ศูนย์เรียนรู้การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร (สวนแสนไชย)
ศูนย์เรียนรู้การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร (สวนแสนไชย)
ศูนย์เรียนรู้การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร (ศพก.) อำเภอเวียงหนองล่อง หรือ สวนแสนไชย เป็นศูนย์เรียนรู้ด้านการเกษตรในชุมชน เพื่อให้เป็นจุดถ่ายทอดความรู้ด้านการเกษตรและเป็นสถานที่ให้บริการข้อมูลข่าวสาร วิชาการและบริการทางด้านการเกษตรในพื้นที่ นอกจากนี้ยังเป็นกลไกในการบูรณาการทำงานของหน่วยงานต่างๆ ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ฯ และหน่วยงานภาคีเครือข่าย ในการแก้ไขปัญหาและพัฒนาการเกษตรในพื้นที่อำเภอเวียงหนองล่อง ตั้งอยู่เลขที่ ๑๘๙ หมู่ที่ ๑ ตำบลวังผาง อำเภอเวียงหนองล่อง จังหวัดลำพูน พื้นที่ปลูกลำไยจำนวน ๘๖ ไร่ ปลูกลำไยต้นเตี้ย ระยะชิด ขนาด 6 x 6 เมตร ปลูกลำไยพันธ์ "อีดอ" จำนวน ๓,๒๐๐ ต้น อายุลำไยเฉลี่ย ๒๐ ปี ได้รับการรับรองมาตราฐาน GAP (Good Agricultural Practice) จากกรมวิชาการเกษตร ตั้งแต่ปี ๒๕๔๗ จนถึงปัจจุบัน นอกจากนี้ ยังได้รับการคัดเลือกให้เป็นเกษตรกร GAP ดีเด่นของ สวพ.1 ในปีงบประมาณ ๒๕๕๙ และได้รับการคัดเลือกให้เป็นเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ ปี ๒๕๕๙ สาขาการใช้วิชาเกษตรดีที่เหมาะสมอีกด้วย สภาพภูมิประเทศ เป็นที่ราบลุ่มริมน้ำปิง มีลักษณะดินเป็นดินร่วนปนทราย ระบายน้ำได้ดี เป็นพื้นที่อุดมสมบูรณ์ มีธาตุอาหารครบ แหล่งน้ำได้มาจาก ๒ ส่วนคือ แม่น้ำปิงและบ่อบาดาลน้ำตื้น และใช้สปริงเกอร์ในการให้น้ำภายในสวนตั้งอยู่เลขที่ ๑๘๙ หมู่ที่ ๑ ตำบลวังผาง อำเภอเวียงหนองล่อง จังหวัดลำพูน พื้นที่ปลูกลำไยจำนวน ๘๖ ไร่ ปลูกลำไยต้นเตี้ย ระยะชิด ขนาด 6 x 6 เมตร ปลูกลำไยพันธ์ "อีดอ" จำนวน ๓,๒๐๐ ต้น อายุลำไยเฉลี่ย ๒๐ ปี ได้รับการรับรองมาตราฐาน GAP (Good Agricultural Practice) จากกรมวิชาการเกษตร ตั้งแต่ปี ๒๕๔๗ จนถึงปัจจุบัน นอกจากนี้ ยังได้รับการคัดเลือกให้เป็นเกษตรกร GAP ดีเด่นของ สวพ.1 ในปีงบประมาณ ๒๕๕๙ และได้รับการคัดเลือกให้เป็นเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ ปี ๒๕๕๙ สาขาการใช้วิชาเกษตรดีที่เหมาะสมอีกด้วย สภาพภูมิประเทศ เป็นที่ราบลุ่มริมน้ำปิง มีลักษณะดินเป็นดินร่วนปนทราย ระบายน้ำได้ดี เป็นพื้นที่อุดมสมบูรณ์ มีธาตุอาหารครบ แหล่งน้ำได้มาจาก ๒ ส่วนคือ แม่น้ำปิงและบ่อบาดาลน้ำตื้น และใช้สปริงเกอร์ในการให้น้ำภายในสวน
ประวัติความเป็นมา...
