11.3.2. Osmanlı Devleti’nin siyasi varlığına yönelik tehditleri analiz eder.

a) Osmanlı Devleti’nin güç kaybetmesiyle birlikte büyük güçlerin Osmanlı coğrafyasına nüfuz etme ve muhtemel bir dağılma durumunda Osmanlı topraklarını ve tabiî kaynaklarını paylaşma çabaları küresel güç mücadelesi bağlamında ele alınır.

b) 1815 Viyana Kongresi ile başlayan süreçte büyük güçlerin müdahalesiyle uluslararası boyut kazanan konular (1821 Rum İsyanı ve sonrasında Yunanistan’ın kurulması, Kırım Savaşı ve sonrasında Osmanlı Devleti’nin Paris Antlaşması ile Avrupa devletler hukukuna dâhil edilmesi, 93 Harbi ve sonrasında Berlin Kongresi ile Doğu Anadolu’daki Ermeni Meselesi ve Makedonya Sorunu’nun tanımlanması) bağlamında Osmanlı Devleti’nin varlığının Avrupalı devletler tarafından tehdit edildiği üzerinde durulur.

c) Avrupa’da XIX. yüzyılda siyasi birliğini tamamlayan devletler bağlamında Üçlü İttifak ve Üçlü İtilaf oluşumlarına değinilir.

11.4.2. Osmanlı Devleti’nin siyasi varlığına yönelik iç ve dış tehditleri analiz eder.

a) Osmanlı Devleti’nin güç kaybetmesiyle birlikte büyük güçlerin Osmanlı coğrafyasına nüfuz etme, muhtemel bir dağılma durumunda Osmanlı topraklarını paylaşma (Şark Meselesi) veya işgal etme (Kuzey Afrika’daki toprak kayıpları vb.) çabaları küresel güç mücadelesi bağlamında ele alınır. 

b) 1815 Viyana Kongresi ile başlayan süreçte büyük güçlerin müdahalesiyle uluslararası boyut kazanan konular (1821 Rum İsyanı ve sonrasında Yunanistan’ın kurulması ve Osmanlı Devleti aleyhine topraklarını genişletmesi, Kırım Savaşı ve sonrasında Osmanlı Devleti’nin Paris Antlaşması ile Avrupa devletler hukukuna dâhil edilmesi, 93 Harbi ve sonrasında Berlin Kongresi ile Doğu Anadolu’daki Ermeni Meselesi) bağlamında Osmanlı Devleti’nin varlığının Avrupalı devletler tarafından tehdit edildiği üzerinde durulur.

c) Mehmet Ali Paşa’nın Osmanlı Devleti’nin merkezi yönetimine rağmen güç kazanması ve nüfuz alanını genişletme çabalarına değinilir.

ç) Rusya’nın Türk Boğazları ile ilgili talepleri karşısında Avrupalı güçlerin Osmanlı Devleti’nin yanında yer almasına ve bunun gerekçelerine değinilir.

d) Öğrencilerin, 1768-1914 arasındaki süreçte Osmanlı-Rus rekabetini sebep-sonuç ilişkisi açısından analiz etmeleri sağlanır.

e) Avrupa devletleri arasındaki bloklaşmalarla değişen uluslararası şartlara değinilerek Avrupa’daki topraklarını kaybeden Osmanlı Devleti’nin çeşitli büyük güçlerle ittifak arayışları ele alınır.

f) Birinci Dünya Savaşı öncesinde ülke dışındaki Müslüman toplulukların (Arakan, Azerbaycan, Moritus vb.) Osmanlı Devleti’ne yaptığı yardımlara değinilir. Öğrencilerin, bu yardımlarda bulunanların duygu, düşünce ve amaçlarına dair çıkarımlarda bulunmaları sağlanır.