Knowledge

สไลด์หัวข้อที่ ๔ "ภูมิปัญญาไทยสมัยอยุธยา"

สไลด์ที่ 1: หน้าปก

หน่วยการเรียนรู้: อาณาจักรอยุธยา หัวข้อที่ ๔: ภูมิปัญญาไทยสมัยอยุธยา

สไลด์ที่ 2: ภูมิปัญญาด้านกฎหมายและการปกครอง

⚖️ คัมภีร์พระธรรมศาสตร์ และ กฎหมายตราสามดวง

ภูมิปัญญาที่สำคัญที่สุดคือการวางรากฐานระบบกฎหมายเพื่อควบคุมสังคม

• คัมภีร์พระธรรมศาสตร์ (ที่มา):

  • อยุธยารับหลักกฎหมายนี้มาจาก "มอญ" (ซึ่งรับมาจากอินเดียอีกทอด)

  • เป็นกฎหมายแม่บทที่ถือว่ามีความศักดิ์สิทธิ์

• พระอัยการ (กฎหมายลูก):

  • พระมหากษัตริย์ทรงตรากฎหมายย่อยๆ ขึ้นใช้โดยอิงหลักจากพระธรรมศาสตร์

  • เช่น กฎหมายลักษณะโจร, กฎหมายลักษณะผัวเมีย, กฎหมายลักษณะทาส

• กฎหมายตราสามดวง:

  • แม้จะรวบรวมในสมัยรัตนโกสินทร์ (ร.๑) แต่ เนื้อหาส่วนใหญ่คือ "กฎหมายอยุธยา" ที่ถูกชำระสะสางใหม่

  • สะท้อนถึงการจัดระเบียบสังคม, การควบคุมไพร่, และหลักอาญาและแพ่งในสมัยอยุธยา

สไลด์ที่ 3: ภูมิปัญญาด้านสถาปัตยกรรม (ยุคต้น-กลาง)

🕌 ศิลปะการก่อสร้าง

สถาปัตยกรรมอยุธยาสะท้อนการผสมผสานอิทธิพลต่างๆ (โดยเฉพาะขอมและสุโขทัย)

• เจดีย์ทรงปรางค์ (อิทธิพลขอม):

  • นิยมสร้างในยุคต้น

  • มีลักษณะสูงตระหง่าน คล้ายปราสาทขอม แต่มีการปรับปรุงให้เพรียวบางกว่า

  • ตัวอย่าง: ปรางค์ประธาน วัดราชบูรณะ, ปรางค์ประธาน วัดมหาธาตุ

• เจดีย์ทรงระฆัง (อิทธิพลสุโขทัย):

  • เริ่มนิยมในยุคกลาง (รับอิทธิพลจากสุโขทัย)

  • มีฐานสี่เหลี่ยมหรือแปดเหลี่ยม รองรับองค์ระฆัง

  • ตัวอย่าง: เจดีย์ประธาน วัดพระศรีสรรเพชญ์

สไลด์ที่ 4: ภูมิปัญญาด้านวรรณกรรม

📖 วรรณคดีสำคัญ

วรรณกรรมสมัยอยุธยาส่วนใหญ่สร้างขึ้นเพื่อ รับใช้สถาบันกษัตริย์และศาสนา

• ลิลิตโองการแช่งน้ำ:

  • ใช้ในพระราชพิธีถือน้ำพิพัฒน์สัตยา (พิธีสาบานตนแสดงความจงรักภักดี)

  • สะท้อนคติความเชื่อเรื่อง "เทวราชา" และการควบคุมกำลังคน

• มหาชาติคำหลวง:

  • วรรณคดีทางพระพุทธศาสนาเรื่องแรกที่แต่งด้วย "คำหลวง" (สำหรับสวดในราชสำนัก)

  • เกิดขึ้นในรัชสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ

• ลิลิตพระลอ:

  • ได้รับการยกย่องว่าเป็นยอดแห่งวรรณคดีประเภท "ลิลิต"

  • สะท้อนเรื่องราวความรัก (แม้จะขัดต่อจารีต) และความงามของภาษา

สไลด์ที่ 5: ภูมิปัญญาด้านการจัดการน้ำ

🌊 "เมืองน้ำ" แห่งอุษาคเนย์

ด้วยที่ตั้งที่เป็นเกาะเมืองล้อมรอบด้วยแม่น้ำ 3 สาย ชาวอยุธยาจึงเชี่ยวชาญการจัดการน้ำอย่างยิ่ง

• การขุดคลอง (คมนาคมและป้องกัน):

  • มีการขุดคลองเชื่อมแม่น้ำสายต่างๆ ทั้งในและนอกเกาะเมือง

  • ทำให้เกิดเส้นทางลัดทางการค้า (เช่น "คลองบางกอก" ที่กลายเป็นแม่น้ำเจ้าพระยาในปัจจุบัน)

  • ใช้เป็น "คูเมือง" ธรรมชาติและเส้นทางลำเลียงยุทโธปกรณ์

• ป้อมปราการริมน้ำ:

  • สร้างป้อมปราการตามจุดยุทธศาสตร์ริมแม่น้ำเพื่อป้องกันข้าศึก

  • ตัวอย่าง: ป้อมเพชร (บริเวณจุดบรรจบของแม่น้ำ)

• ระบบชลประทาน:

  • ควบคุมน้ำเพื่อการเกษตรและการอุปโภคบริโภคในฤดูแล้ง

สไลด์ที่ 6: ภูมิปัญญาด้านศิลปหัตถกรรม

🎨 งานช่างหลวง และ การค้านานาชาติ

• เครื่องเบญจรงค์ (Benjarong):

  • ภูมิปัญญาในการออกแบบ "ลวดลายไทย" (เช่น ลายเทพนม, ลายกนก)

  • แต่ใช้เทคโนโลยีการผลิตของ "จีน" (โดยราชสำนักอยุธยาสั่งทำจากจีน)

  • สะท้อนการผสมผสานทางวัฒนธรรมและการค้าระหว่างประเทศ

• งานประดับมุก (Pearl Inlay):

  • ศิลปะการตกแต่งเครื่องใช้ไม้สอยและบานประตูพระอุโบสถ

  • แสดงถึงความประณีตและฝีมือของช่างหลวง

• งานลงรักปิดทอง:

  • ใช้ตกแต่งพระพุทธรูป และงานสถาปัตยกรรมในวัดหลวง

สไลด์ที่ 7: สรุป

• ภูมิปัญญาอยุธยามีรากฐานมาจากการ ปรับใช้และผสมผสาน อิทธิพลจากภายนอก (ขอม, สุโขทัย, จีน, ตะวันตก) ให้เข้ากับบริบทของตน

• ภูมิปัญญาส่วนใหญ่ถูกสร้างขึ้นเพื่อ สนับสนุนความมั่นคงของอาณาจักร ทั้งในด้าน:

  • การปกครอง (กฎหมาย)

  • การทหาร (การจัดการน้ำ, ป้อมปราการ)

  • ศาสนาและบารมีกษัตริย์ (สถาปัตยกรรม, วรรณคดี)

หัวข้อสุดท้ายคือ หัวข้อที่ ๕ "บุคคลสำคัญสมัยอยุธยา" ต้องการให้ทำต่อเลยไหมครับ