โบราณสถานเวียงลอ

โบราณสถานเวียงลอเมืองโบราณในเขตล้านนาตั้งอยู่ในเขตตำบล ลอ และตำบลหงส์หิน อำเภอจุน จังหวัดพะเยา มีแม่น้ำอิงไหลผ่านกลางเมือง ทำให้เวียงลอแบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือฝั่งเหนือของแม่น้ำอิง อยู่ในเขตตำบลหงส์หิน และฝั่งใต้อยู่ในเขตตำบลลอ จากคำเล่าผู้เฒ่าผู้แก่และตามหลักฐานต่างๆนั้น เชื่อว่าเวียงลอเป็นเมืองเดียวในเขตล้านนาที่ปรากฏหลักฐานแนวคันดินกั้นลำน้ำ แสดงให้เห็นถึงภูมิปัญญา ในการทำระบบชลประทานขนาดใหญ่ที่มีประโยชน์ด้านควบคุมน้ำ เพื่อใช้ในด้านการเกษตร และเพื่อป้องกันน้ำท่วม พื้นที่เกษตร รวมทั้งศาสนสถานต่างๆ และที่ตั้งบ้านเรือนของชุมชน ภายในเขตกำแพงเมืองพบวัดร้างมากกว่า 50วัด ตามวัดร้างจะพบพระพุทธรูปหินทรายและพระพุทธรูปทองสำริดจำนวนมากแต่ถูกทำลายไปเกือบหมด พบเศษภาชนะดินเผาทั้งวัฒนธรรมหริภุญไชยตอนปลาย และภาชนะดินเผาจากแหล่งเตาล้านนา นำมาเก็บไว้ให้นุ่นหลังศึกษาต่อไปที่พิพิฒฃธภัณฑ์เวียงลอ วัดศรีปิงเมือง

เรื่องเล่าท้องถิ่นวัดศรีปิงเมือง นอกจากวัดนี้เป็นที่น่าดึงดูดให้ผู้คนเข้ามาศึกษาเกี่ยวกับอดีต โบราณสถานแล้ว วัดศรีปิงเมืองจัดเป็นวัดสำคัญและเป็นศูนย์รวมของชุมชนชาวบ้านลอ ในปัจจุบัน เนื่องจากเป็นวัดที่มีพระสงฆ์จำพรรษาอยู่ มีโบราณสถานสำคัญได้แก่เจดีย์ทรงระฆังขนาดใหญ่ ศิลปะล้านนา - สุโขทัย มีสถานที่ใช้ประประกอบศาสนพิธีเป็นวิหารใหม่ที่สร้างครอบทับซากวิหารหลังเดิม

ชาวบ้านเล่าว่าแต่เดิมมีคนมาขอพรและได้บนกับอนุสาวรีย์พญาลอ ที่วัดศรีปิงเมืองไว้ว่าถ้าประสบผลสำเร็จจะนำไก่ชนมาถวาย เนื่องจากพระลอชอบเล่นไก่ชน และก็ประสบผลสำเร็จจริงหลังจากนั้นชาวบ้านลอมีงานสำคัญทางพระพุทธศาสนา หรือ มาบนขอพรอะไรกันก็มักจะนำรูปปั้นไก่ชนไปถวายพญาลอก็มักประสบผลสำเร็จเสมอ จึงเป็นความเชื่อของบ้านลอที่ทำตามบรรพบุรุษมาจนถึงปัจจุบัน

การศึกษาโบราณสถานและประวัติศาสตร์ความเชื่อความเป็นมาของเวียงลอนั้นเป็นเรื่องที่น่าให้ความสนใจและความสำคัญมาก ปัจจุบันการเข้าถึงเรื่องเล่าประวัติท้องถิ่นที่ต่างๆไม่ใช่เรื่องยากอีกต่อไปทั้งการเดินทางและข้อมูลพื้นฐานจากเทคโนโลยี เพียงเราเปิดใจรับฟังเรื่องเขา ภูมิใจในถิ่นกำเนิดของเราบอกเล่าเรื่องท้องถิ่นของเรา และรับฟังเรื่องราวระหว่างรุ่นสู่รุ่น อย่าปล่อยให้เรื่องเล่าท้องถิ่น ต้องเลือนหายไปตามกาลเวลา