>3.1 เริ่มต้นการใช้งาน Scratch

ที่มาของรูป :: หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลยี) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) หน้าที่ 36

โปรแกรมเป็นชุดคําสั่งสําหรับคอมพิวเตอร์ เพื่อให้คอมพิวเตอร์ทํางานกับข้อมูล แล้วได้ ผลลัพธ์ที่ต้องการ การออกแบบและเขียนโปรแกรมเป็นขั้นตอนที่มีความสําคัญในการแก้ปัญหา ผู้เขียนโปรแกรมจะต้องใช้ทั้งเหตุผลเชิงตรรกะและความคิดสร้างสรรค์ไปพร้อมกัน หากฝึกฝน จนเกิดความเข้าใจและชํานาญ การออกแบบและเขียนโปรแกรมจะเป็นกิจกรรมที่สนุกและท้าทาย อีกทั้งยังก่อให้เกิดประโยชน์ ทั้งการเรียนและการทํางานด้วย

ที่มาของรูป :: หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลยี) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) หน้าที่ 44

ในปัจจุบันมีภาษาที่ใช้เขียนโปรแกรมคอมพิวเตอร์ ให้เลือกจํานวนมาก ไพทอนเป็นภาษาที่ง่ายต่อการเริ่มต้น เรียนรู้การเขียนโปรแกรม มีโครงสร้างคําสั่งที่ไม่ซับซ้อน มีชุดคําสั่งที่ทํางานทางด้านกราฟิกให้เลือกใช้งานได้สะดวก สามารถทดสอบการทํางานตามคําสั่ง และตรวจสอบ ผลลัพธ์ได้ทันที นักเรียนสามารถนําภาษาไพทอนไปใช้ ในการเขียนโปรแกรมที่ซับซ้อนเพื่อการทํางานจริงได้

ในบทนี้ นักเรียนจะได้เรียนรู้เกี่ยวกับโปรแกรมแบบ โครงสร้าง ที่ทํางานตามลําดับคําสั่งตั้งแต่ส่วนเริ่มต้นของ โปรแกรมไปจนถึงส่วนท้ายสุดของโปรแกรม อาจมีการเลือก
ทํางานบางคําสั่งตามเงื่อนไขที่กําหนด หรือวนกลับไปทํา คําสั่งที่ทําไปแล้วซ้ําอีก การเขียนโปรแกรมจะต้องใช้ความรู้ พื้นฐานทางคณิตศาสตร์และตรรกศาสตร์ และยังอาจ ใช้ความรู้ในศาสตร์อื่น เช่น วิทยาศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ สังคม หรือภาษาไทย

3.1 รู้จักไพทอน การเขียนโปรแกรมไพทอนจะใช้เครื่องมือช่วยในการพัฒนาโปรแกรมที่เรียกว่า ไอดีอี (Integrated Development Environment: IDE) ซึ่งประกอบด้วยเครื่องมือแก้ไขโปรแกรมต้นฉบับ (Source Code editor) เครื่องมือแก้ไขจุดบกพร่องของโปรแกรม (debugger) และเครื่องมือช่วยให้โปรแกรมทํางาน หรือรันโปรแกรม (run) ไพทอนไอดีอีโดย
ทั่วไปจะทํางานตามคําสั่งได้ใน 2 โหมด คือ 1. โหมดอิมมีเดียท (immediate mode) ในโหมดนี้ผู้ใช้จะพิมพ์คําสั่งภาษาไพทอนลงในส่วนที่เรียกว่าเชลล์ (shell) หรือคอนโซล (console) ทีละคําสั่ง และตัวแปลภาษาไพทอน (python interpreter) จะแปลคําสั่ง หากไม่มีข้อผิดพลาดจะทํางานคําสั่งดังกล่าว พร้อมแสดงผลลัพธ์ทันที แต่หากคําสั่งมีข้อผิดพลาดก็จะแสดงข้อผิดพลาด (error message) แจ้งผู้ใช้งาน 2. โหมดสคริปต์ (script mode) ในโหมดนี้ผู้ใช้ต้องพิมพ์คําสั่งไพทอนหลายคําสั่งประกอบกันให้เป็น โปรแกรมที่สมบูรณ์ แล้วบันทึกเป็นไฟล์ไว้ก่อน เพื่อที่จะสั่งให้ตัวแปลภาษาไพทอนทํางานตามคําสั่ง ทั้งหมดในโปรแกรมตั้งแต่คําสั่งแรก จนถึงคําสั่งสุดท้ายต่อเนื่องกันไป ถ้าหากต้องการตรวจสอบความ ถูกต้องของคําสั่งสามารถใช้โหมดอิมมีเดียทในการทดสอบได้

