Działalność podczas II Wojny Światowej

Władysław Kamiński po wybuchu wojny założył w Wilnie Komitet Walki o Wyzwolenie. W listopadzie z Kamińskim nawiązał kontakt przybyły do Wilna ppłk Nikodem Sulik, który był wyznaczony do objęcia dowództwa nad Okręgiem Wileńskim Służby Zwycięstwu Polski. W grudniu 1939 r. Kamiński podporządkował Komitet Walki o Wyzwolenie okręgowemu dowództwu SZP. W końcu roku, mimo silnych protestów działaczy narodowych, jako przedstawiciel tej organizacji wszedł w skład Rady Wojewódzkiej Stronnictw Politycznych przy komendancie SZP ppłk. Suliku. Objął funkcję wiceprzewodniczącego, sprawowaną również po przekształceniu rady we wrześniu 1940 r. w Okręgową Radę Wojewódzką

Był jednym z twórców Związku Walki Zbrojnej na Wileńszczyźnie. W styczniu 1940 r. został drugim zastępcą dowódcy wojewódzkiego ZWZ ds. cywilnych. Zajmował się organizacją propagandy, ewidencjonował zagrabiony przez okupanta majątek oraz tworzył komórki terenowe ZWZ. We współpracy z Kazimierzem Światochą pozyskiwał środki i sprzęt potrzebne do wydawania pisma ZWZ „Polska w Walce”, periodyku, którego zespołem redakcyjnym zarządzał od wiosny 1940 r. do kwietnia 1941 r. (w tym czasie ukazało się 13 numerów pisma). Był przeciwny wysyłaniu oficerów Wojska Polskiego na Zachód. Twierdził, że walkę należy kontynuować w kraju (m.in. namówił do pozostania ppłk. Sulika). Mimo to w pierwszej połowie 1940 r. uczestniczył w przerzucie ochotników do WP we Francji.

W nocy z 10 na 11 kwietnia 1941 r. został aresztowany przez rosyjskie NKWD w swoim mieszkaniu przy ul. Księcia Witolda, gdzie znajdował się tzw. „kocioł”. Według ks. Kazimierza Kucharskiego, w ręce sowieckie wydał go Kaleński (były urzędnik Izby Rolniczej). Przy Kamińskim znaleziono ważne dokumenty ZWZ (w tym instrukcję gen. Stefana Roweckiego dla wileńskiego ZWZ). Osadzono go 13 kwietnia, wraz z aresztowanym tego dnia ppłk. Sulikiem oraz innymi działaczami konspiracji, w więzieniu przy ul. Łukiszki. Zostali przewiezieni do Moskwy gdzie Kamiński i Sulik byli brutalnie przesłuchiwani. Władysław Kamiński mimo wielodniowych „badań" nie wydał nikogo. Gdy zmuszano go do zakładania zeznań powiedział „Nie poczuwam się do winy wobec władzy sowieckiej, ponieważ jako Polak walczyłem o odrodzenie państwa polskiego". Zostali skazani przez Wojenne Kolegium Sądu Najwyższego ZSRR na karę śmierci. Jednak zwolniono ich w związku z podpisaniem układu Sikorski-Majski.

Po kilkumiesięcznej rekonwalescencji Władysław Kamiński został awansowany na stopień podpułkownika oraz objął dowództwo nad III batalionem 13. pp 5. DP Armii Polskiej w ZSRR. Podczas walk we Włoszech dowodził jednym z batalionów 5. Kresowej Dywizji Piechoty. W bitwie pod Monte Cassino osobiście prowadził natarcia podległej jednostki. W jednym z nich podczas heroicznego ataku na pozycje niemieckie został trafiony serią z karabinu maszynowego. Chwilę przed śmiercią powiedział „To za Polskę. Za Polskę."

Źródła:

• M. Gałęzowski, Konspiracja piłsudczyków w kraju w l. 1939–1947 , „Biuletyn IPN” 2008 , nr 5-6/2008
• Biblioteka Sejmowa - Parlamentarzyści Władysław Kamiński
• M. Wańkowicz, Szkice spod Monte Cassino, 1969
• Senatorowie zamordowani, zaginieni, zmarli w latach II wojny światowej, Warszawa 2009, s.9, 16, 31, 108, 204-206
• Społeczeństwo białoruskie, litewskie i polskie na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej (Białoruś zachodnia i Litwa wschodnia) w latach 1939–1941, pod red. Małgorzaty Giżejewskiej i Tomasza Strzembosza, Warszawa 1995, s. 349
• Sejm: wręczenie aktu mianowania na stopień pułkownika Władysława Kamińskiego – posła w latach 1928-1938, poległego pod Monte Cassino , . Dostępny w Internecie: <http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/komunikat.xsp?documentId=D9B3CCEAD4BCFE4CC1257ECE00361413> (dostęp: 28.09.2015)