สรุปสถานการณ์การระบาด AHS

AHS Weekly Conclusion

รายงานสถานการณ์

17 พฤษภาคม 2563

พื้นที่ จ.สระบุรี เป็นพื้นที่ที่อยู่ห่างจากจุดระบาดหนัก (Hot spot) อ.ปากช่อง ไม่ถึง 50 กิโลเมตร มีประชาการม้าหนาแน่น และจากการลงพื้นที่ในช่วงปลายเดือนเมษายนพบว่า ฟาร์มส่วนใหญ่ยังไม่ได้กางมุ้งให้กับม้า จึงทำให้โรคเกิดการแพร่กระจายเป็นระลอกถัดมา ปัจจุบันได้มีการลงพื้นที่เจาะเลือด และกางมุ้งเรียบร้อยแล้ว ยังมีม้ามีผลเลือดเป็นบวกอีกเกือบ 10 ตัว แต่ยังไม่แสดงอาการป่วยชัดเจน กำลังเฝ้ารอดูอาการอยู่ และเนื่องจากสระบุรีเป็นจังหวัดที่มีพื้นที่ติดต่อกับจังหวัดอื่นๆ ทำให้พบการแพร่กระจายของโรคไปยัง จังหวัดลพบุรี และอยุธยา มีม้าตายจากโรคนี้จังหวัดละ 1 ตัวเมื่อวันที่ 7 พฤษภาคม 2563

ปัจจุบันพื้นที่ในจังหวัดสระบุรียังคงมีม้าที่ตรวจพบผลเลือดเป็นบวก และเฝ้าระวังอาการอยู่ และได้มีการกางมุ้งใกล้เคียง 100% แล้ว (หากไม่มีฟาร์มม้าตกสำรวจเพิ่มเติมในภายหลัง อย่างที่พบในช่วงแรกที่มีจำนวนฟาร์มเพิ่มขึ้นกว่าเท่าตัว จากที่มีการลงทะเบียนไว้ในตอนต้นของการสำรวจประชากรม้า)

รายงานสถานการณ์

8 พฤษภาคม 2563

พื้นที่ จ.สระบุรี เป็นพื้นที่ที่อยู่ห่างจากจุดระบาดหนัก (Hot spot) อ.ปากช่อง ไม่ถึง 50 กิโลเมตร มีประชาการม้าหนาแน่น และจากการลงพื้นที่ในช่วงปลายเดือนเมษายนพบว่า ฟาร์มส่วนใหญ่ยังไม่ได้กางมุ้งให้กับม้า จึงทำให้โรคเกิดการแพร่กระจายเป็นระลอกถัดมา ปัจจุบันได้มีการลงพื้นที่เจาะเลือด และกางมุ้งเรียบร้อยแล้ว ยังมีม้ามีผลเลือดเป็นบวกอีกเกือบ 10 ตัว แต่ยังไม่แสดงอาการป่วยชัดเจน กำลังเฝ้ารอดูอาการอยู่ และเนื่องจากสระบุรีเป็นจังหวัดที่มีพื้นที่ติดต่อกับจังหวัดอื่นๆ ทำให้พบการแพร่กระจายของโรคไปยัง จังหวัดลพบุรี และอยุธยา มีม้าตายจากโรคนี้จังหวัดละ 1 ตัวเมื่อวันที่ 7 พฤษภาคม 2563

ปัจจุบันพื้นที่ในจังหวัดสระบุรียังคงมีม้าที่ตรวจพบผลเลือดเป็นบวก และเฝ้าระวังอาการอยู่ และได้มีการกางมุ้งใกล้เคียง 100% แล้ว (หากไม่มีฟาร์มม้าตกสำรวจเพิ่มเติมในภายหลัง อย่างที่พบในช่วงแรกที่มีจำนวนฟาร์มเพิ่มขึ้นกว่าเท่าตัว จากที่มีการลงทะเบียนไว้ในตอนต้นของการสำรวจประชากรม้า)

