Achtergrondinformatie ouderenmishandeling

Bij financieel misbruik gaat het om het wegnemen of profiteren van geld en/of bezittingen van een oudere, zoals diefstal van geld, juwelen of andere waardevolle spullen. Het gaat ook om het verkopen of gebruiken van eigendommen zonder toestemming van de oudere, om gedwongen testamentverandering en het misbruiken van een PGB (persoonsgebonden budget). Ook het financieel kort houden van de oudere, is een vorm van financieel misbruik. Signalen zijn onder andere het verdwijnen van bezittingen, plotselinge schulden en het gebrek aan standaard (medische) voorzieningen [6]. Daarnaast zijn er een aantal kenmerken die je kunt signaleren:

• plotselinge onverklaarbare geldopnames bij de bank

• verdwijnen van waardevolle spullen uit huis

• onverklaarbaar tekort aan geld

• ontstaan schulden

• huurachterstand

• grote belangstelling van familie voor geld of bezittingen van de oudere

• weigeren van informatie over financiële situatie [2]

Bij het schenden van rechten van de oudere worden de wettelijke en/of menselijke rechten geschonden. Verschillende soorten komen regelmatig naast elkaar voor [7]. Daarnaast zijn er een aantal kenmerken die je kunt signaleren:

• deuren zijn op slot

• overname van zaken die iemand beslist zelf kan

• geen toegang van vrienden of bekenden

• geen privacy bij bezoek

• geen zelfbeschikking hebben over bijvoorbeeld dagindeling [2]

Bij fysieke mishandeling gaat het om slaan, duwen, schoppen, trekken, hardhandig duwen, bijten, knijpen en door elkaar rammelen. Mogelijke signalen zijn onverklaarbare bloeduitstortingen, schrammen, zwellingen, fracturen of brandplekken. Al deze signalen kunnen het gevolg zijn van lichamelijke mishandeling. Onder fysieke mishandeling wordt ook het vastbinden van ouderen aan een stoel of bed verstaan. Ze hebben dan striemen aan polsen of enkels. Een minder zichtbare vorm van lichamelijke mishandeling (en verwaarlozing) is het geven van te weinig of juist te veel medicijnen [5]. Daarnaast zijn er een aantal kenmerken die je kunt signaleren:

• blauwe plekken

• snij-, schaaf- of brandwonden 

• zwellingen 

• striemen op het lichaam 

• versuffing en lusteloosheid [2]

Bij verwaarlozing gaat het over het onthouden van voeding, lichamelijke verzorging, adequate medische zorg en medicijnen. Mogelijke signalen zijn onder andere onbehandelde doorligplekken, ondervoeding, uitdroging, slechte lichamelijke hygiëne en smetplekken. Wanneer de geestelijke behoeften van ouderen worden genegeerd, zoals de behoefte aan ondersteuning, sociale contacten, liefde of aandacht, dan is er sprake van psychische (affectieve) verwaarlozing [6]. Daarnaast zijn er een aantal kenmerken die je kunt signaleren:

• ondervoeding, uitdroging

• doorligwonden of andere onverzorgde wonden 

• vervuiling van zichzelf of het huis, stank

• onvoldoende eten en drinken in huis 

• lichamelijke achteruitgang 

• plotselinge vermagering 

• depressie, frustratie, lusteloosheid

• verdriet en wanhoop [2]

Bij psychische mishandeling gaat het om kleineren, beledigen, bedreigen, vals beschuldigen, bevelen of sarren van een oudere. Ook het ontzeggen van bezoek, het beperken van bewegingsvrijheid en het achterhouden van post zijn vormen van psychische mishandeling. Psychische mishandeling schaadt iemands zelfvertrouwen en gevoel van veiligheid. Dit kan bij ouderen resulteren in gevoelens van verdriet, verwardheid, angst, woede, schuchterheid of apathie, gedragsverandering of depressiviteit [6]. Daarnaast zijn er een aantal kenmerken die je kunt signaleren:

• onverklaarbare angst, woede of verdriet

• verwardheid 

• schuchterheid 

• weinig reactie 

• wantrouwen 

• slaap- of eetproblemen [2]

Bij seksueel misbruik gaat het om ongewenste seksuele handelingen met of in het bijzijn van de oudere. Het kan gaan om bijvoorbeeld het betasten van het lichaam, exhibitionisme of verkrachting. Mogelijke signalen zijn onverklaarbare onderhuidse bloeduitstortingen in genitaal gebied en onverklaarbare seksueel overdraagbare aandoeningen [6]. Daarnaast zijn er een aantal kenmerken die je kunt signaleren:

• beschadigingen of irritaties aan genitaliën of anus

• terugkerende genitale of anale infecties, geslachtsziekten

• bloedvlekken in kleding of beddengoed

• moeite met zitten of lopen 

• hevige onrust bij het aan-/uitkleden of wassen 

• veelvuldig seksueel getinte gesprekken voeren [2]