Radomski Obszar Funkcjonalny, opracowany przez zewnętrzne podmioty koordynowane przez komórkę samorządu miejskiego w Radomiu w ramach Pomocy Technicznej UE, powstał jako inicjatywa mająca na celu stworzenie współpracy na różnych płaszczyznach Miasta Radomia z samorządami sąsiednimi. W ramach prac nad dokumentacją Regionalnej Strategii Rozwoju powstały trzy moduły: Środowiskowy, Komunikacyjny i Rewitalizacji. Na podstawie zebranych materiałów i propozycji wykorzystania potencjału współpracy samorządów w zorganizowany sposób (formalnie w ramach stowarzyszenia), Radom miał stać się centrum regionu, dążąc do:
1. Wzmocnienia zdolności instytucjonalnych ROF poprzez wypracowanie i wdrożenie modelu bieżącej współpracy Jednostek Samorządu Terytorialnego (JST) w ramach ROF, uporządkowanie struktury przestrzennej oraz zwiększenie znaczenia ROF na szczeblu regionalnym i krajowym.
2. Rozwoju społeczno-gospodarczego ROF poprzez poprawę atrakcyjności inwestycyjnej i warunków prowadzenia działalności gospodarczej w ROF, rozwój kapitału ludzkiego na terenie ROF oraz poprawę wizerunku ROF.
3. Poprawy funkcjonalności ROF, w tym poprzez modernizację przestrzeni zurbanizowanej, włączenie społeczne i zapobieganie wykluczeniu społecznemu, oraz poprawę jakości i dostępności pozostałych usług publicznych oraz infrastruktury ROF.
4. Poprawy stanu środowiska przyrodniczego ROF poprzez zwiększenie funkcjonalności systemu przyrodniczego ROF oraz ograniczenie negatywnego oddziaływania społeczno-gospodarczego na środowisko ROF.
W poniższym skrócie pragnę przedstawić najciekawsze propozycje wynikające z dokumentacji Radomskiego Obszaru Funkcjonalnego.
Pierwszy etap rozwoju linii tramwajowych, postulowany przez społeczność, znajduje mocne uzasadnienie w potencjalnym popycie. Symulacja trasy tramwajowej wykonana w etapie IV wskazuje na konieczność drobnych korekt, zwłaszcza w obszarze ścisłego centrum, aby jej przebieg był optymalny względem najbardziej zaludnionych obszarów miasta, zachowując akceptowalną odległość dojścia z przystanków do głównych punktów ruchu. Wskazane przez społeczność korytarze, zwłaszcza w etapie III, mogą nie wypełniać uzasadnienia funkcjonalno-ekonomicznego, biorąc pod uwagę strukturę zagospodarowania i obecne oraz potencjalne zaludnienie. Tramwaj jest optymalny w przypadku spodziewanych większych strumieni pasażerów, które przy obecnym zagospodarowaniu obszarów jak Glinice czy Idalin są trudne do osiągnięcia. Sam wizerunek nie powinien decydować o wyborze systemu tramwajowego, który w przypadku niewystarczającej frekwencji może obciążyć budżet miasta. Zaproponowano przebieg ewentualnych linii tramwajowych na podstawie wariantu społecznego oraz wyznaczonych w etapie IV korytarzy wysokiej jakości. Wybór środka transportu dla korytarzy w kierunku zachodnim do ulicy Przytyckiej oraz Kieleckiej wymaga bardziej szczegółowych analiz, aby ustalić, czy tramwaj czy usprawnienie autobusów będzie optymalnym rozwiązaniem. Na obecnym etapie wskazuje się je jako korytarze uzupełniające, możliwe do realizacji w drugim etapie inwestycyjnym.
Planuje się utworzenie dwóch węzłów centralnych - Dworca Kolejowego oraz Focha, które będą pełniły rolę głównych punktów przesiadkowych pomiędzy tramwajem a autobusami. Ponadto zakłada się budowę zintegrowanych węzłów granicznych na POŁUDNIU, PÓŁNOCY - MICHAŁÓW, WSCHODZIE - GOŁĘBIÓW, ZACHODZIE - PRZYTYCKA oraz ewentualnie KIELECKA, z systemami P+R, B+R oraz K+R, powierzchnią handlowo-usługową oraz w przypadku węzłów zachodniego i południowego współpracę z PKP PLK. Największymi wyzwaniami dla systemu tramwajowego są wysoki koszt budowy i wpływ na warunki przemieszczania. Pomimo dużych nakładów finansowych, dla niektórych obszarów korzyści mogą być ograniczone. Zaletami są jednak metropolitarny wizerunek i wzrost jakości usługi. Wykorzystanie kolei jako środka transportu zbiorowego dla obszaru Radomia i ROF nie jest uzasadnione ze względu na rzadkie przystanki i niewystarczającą gęstość sieci kolejowej. Natomiast warto rozważyć rozwój przewozów regionalnych pociągami Kolei Mazowieckich do obsługi podróży między Radomiem a Warszawą, co mogłoby przynieść korzyści w zakresie komunikacji między obszarami ROF. Rozwój korytarza ROF Radom - Pionki wymaga stymulowania przewozów kolejowych i budowy nowych przystanków kolejowych zintegrowanych z transportem miejskim. Konieczne jest także uzgodnienie zmiany przystanku końcowego pociągów w Radomiu, aby zwiększyć częstotliwość kursowania pociągów na obszarze miasta.
