგორც პედაგოგებისგან, ისე მაყურებლისაგან. სპორტშიც გამოიჩინა თავი – იყო სკოლის ფეხბურთის გუნდის კაპიტანი. ზაზა ასავე სკოლის თვითმმართველობის პრეზიდენტი გახლდათ. მასწავლებლები ამბობდნენ:

– ზაზა განსაკუთრებულია. მისი ნიჭი და შრომისმოყვარეობა ყველასთვის სამაგალითოა.

მშობლები ამაყობდნენ. მისი თითოეული სიგელი და ჯილდო კედლებზე ეკიდა, პრიზები კი თაროზე აღარ ეტეოდა. ზაზას მიღწევები ყველასთვის საამაყო იყო, თუმცა მის გულში თითქოს უსახელო სიცარიელე იმალებოდა, რამაც ბედნიერების განცდა გადაფარა.

II

მერვე კლასში, ერთ ჩვეულებრივ ორშაბათს, ზაზას ფიზიკის მასწავლებელმა ჩვეული სიტყვებით დაიწყო:

– ზაზა, შენი ნაშრომი მაინც საუკეთესო იქნება, ხომ ასეა?

ზაზამ თავი დაუქნია, მაგრამ გულის სიღრმეში ყელში ბურთი გაეჩხირა…

კლასელებმა სიცილით წამოიძახეს:

– აი, ზაზას კიდევ ერთი ,,ათიანი”! ჩვენ რაღა ვქნათ, სხვას შანსიც აღარ გვაქვს!

ზაზამ ჩუმად ჩაწია თავი, თითქოს შეძახილები მისკენ არ იყო მიმართული.

III

საღამოს, სახლში, როცა სამეცადინო მაგიდას მიუჯდა, დედამ ოთახში შეიხედა.

– ზაზა, ხომ არ დაიღალე? – ჰკითხა მან, მაგრამ ისე, თითქოს იცოდა, რომ „არა“ უნდა ყოფილიყო პასუხი.

– არა, დედი. ყველაფერი კარგადაა, – უპასუხა ზაზამ და კიდევ ერთი წიგნი გადაშალა.

დედამ ღრმად ამოისუნთქა და გვერდით მიუჯდა.

– თუ გინდა, ცოტა ხანს გაჩერდი. დაისვენე. ბოლოს თედოსა და ნიკასთან ერთად როდის ითამშე ფეხბურთი?

ზაზას სახეზე გამძლე, მაგრამ დაღლილი ღიმილი შეეპარა.

– არა, უნდა დავამთავრო.

მას წინ ახალი გამოწვევა ელოდა – ეროვნულ სამეცნიერო კონკურსში უნდა მიეღო მონაწილეობა. სკოლის დირექტორმა პირდაპირ უთხრა:

– ზაზა, ბევრი ვიფიქრეთ, ვის შეიძლებოდა ჩვენი სკოლა ამ კონკურსზე წარმოედგინა. ბოლოს შენ აგირჩიეთ – შენზე დიდი იმედი გვაქვს და გამარჯვებასაც ველით! თავიდანვე ვიცოდით, რომ შენზე უკეთ ვერავინ გაართმევდა თავს.

ასე ერთი ხელის მოსმით მოუჭრეს ზაზას „არას“ თქმის უფლება.

IV

საღამოები უკვე აღარ ცნობდნენ დასვენების უფლებას. ის წიგნებს, პროექტებს, ექსპერიმენტებსა და საკუთარი შეცდომების ანალიზს იყო გადაყოლილი. თითოეული პატარა წარუმატებლობა თითქოს მძიმე ლოდად აწვებოდა გულზე, რაც ყოველი ნაბიჯით უფრო მეტად აძლიერებდა ნელ-ნელა მზარდ აურზაურს მის თავში.

ერთ დღეს, ნაშრომის წერისას, მოულოდნელად კალამი გვერდზე გადადო.

– იქნებ… იქნებ ერთხელ მაინც არ ვიყო პირველი? – ჩაილაპარაკა ზაზამ, თუმცა ამ ფიქრებმა შიშის ბურუსში გაახვია.

– რას იტყვიან სხვები? რა იქნება, თუ ერთი გამარჯვებაც კი ვერ მოვიპოვე?! – ფიქრებმა იგი ღამით არ დააძინა.

V

სკოლაში ყველას ყურადღების ცენტრში ზაზა თავის თავს ვეღარ ცნობდა. მასწავლებლები მუდმივად ეკითხებოდნენ:

– აბა, ზაზა, რას გვიჩვენებ? რითი გაგვაოცებ?

