ขนมปาดบ้านวังหมุ้น
ขนมปาดบ้านวังหมุ้น
ขนมปาดจากบ้านวังหมุ้น จ.ลำพูน ไม่ใช่เพียงขนมโบราณที่หาทานยาก แต่ยังเป็นตัวแทนของภูมิปัญญาท้องถิ่นและวัฒนธรรมหลากหลายด้าน—ตั้งแต่พิธีกรรมงานบุญ ขั้นตอนการทำที่ใช้แรงงานและความร่วมมือของชุมชน ไปจนถึงรสชาติและกลิ่นหอมจากวัตถุดิบท้องถิ่นที่ใครได้ชิมต้องประทับใจ
“ขนมปาด หรือ ข้าวหนมปาด” ขนมแห่งชีวิตและวัฒนธรรม เป็นขนมพื้นบ้านของชาวล้านนา นิยมทำในประเพณีงานบวช งานบุญ มีประวัติยาวนานมากกว่า 60 ปี พิธีกวนขนมปาดหรือการคนขนมปาดนั้นเป็นประเพณีในท้องถิ่นที่สำคัญของชาวล้านนา เป็นกุศโลบายเพื่อการรวมลูกหลานหรือคนในท้องถิ่น เพราะการทำขนมปาดนั้น ต้องอาศัยกำลังคนและอาศัยระยะเวลาในการทำ ส่วนผสมของขนมปาดนั้น ประกอบด้วยข้าวเจ้า น้ำอ้อย มะพร้าวทึนทึก ส่วนวิธีทำนั้นมีขั้นตอนไม่มากนัก พิธีกวนขนมปาดหรือการคนขนมปาดในงานบุญนั้น ยังได้รับการสืบทอดต่อกันมาในแต่ละยุคสมัย อาจมีการเปลี่ยนแปลงไปบ้าง เช่น วิธีการทำ อุปกรณ์ในการทำในแต่ละท้องถิ่น เป็นพิธีหรือประเพณีที่ควรจะอนุรักษ์ สืบสานเอาไว้ให้คนรุ่นหลังได้เรียนรู้วิถีชีวิตที่ปู่ย่าตายายได้สั่งสมเอาไว้ นับได้ว่ามีความสำคัญต่อการดำเนินชีวิตท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงของสังคม เป็นวัฒนธรรมอันดีงามที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ เป็นการสร้างความสามัคคีและความรักใคร่ของคนในท้องถิ่นได้เป็นอย่างดี
1. ขนมมงคลแห่งล้านนา
ขนมปาดเป็นขนมพื้นบ้านล้านนา มีความสำคัญเชิงวัฒนธรรม เคยทำเฉพาะในงานบุญสำคัญของครอบครัวชนชั้นสูง ถือเป็นขนมมงคลที่เชื่อว่าจะนำสิริมงคลมากับผู้ที่ได้ทาน
2. แหล่งต้นกำเนิดและภูมิปัญญาชุมชน
บ้านวังหมุ้น อำเภอเวียงหนองล่อง จังหวัดลำพูน เป็นชุมชนที่ยังคงสืบทอดสูตรโบราณของขนมปาดไว้โดยกลุ่มวิสาหกิจแปรรูปอาหารบ้านวังหมุ้น ซึ่งได้รวมกลุ่มกันผลิตขนมปาดมาเป็นเวลาหลายปี
3. วัตถุดิบหลักที่สร้างรสชาติเอกลักษณ์
มะพร้าวคั่ว (ประมาณ 7–8 กก.)
น้ำอ้อยก้อน (9 กก.)
กะทิ (1 ลิตร)
แป้งข้าวเหนียว (5.5 กก.) และแป้งข้าวเจ้า (0.5 กก.)
งาขาวคั่วโรยหน้า
4. กระบวนการทำพิถีพิถัน
เริ่มด้วยการขูดมะพร้าว แล้วตากแดดต่อหนึ่งวันก่อนทำการคั่วให้หอม
นึ่งแป้งข้าวเหนียวและแป้งข้าวเจ้าจนสุก
เคี่ยวกะทิให้หอมและข้น เติมน้ำอ้อยและมะพร้าวคั่ว ผสมจนเป็นเนื้อเดียวกัน
ระหว่างกวนเติมกะทิเล็กน้อยเพื่อความมันและป้องกันไม่ให้ติดกระทะ
เมื่อขนมได้ที่ จะรีดเป็นแผ่นบาง โรยด้วยงาขาว พักให้เย็นแล้วบรรจุเพื่อจำหน่าย
5. เคล็ดลับเพื่อคุณภาพและการเก็บรักษา
ใช้แป้งข้าวเหนียวช่วยให้ขนมเก็บได้นาน (นอกตู้เย็นประมาณ 2 สัปดาห์)
เคี่ยวกะทิล่วงหน้าเพื่อยืดอายุขนม
เติมกะทิระหว่างกวนช่วยให้ขนมมีความมันและไม่ติดกระทะ
การเลือกใช้น้ำอ้อยที่สีไม่ดำเกินไปทำให้เนื้อขนมมีสีสวยน่ากิน
ความสะอาดและปริมาณมะพร้าวทำให้ขนมหอมมันมากกว่าที่อื่น ๆ
อ้างอิง
เรียบเรียงเรื่องเล่า โดยนายนราวิชญ์ คำมะเข
ภาพถ่าย เพจขนมปาดบ้านวังหมุ้น
ข้อมูล เทศบาลตำบลวังผาง