โคขาวลำพูนงาม

โคขาวลำพูน โคพื้นเมืองสำหรับการใช้งานในสมัยก่อน มีการพัฒนาสายพันธุ์มากว่า 100 ปี โดยโคขาวลำพูนจะมีลักษณะที่โดดเด่น คือ มีรูปร่างสูงใหญ่ ลำตัวมีสีขาวนวล พู่หางขาว มีจมูกสีชมพูส้ม เนื้อเขาเนื้อกีบสีน้ำตาลส้ม ซึ่งแตกต่างจากโคพันธุ์อื่นๆ จากลักษณะเด่นที่มีความงดงาม จึงได้ถูกคัดเลือกให้เป็นพระโคในพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ โคขาวลำพูนนับเป็นมรดกทางวัฒนธรรมและสังคมเกษตรกรรมของบรรพบุรุษชาวล้านนา 

      ถึงแม้จะเป็นโคขาวมีลักษณะงาม แต่ในเชิงเศรษฐกิจ โคขาวลำพูนให้ผลตอบแทนน้อย เหตุเพราะให้เนื้อน้อยเหมาะแก่การเลี้ยงซะมากกว่า ชาวบ้านจึงหันไปเลี้ยงวัวพันธุ์อื่น ๆ ที่รูปร่างสูงใหญ่ให้เนื้อดีแทน ในปัจจุบันกรมปศุสัตว์ ได้ประกาศให้เป็นสัตว์ที่คู่ควรอนุรักษ์ เพราะเกรงว่าจะสูญพันธุ์ ทั้งนี้เพราะเห็นว่าโคสายพันธุ์นี้มีคุณสมบัติเฉพาะ นั่นคือ มีความสมบูรณ์พันธุ์สูง ทนทานต่อ โรค พยาธิ และแมลงเขตร้อน แม้จะได้รับการเลี้ยงดูแบบแร้นแค้นก็ตาม จึงเหมาะสมกับสภาพท้องถิ่นชนบทของไทย 

คุณลุงสุเมธ  สุขปรดาจิตร์

เกษตรกรผู้เลี้ยงโคขาว ณ บ้านห้วยไซ

คุณลุงสุเมธ  สุปรีดาจิตร์ เจ้าของฟาร์มสุขปรีดาจิตร์ บ้านห้วยไซ หมู่ 14 ตำบลห้วยยาบ อำเภอบ้านธิ   จังหวัดลำพูน  เป็นผู้เลี้ยงโคขาวลำพูนสายพันธุ์พื้นเมืองแท้ 

จนได้รับการยกย่องให้เป็น "ปราชญ์ชาวบ้านด้านการเกษตร "

               คุณลุงสุเมธ เป็นผู้มีองค์ความรู้ในด้านเกษตรกรรมการเลี้ยงโคขาวลำพูน เลี้ยงเพื่อการเกษตรและเชิงอนุรักษ์ โดยได้เลี้ยงโคขาวลำพูนตั้งแต่สมัยปี พ.ศ. 2509 เริ่มเรียนรู้สืบสานวิธีการเลี้ยงโคและกระบือเพื่อใช้ในการเกษตรและการ   ลากเกวียนมาจากบรรพบุรุษตั้งแต่สมัยยังเป็นเด็ก ต่อมาเมื่อนายสุเมธเรียนจบระดับชั้น ป.7 ก็ได้ออกมาช่วยครอบครัว   ทำนา จึงได้เริ่มฝึกใช้โคและกระบือในการไถนา ด้วยความที่นายสุเมธสนใจด้านการเลี้ยงโคเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว จึงมีแนวคิดในการค้นคว้าโคที่เหมาะสมต่อการทำนาเพื่อช่วยทุ่นแรง อดทนต่อสภาพแวดล้อมที่ตนเองทำการเกษตร จึงได้ค้นคว้าจากผู้รู้มากมาย จนได้ยินชื่อเสียงเล่าลือตำนานของโคขาวลำพูนมาจากปราชญ์หลายคน นายสุเมธจึงได้เริ่มค้นคว้าตำนานโคขาวลำพูนจากตำราพื้นเมืองต่าง ๆ เดินทางค้นคว้าหาความรู้จากปราชญ์ผู้เลี้ยงโคขาวลำพูนเก่าแก่ในจังหวัดลำพูนและจังหวัดใกล้เคียง จนพบว่าโคขาวลำพูนนั้นมีความน่าสนใจเป็นอย่างมาก 

     ด้วยโคขาวลำพูนนั้นเป็นโคพื้นเมืองสำหรับใช้งานมาตั้งแต่ดั้งเดิม แต่ก่อนเป็นโคขาวลำพูนนั้นเป็นโค ที่พระนางจามเทวี วีรสตรีปฐมกษัตริย์ผู้ครองนครหริภุญไชย ใช้ในการลากเกวียนโดยสารสำหรับเดินทางไกลและยังเป็นสัตว์คู่บารมีของชนชั้นปกครองในสมัยนั้น0อีกทั้งโคขาวลำพูนนั้นมีคุณสมบัติที่มีลักษณะโดดเด่น คือ มีสีขาวปลอดทั้งตัว รูปร่างสูงใหญ่ สูงโปร่ง พู่หางขาว หนังสีชมพูส้ม จมูกสีชมพูส้ม เนื้อเขา  เนื้อกีบสีน้ำตาลส้ม ในด้านการเกษตรโคขาวลำพูนเป็นโคที่มีความอึด ทนความร้อน ทนต่อโรค จึงเหมาะแก่การนำมาเลี้ยงเพื่อไถนาและลากเกวียน 

สุขปรีดาจิตร์ฟาร์ม

แหล่งเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง

โคขาวลำพูน 

(สุขปรีดาจิตร์ฟาร์ม)


ตั้งอยู่ที่ 72 หมู่ที่ 14 ตำบลห้วยยาบ อำเภอบ้านธิ จังหวัดลำพูน 51180


ติดต่อ : 087-726-2552

ข้อมูลเนื้อหา  โดย นายสุเมธ สุขปรีดาจิตร์

เรียบเรียงเนื้อหา โดย นางสาวชัญญามญ เสืออินทร์

ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย นางสาวชัญญามญ เสืออินทร์

นำเสนอประจำเดือน ตุลาคม 2566