კლასელები დამცინავად ამბობდნენ:

– ზაზა ისევ ყველაფერში პირველი იქნება, მაგაში რას ხედავთ ახალს?!

ბიჭის ღიმილი ყალბი ხდებოდა, მისი დაძაბულობა კი - ყოველდღიური რუტინის ნაწილი. მაგრამ შრომისუნარიანობა მაინც არ ნელდებოდა.

VI

კონკურსის დღე მოახლოვდა. დარბაზი ხალხით ავსებულიყო. სცენის განათება ზაზას უშუალოდ თვალებში ეცემოდა, რაც მის ისედაც დაძაბულ მდგომარეობას კიდევ უფრო ამძაფრებდა. მუცელში საშინელი სიმძიმე იგრძნო, თითქოს ქვა ჩაუდესო. როგორც კი მისი სახელი გამოაცხადეს, ფეხზე წამოდგა, მაგრამ მუხლები უცნაურად აუკანკალდა და რამდენიმე წამით მოეჩვენა, რომ მოძრაობა არ შეეძლო. ,,ერთი ნაბიჯი, ერთი ნაბიჯი მაინც,” - გულში წამოუძახა საკუთარ თავს.

თითოეული ნაბიჯი ისე მძიმედ მოხვდა იატაკს, თითქოს ტყვიის ჩექმები ეცვა. გული ყელში აუვარდა; შუბლზე ოფლი წვეთებად ჩამოსდიოდა; ხმა უნდა ამოეღო, მაგრამ სუნთქვა ნელ-ნელა ეკვრებოდა.

მიკროფონს მიუახლოვდა, ცდილობდა დაეწყო საუბარი, მაგრამ პირი გაუშრა, ენა დაუმძიმდა. სიტყვები, რომლებიც წუთების წინ გონებაში გრძელი და გარკვეული ჩანდა, ახლა ერთმანეთში აიზილა. 

დარბაზი გაჩუმდა, მაგრამ ზაზასთვის ეს სიჩუმე ექოდ გაისმოდა. „ყველა გაკვირვებული მიყურებს, - გაიფიქრა, - მათი თვალები… მათი თვალები ჩემს შეცდომებს ეძებენ.”

მხრებს უკონტროლოდ ამოძრავებდა, თითქოს სცენაზე დგომა უკვე ფიზიკურ ტკივილს ჰგვრიდა. გონებაში ტექსტი უფრო მკაფიოდ გამოჩნდა, მაგრამ ნერვიულობისგან ხმას ვერ პოულობდა. მიკროფონისკენ გაიხედა და თავისი ამოღებული ხმა იმდენად უცხო მოეჩვენა, თითქოს სხვას ეკუთვნოდა. ფრჩხილები მოუჭირა პალტოს კიდეს, თითქოს ის პალტო მისი სიცოცხლის ბალანსის ერთადერთი მხსნელი იყო. 

დარბაზში რაღაც ხმა გაისმა, მაგრამ ზაზა ვერც შინაარსს არჩევდა და ვეღარც მთქმელს. ვერც იმას ხვდებოდა, უყურებდნენ თუ არა. მის თავში მხოლოდ ერთი აზრი ტრიალებდა: ,,ნეტავ, აქ არ ვიყო…”

პრეზენტაცია ძლივს დაასრულა. დარბაზში ხმები გაისმა:

– რა დაემართა? ეს ხომ ზაზაა…

– საერთოდ არ ჰგავდა თავის თავს!

– მახსოვს, ყოველთვის ულამაზესი პრეზენტაციები ჰქონდა! რა მოუვიდა?

– ხუმრობაა, არა? ეს ზაზა არ შეიძლება იყოს!

ჟიურის შედეგებმა ყველაფერი ცხადყო: ზაზამ მეორე ადგილი დაიკავა. პირველი ადგილი კი სხვას მისცეს.

VII

მეორე ადგილის გამო ზაზას ოჯახში დაძაბულობა ატყდა. მშობლებმა ერთმანეთს უჩურჩულეს:

– ასეთი რაღაც პირველად დაემართა. იქნებ, ზედმეტად გადავტვირთეთ?

ზაზამ ცოტა შვება იგრძნო, ამ კითხვას რომ მოუსმინა. თითქოს ვინმეს შეხსენებამ, რომ მის ტვირთზე ფიქრობდნენ, მას რამდენიმე წამით შეუმსუბუქა განწყობა.