ที่มาของรูป :: หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลยี) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) หน้าที่ 45

3.1.1 การติดตั้งไพทอนไอดีอี

ในปัจจุบันมีไพทอนไอดีอีให้เลือกใช้จํานวนมาก ในที่นี้จะขอแนะนํา PyCharm Edu ซึ่งเป็นไพทอน ไอดีอีที่สามารถดาวน์โหลดมาใช้เพื่อการเรียนรู้โดยไม่มีค่าใช้จ่าย จากเว็บไซต์ https://www.jetbrains .com/pycharm-edu/ หรือหากใช้ระบบปฏิบัติการวินโดวส์ ให้ดาวน์โหลดโปรแกรมติดตั้งได้จาก https://download-cf.jetbrains.com/python/pycharm-edu-3.5.1.exe จากนั้นให้ติดตั้งโปรแกรม แล้วดําเนินการตามคําแนะนําของโปรแกรมโดยในขณะที่ติดตั้ง เมื่อโปรแกรมถามรุ่นของไพทอนที่ต้องการ ติดตั้ง ให้เลือกเวอร์ชัน 3.5

ที่มาของรูป :: หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลยี) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) หน้าที่ 46

3.1.2 เริ่มต้นเขียนโปรแกรมภาษาไพทอน

คําสั่งเบื้องต้นของภาษาไพทอนที่จะเรียนรู้ คือ คําสั่งที่ใช้แสดงผลทางจอภาพ และคําสั่งที่ใช้ ในการรับข้อมูลเข้าจากผู้ใช้ผ่านทางคีย์บอร์ด ในขั้นเริ่มต้นนี้จะใช้คําสั่งไพทอนในโหมดอิมมีเดียท ดังตัวอย่างต่อไปนี้

ตัวอย่างที่ 3.1 คําสั่งแสดงผลในโปรแกรมภาษาไพทอน

ทดลองพิมพ์คําสั่งต่อไปนี้ในคอนโซล แล้วกดแป้น Enter

ที่มาของรูป :: หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลยี) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) หน้าที่ 49

จากตัวอย่างที่ 3.1 อธิบายได้ว่า print () เป็นคําสั่งชนิดฟังก์ชัน (function) ทําหน้าที่แสดงสิ่งที่อยู่ ภายในเครื่องหมายวงเล็บ () ออกทางจอภาพ ให้สังเกตผลลัพธ์ที่ได้ว่าไม่มีเครื่องหมาย ""

ตัวอย่างที่ 3.2 คําสั่งรับข้อมูลเข้า ทดลองพิมพ์คําสั่งต่อไปนี้ในคอนโซล แล้วกดแป้น Enter

ที่มาของรูป :: หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลยี) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) หน้าที่ 50

บรรทัดแรกเป็นการกําหนดให้ตัวแปร name มีค่าเป็น "Ying" หลังจากนั้นบรรทัดที่ 2 จะแสดงค่าในตัวแปร name ออกมาทางจอภาพ ซึ่งก็คือคําว่า Ying

ให้พิมพ์คําสั่งต่อไปนี้ แล้วกดแป้น Enter