พื้นที่ จ.อยุธยา จ.ลพบุรี และจ. นครนายก เป็นพื้นที่ติดต่อจากจุดระบาด จ.สระบุรี จึงได้ดำเนินการรณรงค์ให้มีการกางมุ้ง เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของโรค ในสัปดาห์หน้าจะเริ่มมีการลงพื้นที่ทำ Pre-Vaccination Surveillance เจาะเลือด ฝังไมโครชิพ และเก็บข้อมูลเพื่อระบุตัวตนม้าเพื่อเตรียมพร้อมสำหรับการทำวัคซีนในลำดับต่อไป

การกางมุ้ง และฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันการระบาดของโรค AHS ในช่วงเดือนเมษายน 2563

30 เมษายน 2563

การดำเนินการควบคุมโรค ในช่วงแรกประกอบไปด้วยการควบคุมแมลงพาหะด้วยการกางมุ้ง ตามด้วยการฉีดวัคซีน รอบพื้นที่ระบาด 20 กิโลเมตร และ 50 กิโลเมตร เพื่อจำกัดวงของการระบาด โดยเป็นการร่วมมือกันระหว่างปศุสัตว์ในแต่ละพื้นที่และตัวแทนจากทางชมรมหมอม้าทำงานร่วมกัน

ในพื้นที่ อ.ปากช่อง ที่ทางทีมชมรมหมอม้า ได้ลงพื้นที่ช่วยเจาะเลือดเมื่อวันที่ 19 เมษายน 2563 พบว่ายังมีหลายฟาร์มที่ยังไม่กางมุ้ง หรือใช้มุ้งที่ขนาดตาไม่ถี่เพียงพอ เนื่องจากปัญหาการสื่อสารในช่วงวิกฤตโรคระบาดที่อาจจะยังทำได้ไม่ดีเพียงพอ ส่งผลให้ไม่สามารถตัดวงจรการแพร่เชื้อโดยแมลงพาหะได้ ตามมาด้วยการมีแมลงพาหะที่มีเชื้ออยู่ในพื้นที่จำนวนมาก ทำให้พบว่าช่วงระหว่างที่เจาะเลือดม้าและรอผลเลือด มีม้าแสดงอาการป่วยเพิ่มเติมเป็นจำนวนมาก และพบว่าภายหลังการทำวัคซีนก็ยังคงมีม้าป่วยและตายอย่างต่อเนื่อง เนื่องจากวัคซีนต้องใช้เวลา 3 สัปดาห์เป็นอย่างน้อยในการสร้างภูมิคุ้มกัน

ภายหลังจากการลงพื้นที่ร่วมกันโดยปศุสัตว์พื้นที่ และตัวแทนจากชมรมหมอม้า เพื่อทำความเข้าใจ และสื่อสารเพิ่มเติม พบว่าอัตราการตายค่อยๆ ลดลง และมีความถี่น้อยลง

พื้นที่ จ.ราชบุรี และจ.สระแก้ว สามารถควบคุมการระบาดได้ดีเนื่องจากฟาร์มที่มีม้าตายได้กางมุ้งทันที ตามด้วยฟาร์มรอบข้างที่กางมุ้งตามมาเป็นลำดับ จึงช่วยตัดวงจรการแพร่เชื้อโดยแมลงพาหะได้ดี ทำให้ไม่พบม้าที่แสดงอาการ AHS เพิ่มเติมภายหลังจากการเจาะเลือดตรวจโรค และทำวัคซีน

พื้นที่ จ.ประจวบคีรีขันธ์ จ.เพชรบุรี มีการดำเนินการร่วมมือกันระหว่างปศุสัตว์พื้นที่ ชมรมหมอม้า และภาคประชาชน ในการควบคุมป้องกันโรค มีการรณรงค์ให้กางมุ้งจนสามารถควบคุมโรคและลดอัตราการตายลงได้ในที่สุด

ในทุกพื้นที่ภายหลังจากมีการทำงานไปสักระยะ จะพบว่ามีการติดต่อจากฟาร์มม้าเข้ามาเพิ่มเติมในภายหลัง มากบ้างน้อยบ้างแตกต่างกันไปในแต่ละพื้นที่ ด้วยเหตุปัจจัยต่างๆ

