การทำขนมปาดพื้นบ้าน
การทำขนมปาดพื้นบ้าน
ขนมปาด เป็นขนมพื้นบ้านของชาวล้านนา เกิดจากภูมิปัญญาของคนสมัยก่อนที่อยากถนอมอาหาร เพราะสมัยก่อนไม่มีตู้เย็น เป็นขนมที่หาทานยาก ถือเป็นขนขนมมงคลเชื่อว่าผู้ที่ได้รับประทานขนมจะเกิดสิริมงคลต่อชีวิต ในสมัยก่อนคนชนชั้นสูงเท่านั้นจะได้ทาน เนื่องจากขั้นตอนการทำนั้นต้องใช้คนกวนขนมหลายคน และต้องใช้แรงผู้ชายอย่างน้อย 4 คน กวนสวนทางกันไปมาจนเนื้อขนมเหนียว และต้องใช้มะพร้าวในการทำขนมเยอะ จึงต้องใช้แรงงานคนขูดมะพร้าว และสันนิษฐานได้ว่าสมัยก่อนบ้านในชุมชนทุกหลังจะปลูกต้นมะพร้าวทุกบ้าน การสืบทอดภูมิปัญญาการทำขนมปาดนั้นถ่ายทอดจากรุ่นพ่อแม่มีปู่ย่าตายายสู่รุ่นลูกรุ่นหลาน โดยขนปาดนั้นเวลาทานจะต้องตัดเป็นชิ้น ๆ ภาษาเหนือ "ปาด" แปลว่า "ตัด" จึงเป็นที่มาของชื่อขนมปาด ทางกลุ่มบ้านขนมปาดทำขนมชนิดนี้กันมานานแล้ว และได้รวมกลุ่มกันเมื่อ ๓ - ๔ ปีที่ผ่านมา
วัตถุดิบ / เครื่องปรุง
มะพร้าวคั่ว 7 กิโลกรัม
น้ำอ้อยก้อน 9 กิโลกรัม
กะทิ 1 ลิตร
แป้งข้าวเหนียว 5.5 กิโลกรัม
แป้งข้าวเจ้า 0.5 กิโลกรัม
งาขาวคั่ว สำหรับโรยหน้าขนมปาด
วิธีการและขั้นตอนการปรุง
1. นำมะพร้าวมาปอกแล้วขูด จากนั้นนำเนื้อมะพร้าวที่ขูดแล้วมาตากแดดให้แห้ง 1 วัน แล้วนำมาคั่วให้เหลืองและหอม ตักใส่ถาดผึ่งให้เย็น เก็บใส่ภาชนะหรือถุงพลาสติกเก็บไว้ ใช้มะพร้าวประมาณ 50 ลูก จะได้มะพร้าวคั่ว 7 - 8 กิโลกรัม
2. นำแป้งข้าวเหนียวและแป้งข้าวเจ้าผสมกับน้ำ สะอาด นวดให้แป้งผสมจนเข้ากัน จากนั้น
แบ่งแป้งเป็นก้อนเล็ก ๆ วางลงในหม้อซึ้งนึ่งที่รองด้วยผ้าขาวบาง ระหว่างนั้นนำกระทะใบใหญ่ตั้งน้ำให้เดือด (น้ำ ใส่ใบเตย) จากนั้นนำ หม้อซึ้งนึ่งที่ใส่แป้งไว้ลงต้มในกระทะ ต้มประมาณ ๑๐ - 15 นาที หรือจนแป้งสุกแป้งลอยขึ้นมา
3. ระหว่างรอต้มแป้ง นำกระทะใบใหญ่อีกใบตั้งไฟ เทกะทิแล้วเคี่ยวให้มีกลิ่นหอมจนงวด (ตักแบ่งกะทิเก็บไว้ส่วนหนึ่ง เพื่อไว้ใช้ราดตอนกวนเนื้อขนมเริ่มข้นเหนียว) จากนั้นนำ น้ำ อ้อยก้อนใส่ลงไปเคี่ยวผสมกันจนน้ำอ้อยละลาย และใส่มะพร้าวคั่วลงไป ผสมให้เข้ากัน คนไปเรื่อย ๆ จนเนื้อมะพร้าวร่วนผง