– არა, ალბათ, ეს დროებითი ჩავარდნაა. ის კვლავ საუკეთესო გახდება!

ყველაფერი ისევ გაუფერულდა. ზაზას აღარაფერი უთქვამს. ოთახში ავიდა და დაიძინა.

VIII

კონკურსის შემდეგ, ზაზამ უცნაურად დაიწყო მოქცევა. ადრე, რაც სიამოვნებას ანიჭებდა – ხატვა, მეგობრებთან თამაში – ვეღარაფერი ახარებდა. მასწავლებლები მაინც ჩვეულებრივ აძლევდნენ დავალებებს, მაგრამ უკვე, მათი მზერა თითქოს სხვანაირი იყო. ისინი არ ამბობდნენ ხმამაღლა, მაგრამ თითქოს აღსანიშნავი ეჭვები გაუჩნდა მათ თვალებში, როცა ზაზას მუშაობას უყურებდნენ. მშობლები კი ელოდნენ ახალ წარმატებას, მაგრამ აღარ ეტყობოდათ ის თავდაჯერება, რომელიც ადრე ჰქონდათ.

ერთ დღეს, როდესაც დედამ მიაკითხა, მაგიდაზე დაუსრულებელი დავალებები ეწყო.

– დე, ყველაფერი წესრიგშია?

–რა თქმა უნდა, დედი, – უპასუხა მან, თუმცა ხმაში ემოციური სიცარიელე და ინდიფერენტულობა ეტყობოდა.

IX 

ზაზას მეორე ადგილმა მთელი სკოლა შოკში ჩააგდო. დერეფნებში ყველა ჩურჩულებდა:

– ზაზა? მეორე ადგილი? ეს ხომ შეუძლებელია!

– ალბათ, ზედმეტად თავდაჯერებული გახდა და აღარ იშრომა.

მასწავლებლები აშკარად შეცვლილი ტონით ესაუბრებოდნენ. 

– ზაზა, იქნებ ამჯერად სხვას მივცეთ შანსი? – ეუბნებოდა მათემატიკის მასწავლებელი, როცა ახალი გუნდის შეკვრა გადაწყდა.

ზაზას სახლში სიტუაცია კიდევ უფრო გაუარესდა. მისი წარმატებით მუდამ მოამაყე მშობლები უკვე უხერხულად უხსნიდნენ მეზობლებს:

– ჰო, ეს უბრალოდ ერთი ჩავარდნაა… ალბათ, მალე დაუბრუნდება ძველ ფორმას.

ზაზას კი ეგონა, რომ ამ „ერთი ჩავარდნის“ შემდეგ ყველაფერითავზე დაენგრა.

X

მეორე ადგილის შემდეგ, ზაზასთვის ცხოვრება კიდევ უფრო რთული გახდა. მას თანაკლასელებიც ირონიით ესაუბრებოდნენ:

– რას იზამ, ზაზა, ახლა ჩვენი სკოლის “მეორე” გული ხარ?

ზაზას ასეთი სიტყვები ყოველ ჯერზე უფრო მეტად აგიჟებდა. ერთხელ, როცა ისინი სკოლის ბიბლიოთეკაში იყვნენ, ერთ-ერთმა ბიჭმა ხუმრობით უთხრა:

– აი, ნოდარი მაინც თავისთვის მუშაობს და შენ უკვე უკან მოგიტოვა.

ზაზამ ვეღარ გაუძლო და უყვირა:

– და თქვენ რას აკეთებთ?!

პასუხად ყველას სიჩუმე მიიღო.

საღამოობით ზაზა თავის ოთახში მარტო იჯდა და ფიქრობდა:

– იქნებ, ჯობდა, ისევ „პირველი” ვყოფილიყავი. მაშინ მაინც არავინ დამცინებდა…

XI

ერთ დღეს, როცა სკოლაში ნოდარს შეხვდა, ზაზა მოულოდნელად შეჩერდა და ჩუმად ჩაულაპარაკა:

– ნოდარ, შენ არავინ გაქებს, მაგრამ მაინც ყველაფერს კარგად აკეთებ. როგორ ახერხებ?

ნოდარმა მხრები აიჩეჩა:

– ჩემთვის ვაკეთებ. არ ვცდილობ, რომ ვინმეს ვაჩვენო, რამდენად კარგი ვარ. მთავარია, რასაც ვაკეთებ, ჩემთვის მნიშვნელოვანი იყოს.

