เลื่องชื่อ "ตุ๊กตาไทลื้อ"บ้านเฮา
เรามาทำความรู้จักกับ "ตุ๊กตาไทลื้อ" ซึ่งเป็นการนำเอาเอกลักษณ์การแต่งกายของชาวไทลื้อ
มาเป็นตัวแทนของการแต่งกายค่ะ
"ตุ๊กตาไทลื้อ" เป็นผลิตภัณฑ์ของชุมชนบ้านธิหลวง อ.บ้านธิ จ.ลำพูน ซึ่งเป็นงานฝีมือคุณภาพจากกลุ่มแม่บ้าน ที่เกิดจากนำอัตลักษณ์ เอกลักษณ์การแต่งกายของชาวไทลื้อบ้านธิหลวง ซึ่งเป็นการถ่ายทอดออกมาผ่านการประดิษฐ์เป็น "ตุ๊กตาไทลื้อ" และเพื่อเป็นการสร้างมูลค่าให้แก่ "ตุ๊กตาไทลื้อ" จึงมีการส่งเสริมให้เป็นอาชีพ เป็นการสร้างรายได้ให้แก่คนในชุมชนด้วยอีกทางนึง
ชาวไทลื้อบ้านธิหละปูนมีถิ่นกำเนิดมาจากไหนอย่างไรไปทำความรู้จักกันค่ะ
ชาวไทลื้อบ้านธิหละปูนมีถิ่นกำเนิดมาจากไหนอย่างไรไปทำความรุ้จักกันค่ะ
เดิมชาวลื้อ หรือ ไทลื้อ/ไตลื้อ มีถิ่นที่อยู่บริเวณ เมืองลื้อหลวง จีนเรียกว่า " ลือแจง" ต่อมาได้เคลื่อนย้ายลงมาอยู่บริเวณเมืองหนองแส หรือที่เรียกว่าคุนหมิงในปัจจุบัน แล้วย้ายลงมาสู่ลุ่มน้ำน้ำโขง สิบสองปันนาปัจจุบัน ประมาณศตวรรษที่ ๑๒ จึงเกิดมีวีรบุรุษชาวไทลื้อชื่อ เจ้าเจื๋องหาญ (พญาเจิ๋ง) ได้รวบรวมหัวเมืองต่างๆ ในสิบสอบปันนาปัจจุบันตั้งเป็นอาณาจักรแจ่ลื้อ ( เซอลี่ ) โดยได้ตั้งศูนย์อำนาจการปกครองเอาไว้ที่หอคำเชียงรุ่ง นาน ๗๙๐ ปี ต่อมาถึงสมัยเจ้าอิ่นเมืองให้มีที่ทำนา ๑,๐๐๐ หาบข้าว ( ชื้อพันธุ์ข้าว ) ต่อมาหนึ่งที่/หนึ่งหัวเมือง จึงเป็นที่มาจนถึงปัจจุบันเมืองสิบสองปันนาได้แบ่งเขตการปกครองเอาไว้ในอดีต ดังนี้ ( ที่มาของคำว่า สิบสองปันนาหรือสิบสองเจ้าไต )
ชาวไทลื้ออาศัยอยู่สองฝั่งแม่น้ำโขง คือ ด้านตะวันออกและตะวันตกของแม่น้ำ มีเมืองต่างๆ ดังนี้ ภาษาไทลื้อ ได้กล่าวไว้ว่า ห้าเมิงตะวันตก หกเมิงตะวันออก รวมเจียงฮุ่ง ( เชียงรุ้ง ) เป็น ๑๒ ปันนานั้น ยังมีเมืองน้อย อีก ๓๒ หัวเมือง
ชาวไทลื้อบ้านธิเดิมทีอยู่ดินแดนสิบสองปันนาแต่ด้วยเหตุหลายปัจจัยทำให้ต้องย้ายถิ่นฐานมาที่จังหวัดลำพูน ชาวไทลื้อชอบอาศัยบริเวณริมน้ำเพื่อสะดวกในการทำมาหากิน และนับถือผี ประเพณีของชาวไทลื้อมีมากมาย เช่น กินหวานต๋านม่วน เลื้ยงผีขุนน้ำ เป็นต้น.ชาวไทลื้อจะรักพวกพ้อง และจะแต่งงานกันเองในเครือญาติ ผู้ที่มาสร้างถิ่นฐานในบ้านธิคนแรกคือพ่อหนาญปัญโญกับแม่อุ๊ยขา บ้านแพะเป็นบ้านแรกที่ไทลื้อบ้านธิมาอาศัยและขยายไปเรื่อยๆจนมีลูกหลานมากมายและได้ชยายเป็น ๑๐ หมู่บ้าน
