Крупеня Демьян Владимирович

Імя Дзям’яна Уладзіміравіча Крупені даўно вядома тым, хто любіць выяўленчае мастацтва. Быў ён лаурэатам I і II Усесаюзнага фестывалю самадзейнай творчасці ў Маскве, яго карціны выстаўляліся ў Англіі, Чэхаславакіі, Венгрыі, Германіі, Балгарыі, Літве, Латвіі, Украіне. Напісана больш за 1000 карцін.

Дзям’ян Уладзіміравіч нарадзіўся ў в.Судзілавічы Ушацкага раёна ў сялянскай сям’і 13 красавіка 1928 г. Перад вамі фотаздымкі, дзе ён з бацькам Уладзімірам Дзмітрыевічам, маці Нінай Маркаўнай, братам Цімафеем.

Калі пачалася вайна, Дзям’яну Уладзіміравічу было толькі трынаццаць гадоў. Бацька яго, як толькі пачалі стварацца атрады народных мсціўцаў, стаў партызанам брыгады Дубава.

У 1942г. партызаны вызвалілі тэрыторыю Ушацкага раёна, а вясной 1944г. сюды зноў былі кінуты буйныя злучэнні карнікаў. Вось тады, у час блакады, давялося ўзяць у рукі вінтоўку і Дзям’яну. Сям’я выходзіла з акружэння ў іншым месцы, а Дзям’ян з сябрам пайшоў на прарыў разам з ляснымі салдатамі.

Усё гэта заўсёды паўстае перад вачамі Дзям’яна Уладзіміравіча, калі ён бывае на мемарыяльным комплексе “Прарыў.

У канцы вайны яго разам з сябрамі камандзіравалі ва Усходнюю Прусію прыгнаць жывёлу для калгаса, маёмасць якога абрабавалі і знішчылі фашысты. Там, у адным з пасёлкаў, калі яны начавалі на гарышчы дома, ён знайшоў масляныя фарбы, але не ведаў, як карыстацца імі. Толькі пасля доўгіх спроб атрымалася нешта падобнае на пейзаж.

У дзённую школу пайсці не прыйшлося, трэба было дапамагаць сям’і, таму займаўся ў вячэрняй. І хоць вольнага часу было няшмат, захапленне маляваннем не пакідала яго. Ён пачаў шукаць кніг па мастацтву, з цікавасцю паглыбляўся ў чароўны свет фарбаў. А потым паступіў на завочны факультэт Маскоўскага народнага універсітэта мастацтваў імя Крупскай і паспяхова скончыў яго. Родныя: жонка Тамара Лаўрэнцьеўна, сыны Уладзімір і Рыгор заўсёды разумелі яго і падтрымлівалі захапленне жывапісам.

У карцінах Дзям’яна Уладзіміравіча жыццё саўгаса, яго працаўнікоў, родныя краявіды. Працуючы спачатку загадчыкам сельскага клуба, старшынёй рабочага камітэта саўгаса Кублічы, а потым дырэктарам Глыбачанскага СДК Дзям’ян Уладзімміравіч заўсёды быў сярод людзей, жыў тымі ж клопатамі, надзеямі, што і яны. Таму пад яго пэндзлем ажывалі малюнкі сяўбы, сенакосу і жніва. Саманадзейны мастак ствараў партрэты сваіх таварышаў-перадавікоў.

На выставе работ народных майстроў у Маскве былі выстаўлены 4 вялікія карціны Дзям’на Уладзіміравіча. За майстэрства і цікавае кампазіцыйнае рашэнне яму было прысвоена званне лаурэата Усесаюзнага фестывалю самадзейнай мастацкай творчасці і ўручана медаль лаурэата.

Апошнія гады былі асабіста плённымі. Ён стварыў шмат карцін, удзельнічае ў шматлікіх выставах, упарта шукае новыя тэмы, перапрацоўвае напісаныя карціны.

Дыпламант Абласной выставы выяўленчага мастацтва “Святло душы” Першага фестывалю народнага мастацтва Беларусі “Беларусь – мая песня” 1997-1998 (15 мая 1998, г.Віцебск).

Дыплом I ступені Міністэрства культуры БССР, Саюза мастакоў БССР Рэспубліканскай выстаўкі самадзейнага выяўленчага мастацтва “Слава працы” за карціну “Сенажаць”.

Дыплом I ступені рэспубліканскага агляду сельскай мастацкай самадзейнасці Міністэрства культуры БССР і БелСаўПраф ЦК ЛКСМБ, 1975.

Старэйшы мастак Ушаччыны. Працаваў загадчыкам Глыбачанскага сельскага Дома культуры, настаўнікам малявання Глыбачанскай сярэдняй школы, вёў заняткі ў студыі выяўленчага мастацтва пры Ушацкім раённым доме культуры. Чалавек вельмі шчыры, сур’ёзны, адданы сваёй справе. Сваім абавязкам лічыць выхоўваць дзяцей прыгажосцю. “Сёння, калі чалавек разумее мастацтва, мае пэўныя здольнасці ў тым ці іншым яго выглядзе, гэта пойдзе на карысць яму, кім бы ён не быў. Мы ведаем як добра маляваў авіяканструктар Антонаў, якія малюнкі ствараў касманаўт Ляонаў. Ды і ці мала яшчэ прыкладаў можна прывесці, калі вядомыя людзі спалучалі свой асноўны занятак з маляваннем, маючы здольнасці ў выяўленчым мастацтве, разумеючы яго. І гэта дапамагала ім ў жыцці”,- расказвае Дзям’ян Уладзіміравіч.

Вось так жыве і працуе гэты шчодры душой чалавек, адчуваючы прыцягненне роднай зямлі, услаўляючы мовай фарбаў яе хараство і веліч.

Узгоркаў Ушацкіх прысніцца абсяг,

Бярозкі і елкі, і пыл вечаровы.

І ў целе народзіцца раптам мастак,

Каб дзень і душу перайначыць нанова.

І фарбаў не хопіць, каб свет ахапіць,

Каб выказаць сілу, што міг нарадзіла.

А позірк гарыць, а з узгоркаў глядзіць

Зялёнае неба, смуга і Радзіма.