Wdrożenie wariantu trzeciego wymaga zrewidowania przynajmniej części tras autobusowych, w tym linii priorytetowych (numer 7 oraz 9). Ich obecny przebieg musiałby zostać dostosowany do nowych korytarzy, np. z osiedla Południe do centrum przez osiedle Ustronie. Optymalnym podejściem wydaje się wprowadzenie nowych linii priorytetowych w oparciu o historyczne trasy (np. Os. Południe - Os. Michałów), a następnie po gruntownej analizie skorygowanie pozostałych linii. Kluczowym założeniem jest zachowanie lub nawet zwiększenie częstotliwości linii priorytetowych, aby zoptymalizować system przesiadek w centrum. Pasażerowie nie powinni czekać na przystankach dłużej niż 5 minut. Kolejną istotną zasadą jest wykorzystanie dedykowanego taboru dla obsługi korytarzy wysokiej jakości - nowoczesnego, ekologicznego i specjalnie zaprojektowanego. Autobusy powinny stanowić wartość dodaną systemu, mając nowoczesny wygląd, być może nawiązujący do pojazdów szynowych, co może przyciągać pasażerów. Aby zachęcić mieszkańców do korzystania z transportu zbiorowego, można ogłosić konkurs na wygląd pojazdów i infrastruktury. Infrastruktura uliczna i przystankowa powinna być funkcjonalna i estetyczna, z odpowiednim oddzieleniem pasów ruchu dla autobusów od ruchu ogólnego, zwłaszcza na odcinkach o dużej liczbie pojazdów. Wariant 3 proponuje rozwiązania takie jak separacja na skrzyżowaniach ul. Kieleckiej i Przytyckiej oraz Okulickiego i Limanowskiego. Ostateczny przebieg korytarzy wysokiej jakości może podlegać drobnym modyfikacjom, które będą omawiane podczas spotkań technicznych.
Wariant 4 proponuje zaniechanie wprowadzenia nowego systemu transportu zbiorowego w Radomiu na rzecz kompleksowego rozwinięcia sieci dróg rowerowych z odpowiednią infrastrukturą towarzyszącą lub równoległe wprowadzenie systemu dróg rowerowych obok pozostałych wariantów. Ruch rowerowy w miastach o zwartej strukturze, jak Radom, stanowi bardzo dobrą alternatywę dla podróży samochodem oraz transportem zbiorowym. W miastach belgijskich, takich jak Ghent, Leuven czy Antwerpia, udział podróży rowerowych w ogólnej liczbie przemieszczeń przekracza nawet 20%. Główną przeszkodą dla silnego rozwoju systemu rowerowego w polskich miastach jest bariera socjologiczno-wizerunkowa, która często przedstawia rower jako środek rekreacyjny, a nie praktyczny środek codziennej komunikacji. Jednak użytkownicy rowerów najczęściej wskazują na oszczędność czasu, wygodę i brak kosztów jako główne powody wyboru tego środka transportu. Powszechne przekonanie, że rower nie sprawdzi się w polskich warunkach klimatycznych i kulturowych, sprawia, że rozwój infrastruktury rowerowej musi iść równolegle z modernizacją ulic. W Polsce miasta takie jak Gdańsk, Kraków oraz Łódź podpisały Kartę Brukselską, zobowiązującą się do osiągnięcia 15% udziału komunikacji rowerowej w ruchu miejskim do roku 2020. Doświadczenia miast zagranicznych, zwłaszcza belgijskich, holenderskich, austriackich i duńskich, pokazują, że udział roweru w codziennych podróżach mieszkańców może wynosić nawet 20%, pod warunkiem:
- Stworzenia infrastruktury liniowej, takiej jak drogi rowerowe lub wydzielone pasy ruchu, umożliwiające przemieszczanie się po całym mieście.
- Stworzenia infrastruktury towarzyszącej, takiej jak parkingi rowerowe, stacje naprawy, miejsca typu "bike & ride" oraz śluzy rowerowe.
- Tworzenia infrastruktury dedykowanej, np. kładki skracającej czas podróży, wprowadzenia udogodnień dla rowerzystów, jak np. dopuszczenie ruchu pod prąd ulicami jednokierunkowymi.
W Radomiu warunki dla przemieszczania się rowerem są korzystne, ze względu na wielkość miasta i jego strukturę, co zapewnia krótkie odległości pomiędzy źródłem a celem podróży oraz brak dużych pochyleń terenu. Aby rozwijać infrastrukturę rowerową, warto skorzystać z oczekiwań społeczności rowerowej oraz przeprowadzić badania ankietowe i pomiary ruchu rowerowego, co pozwoli dostosować inwestycje do rzeczywistych potrzeb. Dodatkowo, publiczna wypożyczalnia rowerów, podobna do Veturilo w Warszawie, mogłaby wesprzeć przemieszczanie się osób korzystających z innych środków transportu, stanowiąc alternatywę dla samochodu na krótkich odcinkach podróży. Szczegóły dotyczące liczby stacji, jednośladów oraz zakresu funkcjonowania systemu powinny być ustalone na podstawie szczegółowej analizy.
W Radomiu warunki dla przemieszczania się rowerem są korzystne, ze względu na wielkość miasta i jego strukturę, co zapewnia krótkie odległości pomiędzy źródłem a celem podróży oraz brak dużych pochyleń terenu. Aby rozwijać infrastrukturę rowerową, warto skorzystać z oczekiwań społeczności rowerowej oraz przeprowadzić badania ankietowe i pomiary ruchu rowerowego, co pozwoli dostosować inwestycje do rzeczywistych potrzeb. Dodatkowo, publiczna wypożyczalnia rowerów, podobna do Veturilo w Warszawie, mogłaby wesprzeć przemieszczanie się osób korzystających z innych środków transportu, stanowiąc alternatywę dla samochodu na krótkich odcinkach podróży. Szczegóły dotyczące liczby stacji, jednośladów oraz zakresu funkcjonowania systemu powinny być ustalone na podstawie szczegółowej analizy.