กลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรปลาส้มคอกช้าง

อำเภอธารโต จังหวัดยะลา เป็นอำเภอที่มีแหล่งน้ำอุดมสมบูรณ์ เนื่องจากพื้นที่ส่วนใหญ่ของเขื่อนบางลางอยู่ในอำเภอธารโต อาชีพประมงและการแปรรูปปลาในเขื่อนจึงมีอยู่มาก โดยเฉพาะการทำปลาส้มซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ขึ้นชื่อของอำเภอธารโต

อาชีพการทำปลาส้มมีอยู่มาก แต่ที่มีการรวมกลุ่มของแม่บ้าน คือ กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรปลาส้มคอกช้าง เลขที่วิสาหกิจชุมชน 5-95-04-03/1-0001 จากการเข้าไปสำรวจส่งเสริมกิจกรรมการผลิตของ กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรปลาส้มคอกช้าง ก็ได้ทราบว่าขั้นตอนการทำปลาส้มของแต่ละกลุ่มจะมีสูตรที่แตกต่างกัน ไม่มีกฎตายตัว และไม่ได้มีขั้นตอนซับซ้อนอย่างที่คิด

ชื่อ นางดาวรงค์ นามสกุล พิทัก ที่อยู่ 51/1 คอกช้าง หมู่ 7 สุขยางค์ ตำบลแม่หวาด อำเภอธารโต จังหวัดยะลา 95150

นางดาวรงค์ พิทัก เจ้าของปลาส้มบ้านคอกช้าง ได้กล่าวว่า “ปลาส้ม”กลุ่มเกิดมาจากที่ชุมชนเป็นหมู่บ้านที่อยู่ใกล้แม่น้ำ ทำให้ปลาน้ำจืดมีไม่ขาด จึงได้มีการคิดที่จะทำปลาส้มขึ้นมารับประทานในหมู่ญาติต่อมาจึงได้ทำจำหน่ายใหมู่บ้าน และส่งต่อไปยังอำเภอและจังหวัด

ปลาส้ม หมายถึง ผลิตภัณฑ์ที่ทำจากปลาที่ผ่านกรรมวิธีการหมักด้วยเกลือ ข้าวสวย หรือข้าวเหนียวนึ่ง และกระเทียมจนมีรสเปรี้ยวอาจทำจากปลาทั้งตัว หรือเฉพาะเนื้อปลาก็ได้ปลาส้ม เป็นการแปรรูปอาหารจากปลาชนิดหนึ่งที่นิยมบริโภคกันในเขตภาคใต้ อย่างแพร่หลาย และแพร่ไปสู่ภูมิภาคอื่นๆ เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นในการถนอมอาหารซึ่งการผลิตส่วนใหญ่ยังเป็นการผลิตแบบอุตสาหกรรมในครอบครัว โดยอาศัยเทคนิควิธีทีถ่ายทอดสืบต่อกันมา ดังนั้น รสชาติ หรือคุณภาพของปลาส้มแต่ละแห่ง จึงมีความแตก ต่างกัน ขึ้นอยู่กับสูตรการผลิต อย่างไรก็ตาม แม้สูตรการผลิตเดียวกัน ในแต่ละครั้งก็อาจไม่ได้คุณภาพเท่ากัน ทั้งนี้เพราะการผลิตปลาส้มจะเป็นการหมักเพื่อให้เกิดเชื้อตามธรรมชาติ ไม่สามารถควบคุมได้คุณภาพและรสชาติ จึงมีโอกาสเปลี่ยนแปลงเนื่องจากองค์ประกอบหลายๆ ด้าน