ความเป็นมาของบุคคลคลังปัญญา
เมื่อปี พ.ศ. 2532 นางปั๋นแก้ว มหายศ เกิดวันที่ 5 เดือนธันวาคม พ.ศ. 2491บ้านเลขที่ 115 หมู่ 2 ตำบลหงส์หิน ได้เกิดแนวคิดทดลองข้าวควบ โดยเอาข้าวเหนียวมานึ่งแล้วนำมาบดแล้วนำมาคลุกกับน้ำอ้อยและน้ำมันพืช ไข่แดง จากนั่นนำมานวดให้เป็นแผ่นโดยใช้ไม้กลิ้งแล้วนำไปตากแดดให้แห้งแล้วนำมาผิงไฟโดยใช้ไฟอ่อนๆ ทำเป็นอาชีพเสริมมาจนถึงปัจจุบัน
ข้าวควบเป็นขนมที่คนล้านนาชื่นชอบเพราะเก็บไว้รับประทานได้นาน ในอดีตนั้น ขนมของว่างไม่ได้มีมากมายเหมือนในปัจจุบัน ขนมอื่น ๆ เช่น ขนมจ็อกหรือขนมเทียน ขนมปาดก็มักจะทำเมื่อถึงเทศกาลหรือวันสำคัญเท่านั้น แต่ข้าวควบและข้าวแคบนั้น สามารถเก็บไว้ได้นาน เอามาย่างรับประทานเมื่อไหร่ก็ได้ ดังนั้น ผู้เฒ่าผู้แก่บ้านไหนที่มีคนเคารพนับถือมากก็จะมีข้าวควบ ข้าวแคบที่มีคนเอามาดำหัวเก็บใส่กระบุงไว้รับประทานได้ทั้งปีข้าวควบเป็นขนมที่เก็บไว้ได้นานและเป็นขนมที่ใช้วัสดุที่มีอยู่ในท้องถิ่น และเป็นข้าวของที่คนล้านนาจัดเตรียมไปดำหัวผู้ใหญ่นั้น มักจะเป็นเสื้อผ้าชุดใหม่ หอม กระเทียม ขนมต่าง ๆ เช่น ข้าวควบ ข้าวแคบ ผลไม้ เป็นต้น โดยจะจัดเตรียมไปพร้อมกับน้ำขมิ้นส้มป่อย ซึ่งคนล้านนาถือว่าเป็นน้ำศักดิ์สิทธิ์ที่สามารถชำระล้างสิ่งไม่ดีออกไปได้
ข้าวควบ ข้าวแคบที่นำไปดำหัวผู้ใหญ่นั้นเป็นขนมพื้นเมืองที่ในอดีตนั้นคนล้านนาจะทำในช่วงหนึ่งอาทิตย์ก่อนถึงเทศกาลปีใหม่เมือง วิธีการทำข้าวแคบนั้นคล้ายกับการทำข้าวเกรียบปากหม้อ คือละเลงแป้งข้าวเหนียวลงบนหม้อที่ใส่น้ำและขึงด้วยผ้าขาวบาง เมื่อแป้งสุกก็จะนำไปตากให้แห้ง สามารถนำไปปิ้งหรือทอดเพื่อรับประทาน ส่วนข้าวควบนั้นจะมีกรรมวิธีที่ยุ่งยากกว่า จึงหาดูวิธีการทำได้ยากกว่า
ข้าวควบ ยังมีอยู่ในวิถีชีวิตของชาวบ้าน เป็นอาหารว่างที่มีราคาไม่แพง และปลอดจากสารพิษ เกิดจากภูมิปัญญาของบรรพบุรุษที่สืบทอดมาจนถึงทุกวันนี้ทั้งยังเป็นการสร้างอาชีพและรายได้ให้แก่ชุมชน
จุดเด่นของภูมิปัญญา
เป็นการนำวัสดุที่มีอยู่ในท้องถิ่นมาทำ หาได้ง่าย ขั้นตอนในการทำไม่ยุ่งยาก เป็นอาหารว่างที่มีราคาไม่แพงและปลอดจากสารพิษ เกิดจากภูมิปัญญาของบรรพบุรุษที่สืบทอดมาจนถึงทุกวันนี้ ทั้งยังเป็นการสร้างอาชีพและรายได้ให้แก่ครอบครัว
ตำแหน่งที่ตั้ง : 115 หมู่ที่ 2 บ้านสักลอ ตำบลหงส์หิน อำเภอจุน พะเยา 56150