ทำให้การควบคุมโรคทำได้ล่าช้าลง และมีความเสี่ยงต่อการแพร่กระจายของโรคมากขึ้น เนื่องจากฟาร์มที่ติดต่อเข้ามาภายหลังจะติดปัญหาเรื่องการกางมุ้งเนื่องจากมุ้งที่ทางปศุสัตว์พื้นที่เบิกในครั้งแรก ประกอบกับมุ้งที่ทางชมรมหมอม้า รับบริจาคไว้มีไม่เพียงพอ

แผนการดำเนินงานที่ผ่านมา

30 เมษายน 2563

ภายหลังจากที่ได้รับทราบแน่ชัดว่าเกิดการระบาดของโรค AHS ในประเทศไทยช่วงปลายเดือนมีนาคม ก็ได้เกิดความร่วมมือของหน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้องเพื่อการควบคุมโรค โดยมีกรมปศุสัตว์เป็นหน่วยงานหลักที่จัดการในเรื่องนี้

ในช่วงแรกการดำเนินงานจะเป็นการเข้าพื้นที่จุดระบาดด้วยหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อสอบสวน และควบคุมโรค ระบุพื้นที่ที่มีการระบาดทั้งหมด โดยพื้นที่ที่ตรวจพบโรคในช่วงปลายเดือนมีนาคม ถึงต้นเดือนเมษายน ประกอบไปด้วย

อ.ปากช่อง นครราชสีมา เป็นจุดที่มีม้าตายเป็นจำนวนมาก เนื่องจากมีคอกม้าหนาแน่น และมีปริมาณแมลงพาหะในพื้นที่ชุกชุม จึงทำให้เกิดความเสียหายเป็นจำนวนมาก
อ.เกาะจันทร์ ชลบุรี เป็นจุดที่มีม้าตายจำกัดวงอยู่ในพื้นที่ อ.เกาะจันทร์ พื้นที่เดียว ยังไม่แพร่กระจายไปพื้นที่อื่นๆ
อ.ดำเนินสะดวก ราชบุรี เป็นจุดที่มีม้าตายจำกัดวงอยู่ในพื้นที่ อ.ดำเนินสะดวก เพียงฟาร์มเดียว โดยฟาร์มดังกล่าวมีการกางมุ้งที่รวดเร็วหลังพบม้าป่วยตาย จึงทำให้จำกัดวงระบาดได้ดีและไม่มีการระบาดไปสู่คอกม้าข้างเคียง
อ.หัวหิน ประจวบคีรีขันธ์ เป็นจุดที่มีม้าตายต่อเนื่องอยู่ในพื้นที่ อ.หัวหิน ในวงพื้นที่ 20 กิโลเมตร
อ.ชะอำ เพชรบุรี เป็นจุดที่มีม้าตายในพื้นที่ ประกอบกับในพื้นที่มีสถานีเพาะเลี้ยงม้า สถานเสาวภา สภากาชาดไทย ซึ่งเป็นแหล่งผลิตวัคซีน และเซรุ่มหลักของประเทศ ซึ่งมีม้าหนาแน่ จึงเป็นจุดที่ได้รับการฉีดวัคซีนเป็นจุดแรกของประเทศไทย
อ.เมือง สระแก้ว เป็นจุดที่มีม้าตายจากโรคจำนวนไม่มาก ซึ่งฟาร์มดังกล่าวมีการดำเนินการกางมุ้งได้รวดเร็ว และไม่มีการแพร่ระบาดของโรคไปยังฟาร์มอื่นๆ เช่นเดียวกับจังหวัดราชบุรี
อ.คอนสวรรค์ ชัยภูมิ มีม้าที่ย้ายจากปากช่อง ไปแสดงอาการและป่วยตายในพื้นที่ แต่ไม่มีการระบาด และไม่มีม้าตายเพิ่มเติม ตั้งแต่วันที่ 30 มีนาคม 2563