ตำนานบ้านธิ เป็นเรื่องเล่าเกี่ยวกับความเป็นมาของอำเภอบ้านธิ ซึ่งเชื่อว่าน่าจะเริ่มต้นขึ้นในสมัยพระนางจามเทวี เพราะมีหลักฐานที่น่าเชื่อถือ ส่วนชาวไทลื้อนั้น ถือเป็นกลุ่มชนที่โดดเด่นในอำเภอบ้านธิ มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว มีความเป็นมาที่น่าสนใจ
บ้านธิ มีความเป็นมาที่เก่าแก่ ถือว่าเป็นแหล่งอารยธรรมหนึ่งของอาณาจักรหริภุญไชย เพราะมีหลักฐานทางโบราณวัตถุโบราณสถาน ศิลปวัฒนธรรมประเพณี รวมถึงวิถีชีวิตที่หลงเหลืออยู่ในปัจจุบัน
ความเป็นมาของกลุ่มตุ๊กตาไทลื้อบ้านธิ หมู่ 3 ต.บ้านธิ อ.บ้านธิ จ.ลำพูน
ไทยลื้อ หรือ ไตลื้อ เป็นชาวไทยกลุ่มหนึ่งที่มีถิ่นฐานเดิมอยู่ในแถบสิบสองปันนาของจีน สันนิษฐานว่า หนีภัยสงครามมาจากเมืองเชียงรุ่งในสิบสองปันนา บุคคลที่อพยพมาอาศัยอยู่ที่บ้านธิกลุ่มแรกชื่อว่า พ่อหนานปัญโญกับแม่อุ้ยขา ได้มีการอพยพครอบครัวและครอบครัวอีกประมาณ ๒ - ๓ ครอบครัว มาตั้งรกรากกันอยู่ที่หมู่บ้าน "บ้านแพะ" ซึ่งในปัจจุบันได้เปลี่ยนชื่อเป็น "บ้านแพะยางงาม" และคนไตลื้อกลุ่มนี้ไได้มีการขยายอาณาเขตเพิ่มอีก ๑๐ หมู่บ้าน
ตุ๊กตาสำเร็จรูป
นำผ้าที่มีอยู่มาตัดเย็บ
ตัดเสื้อ,กางเกง,ผ้าถุง
เย็บขอบเสื้อติดลวดลาย
เย็บให้เป็นเสื้อ,กางเกง,ผ้าถุง
นำตุ๊กตามาตกแต่งทรงผมตามที่ต้องการ
แต่งองค์ทรงเครื่องเรียบร้อย
นำออกจำหน่ายตามงานต่างๆ
ถึงแม้ว่าสังคมสมัยใหม่ที่ถูกพัฒนาอย่างก้าวกระโดด แต่รากเหง้าของชาวไทลื้อยังคงเป็นกลุ่มชาติพันธ์ุที่ยังคงมีมนต์เสน่ห์เฉพาะตัว จึงนำมาสู่แนวความคิดการสร้างเอกลักษณ์ อัตลักษณ์ ของกลุ่มชาติพันธ์ุขึ้นมาอย่าง "ตุ๊กตาไทลื้อ" โดยการนำผ้าพื้นเมืองมาตัดเย็บให้เป็นเครื่องแต่งกายของชาวไทลื้อแบบดั้งเดิม เพื่อเป็นการเผยแพร่การแต่งกายที่เป็นเอกลักษณ์นี้ ให้แก่ผู้พบเห็นผ่านทางตุ๊กตาไทลื้อนี้ เมื่อนำมาทำเป็นพวงกุญแจ เป็นของฝาก ของชำร่วยที่ทรงคุณค่านี้
นางสาว ฉวีวรรณ ปัญโญใหญ่
ผู้ก่อตั้งกลุ่มอาชีพ
บ้านเลขที่ ๔๘ หมู่ ๓ ตำบล บ้านธิ อำเภอบ้านธิ จังหวัด ลำพูน
โทร. ๐๘๔ - ๖๑๐๘๔๙๓
ข้อมูลเนื้อหา โดย นางสาว ฉวีวรรณ ปัญโญใหญ่
เรียบเรียงเนื้อหา โดย นางสาวดารณี เอี่ยมสำอางค์
ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย นางสาวดารณี เอี่ยมสำอางค์