คุณนิโรจน์ แสนไชย เล่าอดีตให้ฟังว่า สมัยก่อนตนเองทำงานในแวดวงอุตสาหกรรม และเคยไปทำงานที่ประเทศญี่ปุ่นมาก่อน จึงไปศึกษาหาความรู้การทำเกษตรของประเทศญี่ปุ่น ซึ่งพบว่าประเทศญี่ปุ่นมีการบริหารจัดการผลผลิตทางการเกษตรที่ดีมาก เมื่อเห็นอย่างนั้นจึงตัดสินใจลาออกจากงาน และกลับมาทำสวนที่บ้านในพื้นที่อำเภอเวียงหนองล่อง จังหวัดลำพูน เมื่อปี ๒๕๒๕ ซึ่งนั้นคือจุดเริ่มของชีวิตเกษตรกรของผม
คุณนิโรจน์ เล่าต่อว่า คุณพ่อของผม ปลูกมะม่วงไว้ในสวนจำนวนหนึ่ง ผมจึงไปศึกษาดูงานที่ประทศอิสราเอลในเรื่องของการเกษตรและไม้ผล แล้วลองนำมาปรับใช้กับมะม่วงในสวน ทั้งการตัดแต่งกิ่ง การเพิ่มผลผลิตมะม่วง การให้น้ำ แต่ไม่ประสบผลสำเร็จเนื่องจากเทคโนโลยีเกี่ยวกับมะม่วงยังมีน้อยในสมัยนั้นและตลาดรับซื้อมีจำกัด ครั้งหนึ่งเคยส่งมะม่วงไปขายยังประเทศฮ่องกง ซึ่งครั้งนั้นคือจุดเปลี่ยนของการทำการเกษตร เมื่อกลับมาจึงตัดสินใจปรับเปลี่ยน ผมล้มต้นมะม่วงทั้งหมดแล้วปลูกลำไยทดแทน
" นวัตกรรมลำไยต้นเตี้ย ระยะชิด ขนาด ๖ x ๖ เมตร กับเครื่องตัดหญ้าข้ออ่อน "
ลำไยที่ปลูกภายในสวนที่มีอายุเฉลี่ย ๒๐ ปี ซึ่งถือว่าแก่และต้นใหญ่มาก ซึ่งยากต่อการเก็บเกี่ยวผลผลิต จึงมีการตัดแต่งกิ่งแบบตัดหนักเพื่อให้ง่ายต่อการบริหารจัดการซึ่งประโยชน์ของการตัดหนักคือ ลดต้นทุนการผลิตเพิ่มคุณภาพผลผลิต ง่ายต่อการดูแลรักษา โดยจำนวนกิ่งที่เหมาะสมประมาณ ๑๕ กิ่ง แต่ละกิ่งต้องห่างกัน เพื่อให้แสงแดดส่องได้ ทรงพุ่มไม่ชนกัน ต้นสูง ๓-๕ เมตร และจัดทำแบบแผนผังแปลง ปลูกลำไยระยะห่างระหว่างต้น ๖ x ๖ เมตร ในรอบปีที่ผ่านมา ผลผลิตที่ได้เฉลี่ย ๘๐ กิโลกรัมต่อต้น หรือประมาณ ๗ ตระกร้าขาว คุณภาพเกรด AA มีมากกว่า ๕๐ 9๐ ของผลผลิตทั้งสวน ซึ่งการตัดแต่งกิ่งของสวนแสนไชย มีการประยุกต์วิธีตัดแต่งต้นลำไยด้วยเครื่องตัดหญ้าสะพายแบบข้ออ่อนโดยเปลี่ยนจากใบมืดเป็นใบเลือยวงเดือน วิธีนี้จะช่วยให้การตัดแต่งกิ่งรวดเร็วขึ้น โดยใช้เวลาตัดแต่งประมาณ ๕ นาทีต่อต้น จึงช่วยประหยัดต้นทุนและแรงงาน ในการตัดแต่ง อีกทั้งมีแผลจากการตัดที่สวยงามและยังทำให้ต้นลำไยมีขนาดเท่ากันทุกต้น ซึ่งจะทำให้การดูแลรักษาง่ายยิ่งขึ้น ดังนั้นลำไย ๑ ต้น จะกำหนดให้ผลผลิต ๒ ปีติดกันและพักต้นโดยการตัดหนัก ๑ ปี เพื่อการฟื้นฟูต้นและให้ต้นสมบูรณ์เพื่อ เตรียมการใส่สารในฤดูการผลิตต่อไป
