Sinds 1 januari 2019 wordt van professionals verwacht dat zij ernstige situaties van huiselijk geweld en kindermishandeling melden bij Veilig Thuis. Beroepsgroepen hebben zelf een afwegingskader opgesteld waarin is vastgelegd wanneer een situatie zo ernstig is dat melding vereist is.
Het is verplicht voor organisaties om in de meldcode afwegingskaders op te nemen. Voor professionals is het verplicht om te werken met een afwegingskader in de meldcode [8],
Organisaties zijn niet alleen verplicht om een meldcode te hebben die aan de eisen van het Besluit verplichte meldcode voldoet, maar dienen ook de kennis en het gebruik van de meldcode binnen de organisatie te bevorderen. Deze verplichting om de kennis en het gebruik te bevorderen, is door de wet niet nader ingevuld. Aangenomen wordt dat dit betekent dat de organisatie ervoor zorgt dat:
binnen de organisatie en in de kring van zorgvragers bekendheid gegeven wordt aan het doel en de inhoud van de meldcode;
regelmatig trainingen en andere vormen van deskundigheidsbevordering aangeboden worden, zodat verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten voldoende kennis en vaardigheden ontwikkelen en ook op peil houden voor het signaleren van huiselijk geweld en voor het zetten van de stappen van de code;
voldoende deskundigen (aandachtsfunctionarissen) ingezet worden die de verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten kunnen ondersteunen bij het signaleren en het zetten van de stappen van de code;
de organisatie een meldcode heeft die aansluit op de werkprocessen;
de werking van de meldcode regelmatig geëvalueerd wordt en zo nodig acties in gang gezet worden om de toepassing van de meldcode te optimaliseren;
afspraken gemaakt worden over de wijze waarop de organisatie zijn beroepskrachten ondersteunt als zij door zorgvragers in of buiten rechte worden aangesproken op de wijze waarop zij de meldcode toepassen.
Een of meerdere geschoolde aandachtsfunctionaris(sen) is een van de randvoorwaarden. Een geschoolde aandachtsfunctionaris is vanaf 2019 een verplichting voor organisaties die met de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling moeten werken. De aandachtsfunctionaris functioneert als aanspreekpunt (zowel intern als extern) en draagt verantwoordelijkheid voor de interne toets op naleving van de (wettelijke) eisen die aan het besluit verplichte Meldcode gekoppeld zijn [9].
Het is aanbevolen een centraal coördinerend persoon voor ouderenmishandeling aan te stellen, zoals een aandachtsfunctionaris ouderenmishandeling. Deze coördinerende persoon vormt de spil van het multidisciplinair team ouderenmishandeling en is eveneens instellingsbreed de centraal coördinerend persoon.
Het is voor iedere aandachtsfunctionaris van belang om in ieder geval kennis te hebben van onderstaande punten:
De stappen van de meldcode huiselijk geweld en ouderenmishandeling;
Achtergronden ouderenmishandeling, signalen en gevolgen
Recente (wetenschappelijke) literatuur
Landelijke, regionale en lokale ontwikkelingen
Weerstanden die professionals kunnen belemmeren om te handelen
Relevante methoden voor risicotaxatie
Relevante beroepscodes en protocollen
Wettelijke verplichtingen, zoals privacyreglementen [10]
8. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling [Internet]. Thema’s | Huiselijk Geweld. 2024 [geciteerd 15 oktober 2024]. Beschikbaar op: https://www.huiselijkgeweld.nl/themas/meldcode-huiselijk-geweld-en-kindermishandeling#:~:text=Sinds%201%20januari%202019%20wordt,is%20dat%20melding%20vereist%20is
9. Huiselijk geweld en Kindermishandeling [Internet]. Herziene versie 2018. V&VN Meldcode. 2018 [geciteerd 15 oktober 2024]. Beschikbaar op: https://www.venvn.nl/media/ozmlihjq/venvn-meldcode-huiselijk-geweld-en-kindermishandeling-2018.pdf
10. Organisatie van zorg bij vermoeden OM - Richtlijn - Richtlijnendatabase [Internet]. [geciteerd 15 oktober 2024]. Beschikbaar op: https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/vermoeden_van_ouderenmishandeling_om/organisatie_van_zorg_bij_vermoeden_om.html