ตำบลประตูป่า อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน เป็นพื้นที่ที่มีรากฐานด้านเกษตรกรรมมาอย่างยาวนาน ชาวบ้านส่วนใหญ่ยังคงดำรงชีวิตด้วยการทำการเกษตรเป็นหลัก โดยเฉพาะการปลูกพืชเศรษฐกิจสำคัญ เช่น ข้าว พืชผักสวนครัว ผลไม้ และพืชสมุนไพรพื้นบ้าน เกษตรกรรมในตำบลประตูป่าไม่เพียงแต่เป็นอาชีพหลักเท่านั้น แต่ยังสะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิต ความเชื่อมโยงกับสิ่งแวดล้อม และภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคน

อาชีพเกษตรกรรมในตำบลประตูป่า

เกษตรกรในตำบลประตูป่ามีการทำเกษตรแบบผสมผสาน โดยมุ่งเน้นการผลิตเพื่อยังชีพและสร้างรายได้เสริม พืชที่ปลูกได้แก่

• ข้าว : เป็นพืชหลัก ใช้ทั้งบริโภคและจำหน่าย

• พืชผักสวนครัว : เช่น พริก มะเขือ ตะไคร้ โหระพา เพื่อตลาดท้องถิ่นและตลาดสด

• ผลไม้ : เช่น ลำไย มะม่วง กล้วย ที่เป็นพืชเศรษฐกิจสำคัญของลำพูน

• สมุนไพรและพืชท้องถิ่น : นำมาใช้ในการปรุงอาหารและผลิตภัณฑ์ OTOP
  
  

การจัดการแหล่งน้ำเพื่อการเกษตร

น้ำถือเป็นหัวใจสำคัญของการเกษตร ตำบลประตูป่าได้พัฒนาระบบการจัดการน้ำหลายรูปแบบเพื่อรองรับการเพาะปลูก ได้แก่

• ระบบเหมืองฝายโบราณ : ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการกักเก็บและกระจายน้ำอย่างเป็นธรรม ใช้กันมายาวนานและยังคงมีบทบาทสำคัญในปัจจุบัน

• ฝายชะลอน้ำและประปาภูเขา : เพื่อกักเก็บน้ำต้นทุนและเพิ่มความชุ่มชื้นให้พื้นที่การเกษตร โดยชุมชนร่วมแรงร่วมใจกันสร้างและบำรุงรักษา

• บ่อน้ำตื้นและสระเก็บน้ำประจำครัวเรือน : สำหรับใช้รดน้ำพืชผักสวนครัวและเลี้ยงสัตว์

• เทคโนโลยีการใช้น้ำอย่างประหยัด : เช่น ระบบน้ำหยด การทำเกษตรแบบประณีตและเกษตรอินทรีย์ ที่ช่วยลดต้นทุนการใช้น้ำและเพิ่มคุณภาพผลผลิต
  
  

การได้รับความช่วยเหลือจากหน่วยงานรัฐ

เกษตรกรในตำบลประตูป่าไม่ได้จัดการแหล่งน้ำเพียงลำพัง แต่ยังได้รับความช่วยเหลือจากภาครัฐและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ได้แก่

1. กรมชลประทาน – สนับสนุนการขุดลอกลำเหมือง ขยายคูคลอง และสร้างฝายกักเก็บน้ำถาวร เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการกระจายน้ำ

2. กรมพัฒนาที่ดิน – ส่งเสริมการทำสระเก็บน้ำประจำไร่นา และการปรับพื้นที่เพื่อเพิ่มศักยภาพในการกักเก็บน้ำฝน

3. สำนักงานเกษตรจังหวัดและอำเภอ – ถ่ายทอดองค์ความรู้ด้านการใช้น้ำอย่างคุ้มค่า พร้อมจัดอบรมเกษตรกรให้เข้าใจเทคนิคใหม่ ๆ

4. เทศบาลตำบลประตูป่า – เป็นหน่วยงานใกล้ชิดที่ดูแลระบบน้ำในชุมชน สนับสนุนงบประมาณและแรงงานชาวบ้านในการพัฒนาฝาย สระน้ำ และระบบประปาหมู่บ้าน
   
   

5. โครงการพระราชดำริด้านน้ำ – บางพื้นที่ได้รับอานิสงส์จากโครงการชลประทานขนาดเล็กและฝายชะลอน้ำที่เกิดขึ้นตามแนวพระราชดำริ
   
   

การตลาดและความร่วมมือกับเกษตรกร

นอกจากการผลิตแล้ว การตลาดถือเป็นอีกปัจจัยสำคัญที่ช่วยสร้างรายได้ให้แก่เกษตรกรในตำบลประตูป่า ปัจจุบันมีแนวทางการตลาดที่สำคัญ ได้แก่

1. ตลาดสดและตลาดชุมชน – เกษตรกรนำผลผลิตสดใหม่ไปจำหน่ายโดยตรง

2. การรวมกลุ่มวิสาหกิจชุมชน – ผลักดันการแปรรูปพืชผลทางการเกษตรเป็นสินค้า OTOP เพิ่มมูลค่า

3. ความร่วมมือกับภาครัฐและเอกชน – เช่น การสนับสนุนด้านบรรจุภัณฑ์ มาตรฐานสินค้า และการหาตลาดส่งออก

4. การตลาดออนไลน์ – เกษตรกรรุ่นใหม่เริ่มใช้โซเชียลมีเดียและแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซเพื่อต่อยอดรายได้
   
   

บทสรุป

อาชีพเกษตรกรรมของตำบลประตูป่าเป็นรากฐานของวิถีชีวิตที่เชื่อมโยงกับธรรมชาติและภูมิปัญญา การจัดการแหล่งน้ำที่หลากหลายทั้งในรูปแบบดั้งเดิมและเทคโนโลยีสมัยใหม่ ทำให้เกษตรกรสามารถปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศได้ดียิ่งขึ้น ขณะเดียวกัน การได้รับความช่วยเหลือจากหน่วยงานภาครัฐก็เป็นแรงสนับสนุนสำคัญที่ทำให้การเกษตรในตำบลประตูป่ายังคงเดินหน้าอย่างมั่นคง เมื่อผนวกเข้ากับการตลาดที่หลากหลายและการรวมกลุ่มชุมชน ยิ่งช่วยเสริมความยั่งยืนและสร้างรายได้ที่มั่นคงให้กับเกษตรกรในระยะยาว

บรรณานุกรม (อ้างอิงแบบ APA)

กรมชลประทาน. (2564). รายงานการบริหารจัดการน้ำเพื่อการเกษตรในภาคเหนือ. กรุงเทพฯ: กรมชลประทาน.

กรมพัฒนาที่ดิน. (2563). การพัฒนาและอนุรักษ์ดินและน้ำเพื่อเกษตรกรรม. กรุงเทพฯ: กรมพัฒนาที่ดิน.

สำนักงานเกษตรจังหวัดลำพูน. (2565). แผนการส่งเสริมและพัฒนาเกษตรกรรมจังหวัดลำพูน พ.ศ. 2565–2570. ลำพูน: กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.

องค์การบริหารส่วนตำบลประตูป่า. (2566). รายงานการพัฒนาตำบลประตูป่า ประจำปีงบประมาณ 2566. ลำพูน: อบต.ประตูป่า.

สำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ. (2562). โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริด้านการจัดการน้ำ. กรุงเทพฯ: สำนักงาน กปร.