" นวัตกรรมลำไยเสียบยอด เจ้าแรกแห่งลำไยเสียบยอด "
ต้นลำไยที่ปลูกกายในสวน เป็นลำไยลำไยพันธุ์อีดอเสียบยอด เมื่อปี ๒๕๓๘ มีโอกาสไปดูงานประเทศออสเตรีย ซึ่งในสวนผลไม้ใช้การเสียบยอดเป็นหลัก เพื่อให้ได้ผลผลิตที่มีคุณภาพและต้นตอเป็นรากแก้วซึ่งไม่มีปัญหาในการโค่นล้มเมื่อเกิดลมแรง จึงนำกลับมาประยุกต์ใช้และต่อยอดทางความคิดโดยใช้ต้นตอจากการเพาะเมล็ดลำไยที่มีอายุ ๑ ปี เสียบด้วยกิ่งพันธุ์ลำไยพันธุ์อิดอหลังจากเสียบยอดแล้วประมาณ ๑ ปีครึ่ง จึงนำมาปลูกในแปลงและหากเหลือจากการปลูกก็จะแบ่งจำหน่ายให้เกษตรกรผู้สนใจในราคา ต้นเล็ก ๘๐ บาท ต้นใหญ่ ๒๐๐ บาท ซึ่งได้ผลตอบรับเป็นอย่างดี
"เทคโนโลยีการใช้น้ำอย่างรู้คุณค่า" โดยการให้น้ำแบบอัตโนมัติ...
ในอดีตสวนแสนไชย ใช้วิธีการให้น้ำโดยการสูบน้ำปิงขึ้นมาแล้วเปิดตามท่อ ซึ่งเสียเวลา ใช้แรงงามมากและเปลืองน้ำ ต่อมามีการนำเทคโนโลยีการให้น้ำอย่างรู้ค่ามาใช้ โดยการให้น้ำแบบสริงเกอร์และมินิสปริงเกอร์ ซึ่งมีประสิทธิภาพในการให้น้ำดีและประหยัดน้ำมากขึ้น แต่ยังต้องใช้แรงานคนในการเปิดปิดประตูน้ำกว่า ๑๐๐ ตัว ทั่วทั้งสวน จึงมีการมีการต่อยอดแนวคิดดังกล่าว โดยมีเป้าหมายลดการใช้แรงงานแต่คงไว้ ซึ่งประสิทธิภาพในการให้น้ำ จึงได้นำเครื่องTInner เข้ามาใช้ในระบบการให้น้ำ โดย กำหนดเวลาบน Timer และเมื่อถึงเวลา Tiner ที่เชื่อมต่อกับเครื่องสูบน้ำจะดีดขึ้น เครื่องสูบน้ำจะทำการสูบน้ำและปละปล่อยไปตามท่อเมนหลัก จำนวน ๘ ท่อ ๘ ประตูน้ำ ซึ่งแต่ละท่อเมนหลักจะมีท่อย่อยเชื่อมต่ออีก ๑๐-๒๐ ท่อ เมื่อน้ำผ่านประตูน้ำแล้วจะถูกส่งไปยังท่อย่อย ซึ่งแต่ละท่อย่อย่อยจะเชื่อมต่อกับมินิสปริงเกอร์ ซึ่งทั้ง ๘๖ ไร่ จะใช้เวลาการให้น้ำประมาณ ๑-๒ ชั่วโมง แล้วแต่ความต้องการน้ำในแต่ละโซน ซึ่งลดจำนวนแรงงานลงได้มากและประสิทธิภาพการให้น้ำดี อีกทั้งประหยัดเวลา ประหยัดค่าใช้จ่ายลงมาก
สถานที่ตั้งศูนย์เรียนรู้การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร (สวนแสนไชย)
ตั้งอยู่เลขที่ ๑๘๙ หมู่ที่ ๑ ตำบลวังผาง อำเภอเวียงหนองล่อง จังหวัดลำพูน
ข้อมูลเนื้อหา โดย : คุณนิโรจน์ แสนไชย / สำนักงานเกษตรจังหวัดลำพูน
เรียบเรียงเนื้อหา โดย : นางสาวเพชรรัตน์ ยอดแก้ว
ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย : สำนักงานเกษตรจังหวัดลำพูน / สำนักงานประชาสัมพันธ์จังหวัดลำพูน