Mieszczaństwo żydowskie

Ogólny opis mieszczaństwa żydowskiego

Tę warstwę charakteryzowały przede wszystkim wielka zdolność i zapał do interesów. Żydzi działali w sposób konsekwentny, nie tylko wytrwale pracując, ale także oszczędzając sporo pieniędzy. Z tego względu często stawali się obiektem zazdrości innych ludzi, którym nie powodziło się tak dobrze. Ludzie wyznania mojżeszowego często pożyczali pewne kwoty na procent, toteż nierzadko spotykali się z pogardą, gdyż lichwę uważano za zajęcie niegodne.

W dziele Prusa Żydzi odznaczają się także cechą, która polskim obywatelom była zupełnie obca, mianowicie stanowią oni jedność i są wolni od wewnętrznych konfliktów i utarczek. W obliczu problemów naród ten potrafił wspierać się, wspólnie walcząc o określone cele. Także ich wzorce wychowania silnie odróżniały się od tych, jakie praktykowano w społeczeństwie polskim. Młodzi Żydzi wiele czasu poświęcali nauce i przygotowywaniu się do dorosłego życia, zamiast trawić czas na zabawach, spotkaniach towarzyskich oraz bezsensownych dyskusjach.

Jeśli chodzi o sposób prowadzenia interesów, Żydzi nie mieli żadnej taryfy ulgowej dla znajomych i bliskich sobie osób.

W "Lalce" czytelnik ma do czynienia ze światem mieszczaństwa żydowskiego. Z jednej strony środowisko to odznacza się pracowitością, konsekwencją w działaniu i silną integracją. Z drugiej strony pokazane zostały jego wady :bezwzględne przywiązanie do pieniędzy i częste stawianie ich ponad innymi wartościami.

Ludność żydowska nie darzyła sympatią Polaków, co często uwidaczniało się w tendencji do separowania się i działania na własną rękę. Także w interesach Żydzi zazwyczaj działali na ich niekorzyść, ustalając wysokie procenty lub biorąc pod zastaw przedmioty znacznie przewyższające ceną pożyczaną kwotę.

Przedstawiciele mieszczaństwa Żydowska

Michał Szuman

Jest dość zamożnym lekarzem. Nie ma żony. Ludzie uważają go za dziwaka, choć mów też, że nie można mu odmówić uczciwości. Co dziwne- leczy ludzi za darmo. Dziesięć lat poświęcił na badanie ludzkich włosów, chciał dzięki temu odnieść sukces. Miał zamiar ochrzcić się z powodu miłości,. Po śmierci ukochanej próbował popełnić samobójstwo.



Henryk Szlangbaum

Mały zgarbiony i dość mocno zarośnięty. Ma pięcioro dzieci, o które bardzo się troszczy i chce je wychować na Polaków. Pracował też w polskim sklepie, ale został zwolniony przez niechęci Polaków do Żydów. Następnie został subiektem w sklepie Wokulskiego. Z powodu narastającego antysemityzmu musiał zmienić nazwisko na polskie. Znajomi uważają go za porządnego człowieka, mimo to jest prześladowany. Razem z Wokulskim został zesłany na Syberię z powodu udziału w powstaniu styczniowym. Sądził, że pieniądze są w stanie zapewnić mu szacunek, można nawet powiedzieć, że były dla niego ważniejsze niż ludzie.



August Katz

Przyjaźnił się z Ignacym Rzeckim- razem brali udział w kampanii węgierskiej. Był człowiekiem religijnym, odważnym, punktualnym i bardzo sumiennym, zawsze wywiązywał się ze swoich obowiązków, co uwidoczniło się w czasie jego pracy w sklepie Jana Mincla. Po upadku powstania na Węgrzech popełnił samobójstwo.



