ดาบน้ำลี้ศิริเวียงชัย
จากจุดเริ่มต้นเล็กๆของเหล็กโบราณกลุ่มพัฒนาผลิตภัณฑ์สร้างสรรค์จากโลหะกรรมโบราณแม่ลาน อำเภอลี้ จังหวัดลำพูนจากคำเล็กๆในวงสนทนา "โบราณคดีต้องกินได้" ระหว่างทีมงานฝ่ายปกครองอำเภอลี้ และทีมนักโบราณคดี สำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่ ได้จุดประกายอะไรหลายๆอย่างในการนำองค์ความรู้ทางวิชาการมาต่อยอดในการพัฒนาความเป็นอยู่ของชาวชุมชน
จากจุดเริ่มต้นเล็กๆของเหล็กโบราณกลุ่มพัฒนาผลิตภัณฑ์สร้างสรรค์จากโลหะกรรมโบราณแม่ลาน อำเภอลี้ จังหวัดลำพูนจากคำเล็กๆในวงสนทนา "โบราณคดีต้องกินได้" ระหว่างทีมงานฝ่ายปกครองอำเภอลี้ และทีมนักโบราณคดี สำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่ ได้จุดประกายอะไรหลายๆอย่างในการนำองค์ความรู้ทางวิชาการมาต่อยอดในการพัฒนาความเป็นอยู่ของชาวชุมชน
ย้อนไปเมื่อ 2 ปีที่แล้ว เมื่อทีมโบราณคดี เริ่มค้นพบแหล่งถลุงเหล็กโบราณจำนวนมากในพื้นที่ตำบลแม่ลาน อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน ซึ่งมีอายุเก่าแก่อยู่ในช่วง 2,500 - 2,200 ปีมาแล้ว อยู่ในช่วงต้นยุคเหล็ก และถือเป็นแหล่งถลุงที่มีความเก่าแก่ที่สุดในประเทศไทยเท่าที่เคยมีการค้นพบในปัจจุบัน
ย้อนไปเมื่อ 2 ปีที่แล้ว เมื่อทีมโบราณคดี เริ่มค้นพบแหล่งถลุงเหล็กโบราณจำนวนมากในพื้นที่ตำบลแม่ลาน อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน ซึ่งมีอายุเก่าแก่อยู่ในช่วง 2,500 - 2,200 ปีมาแล้ว อยู่ในช่วงต้นยุคเหล็ก และถือเป็นแหล่งถลุงที่มีความเก่าแก่ที่สุดในประเทศไทยเท่าที่เคยมีการค้นพบในปัจจุบัน
คำถามแรกที่เกิดขึ้นมาของพี่น้องประชาชนในพื้นที่ คือ การถลุงเหล็ก มันคืออะไร และสำคัญอย่างไร จึงเป็นที่มาของกิจกรรมสื่อความหมายเพื่อการเรียนรู้ "เมืองลี้ยุคโบราณกับการถลุงเหล็ก" ซึ่งได้สร้างการรับรู้ใหม่และความเข้าใจให้แก่ประชาชนและเยาวชนในพื้นที่
คำถามแรกที่เกิดขึ้นมาของพี่น้องประชาชนในพื้นที่ คือ การถลุงเหล็ก มันคืออะไร และสำคัญอย่างไร จึงเป็นที่มาของกิจกรรมสื่อความหมายเพื่อการเรียนรู้ "เมืองลี้ยุคโบราณกับการถลุงเหล็ก" ซึ่งได้สร้างการรับรู้ใหม่และความเข้าใจให้แก่ประชาชนและเยาวชนในพื้นที่
อำเภอลี้ได้ดีมากพอสมควรจนเกิดการขับเคลื่อนต่อยอดเป็นงานทางวัฒนธรรม 108 ปีอำเภอลี้ สร้างดาบน้ำลี้ศิริเวียงชัยดาบประจำอำเภอเล่มแรกที่สร้างจากสายแร่เหล็กที่พาดผ่านใต้แผ่นดินของตัวเอง
คำถามต่อมา คือ เมื่อเรารับรู้ความสำคัญและมีความเข้าใจแล้ว ความรู้ทางวิชาการจากการศึกษาจะสามารถนำมาพัฒนาชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนในพื้นที่ได้อย่างไรบ้างหลังจากการระดมความคิดจากหลายฝ่ายทั้งจากพระสงฆ์ผู้นำทางจิตวิญญาณฝ่ายปกครองอำเภอลี้ทีมนักโบราณคดี และปราชญ์ครูภูมิปัญญาจากบ้านน้ำพี้ จึงได้คำตอบว่า เราจะพัฒนาผลิตภัณฑ์สร้างสรรค์ทางวัฒนธรรมกัน
การพัฒนาผลิตภัณฑ์สร้างสรรค์ ครั้งนี้ เริ่มต้นจากการสังเคราะห์ข้อมูลทางโบราณคดี และรื้อฟื้นภูมิปัญญาการทำเหล็กเมื่อกว่า 2,000 ปีที่แล้ว กลับมาอีกครั้งหนึ่ง ตั้งแต่การเตรียมแร่ การถลุงเหล็ก ตลอดจนไปถึงการตีขึ้นรูปเป็นผลิตภัณฑ์ตามรูปแบบโบราณที่พบในพื้นที่อำเภอลี้ ภายใต้แนวคิด เน้นการสร้างงาน Crafts ที่คุณค่าสูง ทุกขั้นตอนผ่านการใส่ใจตามกรรมวิธีแบบโบราณ ไม่ให้ความสำคัญกับการสร้างงานเชิงประมาณจำนวนมหาศาล