4. นำแป้งที่ต้มสุกแล้ว มาเทลงในกระทะที่เคี่ยวกะทิ น้ำอ้อย และมะพร้าวคั่วไว้ คนผสมให้เป็นเนื้อเดียวกัน กวนด้วยไม้พายไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะไม่เห็นเนื้อสีขาวของแป้ง ระวังอย่าให้ขนมไหม้ ระหว่างนี้ราดน้ำกะทิที่ได้ตักแบ่งไว้ตอนต้น ราดลงไปเรื่อย ๆ เพื่อให้เนื้อขนมมีความมันเพิ่มขึ้น และป้องกันไม่ให้ขนมติดกระทะในการกวนขนมช่วงนี้ต้องออกแรงมากขึ้น เนื่องจากขนมจะเริ่มข้นเหนียวและมีความหนืด จึงต้องออกแรงในการกวนมากขึ้น และต้องกวนไม้พายอย่างสม่ำเสมอเพื่อไม่ให้ขนมไหม้
5. เตรียมถาด/บรรจุภัณฑ์ นำขนมที่สุกแล้วใส่ถาดในขณะร้อนเนื่องจากการรีดขึ้นรูปขนมจะทำได้ง่ายและรูปร่างสวยงาม กดแผ่ขนมให้เป็นแผ่บางๆ เพื่อให้ขนมระบายความร้อนได้เร็วขึ้น โรยหน้า ด้วยงาขาวคั่ว ทิ้งไว้ให้เย็น ตักแบ่งใส่บรรจุภัณฑ์ เพื่อจำหน่ายแจกจ่ายต่อไป
เคล็ดลับการปรุงขนมปาด
1. ใช้แป้งข้าวเหนียว จะทำ ให้ขนมเก็บไว้ได้นาน ไม่เสียง่าย เมื่อเทียบแป้งข้าวเจ้า (วางไว้นอกตู้เย็น ได้นาน 2 สัปดาห์)
2. เคี่ยวกะทิก่อนทำขนม จะช่วยให้ขนมเก็บไว้ได้นาน ไม่เสียง่าย
3. ราดน้ำกะทิขณะกวนขนม เพื่อไม่ให้ขนมติดก้นกระทะ
4. เนื้อขนมจะมีสีน้ำตาล ขึ้นอยู่กับสีของน้ำอ้อย เป็นเหตุผลสำคัญที่ทางกลุ่มชุมชนบ้านขนมปาดต้องคัดเลือกน้ำอ้อยอย่างดี (หากสีดำเกินไป ก็จะไม่น่ากิน) ขนมปาดสามารถเก็บไว้ได้นานหลายวันที่อุณภูมิห้อง ขึ้นอยู่กับความสะอาดวัตถุดิบที่ใช้ และใส่มะพร้าวเยอะ ทำให้มีความหอมมันมากกว่าที่อื่น
สถานที่ตั้งแหล่งเรียนรู้
บ้านขนมปาด ชุมชนบ้านวังหมุ้น หมู่ 7 ตำบลวังผาง อำเภอเวียงหนองล่อง จังหวัดลำพูน
ข้อมูลเนื้อหา โดย : คุณสลิลดา แดงซอน หัวหน้ากลุ่มบ้านขนมปาด ชุมชนบ้านวังหมุ้น
เรียบเรียงเนื้อหา โดย : นางสาวเพชรรัตน์ ยอดแก้ว ตำแหน่ง บรรณารักษ์
ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย : กลุ่มบ้านขนมปาด ชุมชนบ้านวังหมุ้น