ზაზამ გაკვირვებით შეხედა:

– მაგრამ მე, თუ პირველი არ ვარ, მაშინ არაფერი ვარ.

ნოდარს ჩუმად ჩაეცინა:

-მერე აუცილებელია, რომ შენი ღირებულება სხვების მოლოდინებზე დააფუძნო? 

XII

ზაზა ფიქრებში ჩაეფლო. პირველად ცხოვრებაში, მან ეჭვქვეშ დააყენა ყველაფერი, რასაც აკეთებდა. ის თავის კითხვებს ვერ შორდებოდა:

– მართლა მარტო იმისთვის ვარსებობ, რომ საუკეთესო ვიყო? და თუ არა, მაშინ რისთვის?

ნოდარმა ზაზას მიმართ ინტერესი გამოავლინა.

– ზაზა, მოდი, მე და შენ ერთად გავაკეთოთ რაღაც. იმ პროექტზე ვიმუშავოთ, რაც ორივეს გვაინტერესებს.

ზაზამ მხოლოდ თავის დაქნევით უპასუხა, თუმცა შინაგანად ისევ ეჭვობდა:

– ნუთუ სხვასთან მუშაობა ამცირებს ჩემს ღირებულებას?

XIII

ნოდართან ერთად მუშაობა ახალი გამოცდილება იყო. ისინი ერთ-ერთი მუზეუმისთვის ახალი ექსპოზიციის შექმნას ამზადებდნენ, სადაც ისტორიული მომენტები და კონტექსტი უნდა გადმოეცათ ვიზუალურად და წერილობით. ნოდარი არ ცდილობდა, რომ ყველაფერი გაეკეთებინა ან ზაზას აზრი დაეჩრდილა. მას თავისი რიტმი ჰქონდა.

– არ ვჩქარობ, – უთხრა ნოდარმა. – მთავარია, სწორად გავაკეთოთ და არა – სწრაფად.

ერთ დღეს, როდესაც ისინი შუა გზაზე იყვნენ პროექტის შესახებ მსჯელობისას, ნოდარმა ჰკითხა:

– რას იტყვი, უფრო აქტუალური იქნება, თუ იმ ისტორიულ ეპიზოდზე გავაკეთებთ აქცენტს, რომელიც ადამიანების მიკრო-გამოცდებს ეხება, თუ მათთვის უფრო მნიშვნელოვანი მომენტების გადმოცემას, როგორიცაა დიდი გამარჯვებები?

– ვფიქრობ, ადამიანები უფრო ადვილად ხედავენ სიძლიერეს იმის აღქმაში,, რომ ვინმეს დიდი გამარჯვება ან გმირობა მისთვის საკაცობრიო მნიშვნელობისაა. მაგრამ, ალბათ, უფრო მნიშვნელოვანია სწორედ იმ მომენტებზე საუბარი, როცა ისინი უფრო ადამიანის მსგავსი ხდებიან... როცა აჩვენებ, რომ ადამიანებს წარმატებები და წარუმატებლობები ერთნაირად უჭირთ.

ნოდარი გაჩუმდა, შემდეგ ღიმილით თქვა:

– ზაზა, ხომ ხედავ? შენს სიტყვასაც აქვს მნიშვნელობა, თუნდაც მან ოქროს მედალი არ მოგიტანოს.

XIV

ერთ დღეს, პროექტზე მუშაობის დროს, ზაზამ შეამჩნია, რომ თავს უკეთ გრძნობდა.

– ნოდარ, მემგონი, პირველად ვმუშაობ ისე, რომ არ ვფიქრობ, სხვები რას იტყვიან.

ნოდარმა ღიმილით უპასუხა:

– ხანდახან, უბრალოდ უნდა გააკეთო ის, რაც შენ გინდა. შენს ცხოვრებას სხვები ვერ უნდა განსაზღვრავდნენ.

ამ საუბარმა ზაზას მთელი სიმძიმე შეუმსუბუქა. ეს სიტყვები თითქოს თავიდანვე იცოდა, მაგრამ არასდროს ჩაღრმავებია.

XV

პროექტი მესამე ადგილოსნობით დაასრულა, თუმცა ჯილდოებმა ზაზასთვის უკვე მნიშვნელობა დაკარგა. ასეთი ბედნიერი ზაზა არ ყოფილა არცერთ კონკურსზე, სადაც პირველი ადგილი აუღია. მთავარია, რომ ის მართალი იყო თავის თავთან.