Cechy Żydów na podstawie cytatów z "Lalki":

„Ale to wielka rasa: oni świat zdobędą, i nawet nie rozumem, tylko szachrajstwem i bezczelnością...”-BEZCZELNI/CHYTRZY

„W umysłach, które wyszły z masy żydowskiej, ale wzbiły się do szczytów cywilizacji. Weź pan Heinego, Börnego, Lassalle'a, Marksa, Rotszylda, Bleichrödera, a poznasz nowe drogi świata. To Żydzi je utorowali: ci pogardzani, prześladowani, ale cierpliwi i genialni.”-CIERPLIWI/NIEWZRUSZENI/WYBITNI

„Jestem przecie stary kupiec i mówię ci, że u nich wszystko stoi na bladze, szacherce i tandecie.”-OSZCZĘDNI

„oni wszędzie tacy... Gdziekolwiek ich spotkałem: w Peszcie, Konstantynopolu, w Paryżu i w Londynie, zawsze widziałem jedną zasadę: dawać jak najmniej, a brać jak najwięcej, tak we względzie materialnym, jak i w moralnym... Blichtr... zawsze blichtr!...”-CHCIWI

"Mnie ratowało, z narażeniem życia, co najmniej trzydziestu Polaków. Najniebezpieczniejszy dla Żyda był inny Żyd. Policja żydowska była najokrutniejsza".-OKRUTNI/KRYTYCZNI

„w mieście na Żydów krzyk. Ile razy wstąpię na piwo, zawsze ktoś napada mnie i wymyśla, że Stach sprzedał sklep Żydom. Radca narzeka, że Żydzi zabierają mu trzecią część emerytury; Szprot utyskuje, że Żydzi popsuli mu interesa; Lisiecki płacze, że mu Szlangbaum wymówił miejsce od świętego Jana, a Klejn milczy.” -NIE AKCEPTOWANI PRZEZ SPOŁECZEŃSTWO

„pracujący przy mydle, nie ulegał żadnym surowcowym upomnieniom. Mizerny ten człeczyna odznaczał się niezwykłą punktualnością. Najraniej przychodził do roboty, krajał mydło i ważył krochmal jak automat; jadł, co mu podano, w najciemniejszym kącie sklepu, prawie wstydząc się tego, że doświadcza ludzkich potrzeb. O dziesiątej wieczorem gdzieś znikał.”-WYWIĄZYWALI SIĘ ZE SWOICH OBOWIĄZKÓW/NIEŚMIALI

"O szóstej otwierałem główne drzwi tudzież okiennicę. W tej chwili gdzieś z ulicy zjawiał się August Katz, zdejmował surdut, kładł fartuch i milcząc stawał między beczką mydła szarego a kolumną ułożoną z cegiełek mydła żółtego."-PUNKTUALNI/SKROMNI

"Jeszcze dziś czuję ich zapach, ciepło pary buchającej z garnka i widzę ciebie, Katz, jak dla nietracenia czasu mówiłeś pacierz, jadłeś kartofle i zapalałeś fajkę u ogniska."-RELIGIJNI/ODDANI SWOJEJ RELIGI

"Pewnego wieczora w czasie nieobecności pryncypała, co już stanowiło fakt niezwykły, wpadł nam drugi kamień do sklepu. Przestraszeni Minclowie pobiegli na górę i szukali stryja, Katz poleciał na ulicę szukać sprawcy zniszczenia, a wtem ukazało się dwu policjantów ciągnących… Proszę zgadnąć kogo?… Ani mniej, ani więcej — tylko naszego pryncypała oskarżając go, że to on wybił szybę teraz, a zapewne i poprzednio…" - ODWAŻNI/DOCIEKLIWI

"ja miałem zajęcie, badałem ludzkie włosy i myślałem o sławie.”- IDEALIŚCI/PRAGNĘLI SŁAWY

„Mówił, że Wokulski wysiadł z pociągu około północy w Skierniewicach, udając, że otrzymał telegram, że potem zniknął sprzed stacji i wrócił dopiero nad ranem, powalany ziemią i jakby pijany. (...) Doktór twierdzi, że Stach musiał zerwać z panną Łęcką i może nawet próbował jakiej niedorzeczności...”-POINFORMOWANI

„jest w całym znaczeniu porządnym obywatelem, a mimo to wszyscy go nie lubią, gdyż - ma nieszczęście być starozakonnym...” PRZYZWOICI

„I dziś nie przyszedłbym, gdyby nie troska o dzieci.”-TROSKLIWI/DUMNI

„mam pięcioro dzieci i bogatego ojca, po którym będę dziedziczyć...” TROSKLIWI/ODDANI RODZINIE

„A czy wiesz pan, dlaczego my za Wokulskim poszlibyśmy w ogień?...

- Bo on ma więcej pieniędzy - odparł Szlangbaum.”-MATERIALIŚCI