ในวันที่ 8 ธันวาคม 2562 ถือเป็นวันเริ่มต้นเดินก้าวแรกของกลุ่มพัฒนาผลิตสร้างสรรค์ฯ กระบวนการพัฒนาต่อยอดครั้งนี้ เกิดขึ้นจากความร่วมมือจากทุกฝ่ายอย่างแท้จริง ทั้ง ท่านครูบานิกร ชยฺยเสโน, นายวิวัฒน์ จันทร์โอภาส นายอำเภอลี้, ฝ่ายปกครองอำเภอลี้, กลุ่มโบราณคดี สำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่, ช่างประพจน์ เรืองรัมย์ ครูปราชญ์ภูมิปัญญาจากบ้านน้ำพี้, สภาวัฒนธรรมอำเภอลี้ และทีมงานกำนัน-ผู้ใหญ่บ้านตำบลแม่ลาน รวมถึง ครูกศน.และนักศึกษาตำบลแม่ลานการเริ่มต้นก้าวเดินก้าวเล็กๆครั้งนี้ จะนำไปสู่การพัฒนาวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนชาวแม่ลาน ต่อไปในอนาคต
อำเภอลี้ได้ดีมากพอสมควรจนเกิดการขับเคลื่อนต่อยอดเป็นงานทางวัฒนธรรม 108 ปีอำเภอลี้ สร้างดาบน้ำลี้ศิริเวียงชัยดาบประจำอำเภอเล่มแรกที่สร้างจากสายแร่เหล็กที่พาดผ่านใต้แผ่นดินของตัวเอง
คำถามต่อมา คือ เมื่อเรารับรู้ความสำคัญและมีความเข้าใจแล้ว ความรู้ทางวิชาการจากการศึกษาจะสามารถนำมาพัฒนาชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนในพื้นที่ได้อย่างไรบ้างหลังจากการระดมความคิดจากหลายฝ่ายทั้งจากพระสงฆ์ผู้นำทางจิตวิญญาณฝ่ายปกครองอำเภอลี้ทีมนักโบราณคดี และปราชญ์ครูภูมิปัญญาจากบ้านน้ำพี้ จึงได้คำตอบว่า เราจะพัฒนาผลิตภัณฑ์สร้างสรรค์ทางวัฒนธรรมกัน
การพัฒนาผลิตภัณฑ์สร้างสรรค์ ครั้งนี้ เริ่มต้นจากการสังเคราะห์ข้อมูลทางโบราณคดี และรื้อฟื้นภูมิปัญญาการทำเหล็กเมื่อกว่า 2,000 ปีที่แล้ว กลับมาอีกครั้งหนึ่ง ตั้งแต่การเตรียมแร่ การถลุงเหล็ก ตลอดจนไปถึงการตีขึ้นรูปเป็นผลิตภัณฑ์ตามรูปแบบโบราณที่พบในพื้นที่อำเภอลี้ ภายใต้แนวคิด เน้นการสร้างงาน Crafts ที่คุณค่าสูง ทุกขั้นตอนผ่านการใส่ใจตามกรรมวิธีแบบโบราณ ไม่ให้ความสำคัญกับการสร้างงานเชิงประมาณจำนวนมหาศาล
ในวันที่ 8 ธันวาคม 2562 ถือเป็นวันเริ่มต้นเดินก้าวแรกของกลุ่มพัฒนาผลิตสร้างสรรค์ฯ กระบวนการพัฒนาต่อยอดครั้งนี้ เกิดขึ้นจากความร่วมมือจากทุกฝ่ายอย่างแท้จริง ทั้ง ท่านครูบานิกร ชยฺยเสโน, นายวิวัฒน์ จันทร์โอภาส นายอำเภอลี้, ฝ่ายปกครองอำเภอลี้, กลุ่มโบราณคดี สำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่, ช่างประพจน์ เรืองรัมย์ ครูปราชญ์ภูมิปัญญาจากบ้านน้ำพี้, สภาวัฒนธรรมอำเภอลี้ และทีมงานกำนัน-ผู้ใหญ่บ้านตำบลแม่ลาน รวมถึง ครูกศน.และนักศึกษาตำบลแม่ลานการเริ่มต้นก้าวเดินก้าวเล็กๆครั้งนี้ จะนำไปสู่การพัฒนาวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนชาวแม่ลาน ต่อไปในอนาคต
ในส่วนของกศน.ตำบลแม่ลาน จึงได้เล็งเห็นความสำคัญของสิ่งที่มีค่าในชุมชนจึงได้ทำการส่งเสริมให้เกิดอาชีพในการตีมีดโดยใช้วัตถุที่เกิดจากในพื้นที่ให้เกิดเป็นองค์ความรู้คุณค่าของกลุ่มพัฒนาผลิตภัณฑ์สร้างสรรค์โลหะกรรมโบราณแม่ลาน มุ่งให้เกิดเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านอาชีพและประวัติศาสตร์สืบไป
พิกัดที่ตั้ง
ที่ตั้งของกลุ่มพัฒนาผลิตภัณฑ์สร้างสรรค์โลหะกรรมโบราณแม่ลาน ได้อาคารของ อบต.แม่ลาน (หลังเก่า) เป็นที่ตั้งในการจัดนิทรรศการแสดงวัตถุการทำโลหะกรรม และ ยังมีสถานที่ในการสาธิตในการทำโลหะกรรมโบราณแม่ลาน
ข้อมูลเนื่อหา โดย นายสุทธิพงษ์ มูลกันทา
เรียบเรียงเนื้อหาโดย นายสุทธิพงษ์ มูลกันทา
ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย นายสุทธิพงษ์ มูลกันพทา