eusten diren eskuak

Minervari buruz hariari tiraka hasi beharko genukeen arren, lurmuturra aske utziko dugu oraingoz.

Eta galburuak eusten dituzten esku horretara itzuliko gara. Esku hautsiak, jada eusten ez dietenak. Hori zen lehenengo haria lotu diogun Zeresen esku galdua.

Irudi bakoitzak, bere pertsonari dagozkion ikurrak ditu: erromatar senatuarekin amaitzea lortu ez duen arantza bat, ia dena eragiten eta ezkutatzen digun oihal bat, arerioa borrokan.

Zeresek, dirudienez, bere eskua gabe eutsi nahi dio, gorputzik gabeko beste esku batek errege oso bat eusten duen bitartean. Berak, bere aldetik, bere mailari dagozkion sinboloak eusten ditu, makila eta flageloa. Asurnasirpalek bezala, baina, bere kasuan, ezkerreko eskuan makila eusten du, eta, eskuinean, jainkoek izaki deabruzkoak uxatzeko erabiltzen duten igitai zeremoniala.

Objektuek, artean eguneroko bizitzan bezala, eramaten dituztenei buruz hitz egiten dute. Gauza asko esaten dizkigute. Beren duintasuna, kezkak, huskeria, grina, ahalegina transmititzen dizkigute eta, askotan, irudikatutako figurak identifikatzeko aukera ematen digute.

Eta pentsamendu horrekin, Minerva deitu dugun tunikaren hariari helduko diogu berriro. Eskuineko eskuan, gutako gehienontzat identifikatzeko zaila den objektu bat darama. Baten bat musika-tresna bat dela esango luke; Real Academia de San Fernando hustuketa-tailerrean, seguru asko txantxa hutsagatik, «Eskopetarena» bezala ezagutzen dute. Horrela izendatu dugu guk wegune honetan. Eta, ondorioz, nor da? Benetan Minerva da?

Ez dakigu. Guk ezetz uste dugu. Eskuan daramana lema delako. Eta burukoan ahaztuta uzten ditugun detaile txikiak galburuak eta zuzi bat dira. Horietako bat ere ez da Minervaren ikurra normalean. Espigak eta zuziak Zeresenak ohi dira. Lemak Tikerenak dira, patuaren jainkosa.

Horregatik amaitu nahi izan dugu berarekin eta haren hari misteriotsuarekin. Proposamen bat airean dagoela, inor ausartzen al da identifikatzen zein jatorrizkotik datorren gure kopia? Baliteke zaharra ere ez izatea; baliteke neoklasikoa izatea, nork daki? Horixe zen azken hildo honen helburua, hariak askatzea, mila bide desberdinetatik eramaten gaituzten hariak botatzea eta geure bidezidorrak ibiltzea.