План

1.Сутнасць паняцця "метад навучання грамаце", гісторыя яго ўзнікнення.

2. Пераемныя рысы метаду навучання грамаце.

3. Сучасныя рысы метаду гукавога аналітыка-сінтэтычнага метаду.

1.Сутнасць паняцця "метад навучання грамаце", гісторыя яго ўзнікнення.

Метад (ад грэч. methodos - шлях) – способ пазнання з’яў прыроды і грамадскага жыцця.

Метад навучання грамаце – сукупнасць разнастайных відаў моўнай дзейнасці вучняў: слухання, гаварэння, чытання і пісьма, - якая выконваецца імі пад кіраўніцтвам настаўніка з мэтаю авалодання элементарным чытаннем і пісьмом.

Ідэя гукавога метаду належыць нямецкаму педагогу Валянціну Ікельзамеру. У ХІХ ст. Г. Стэфані паклаў пачатак укараненню яго ў школьную практыку, таму лічыцца заснавальнікам метаду.

У Расіі ўпершыню быў уведзены К.Д.Ушынскім як метад “пісьма-чытання”. У школе ён выкарыстоўваецца з сяр. 1860-гг. З часоў Ушынскага гукавы аналітыка-сінтэтычны метад навучання грамаце прайшоў складаны шлях развіцця. Правільней сучасны метад кваліфікаваць як комплексны:

1) пры прачытанні і запісе слова вучань зыходзіць з графічнай формы слова, але побач з гэтым гукавая абалонка супастаўляецца з літарным саставам слова (ён літарна-гукавы і гука-літарны);

2) у аснову навучаня кладзецца склад, таму ён з’яўляецца складовым;

3) навучанне грунтуецца на ўменні ажыццяўляць склада-гукавы і склада-літарны аналіз слова.

2. Пераемныя рысы метаду навучання грамаце.

Пераемныя рысы сучаснага метаду:

1. Агульны ход навучання

У аснову навучання грамаце кладзецца найменшая адзінка мовы – гук. Спачатку вучняў знаёмяць з гукам, а потым з літарай, таму і назва – гукавы. Да гука вучні падводзяцца шляхам аналізу мовы – паступовага расчлянення звязнай мовы на састаўныя часткі, а заканчваецца паступовым аб’яднаннем элементаў, вычлененых у ходзе аналізу, у цэлае:

2. За асноўную адзінку чытання і пісьма бярэцца склад.

Чытаючы па складах, дзеці практычна засвойваюць складовы прынцып графікі, які ў агульнай форме можна ахарактарызаваць як пазіцыйны прынцып чытання і пісьма.

3. Устаноўка на сістэматычнае развіццё мыслення і мовы вучняў у сувязі з работай над зместам тэкстаў, над матэрыяламі пропісі, у час выканання спецыяльных практыкаванняў над словам, сказам, звязнай мовай.

4. Фарміраванне асобы: навучанне грамаце мае выхаваўчы і развіццёвы характар, забяспечвае разумовае развіццё дзяцей праз сістэму аналітыка-сінтэтычных практыкаванняў, якія абапіраюцца на сістэму назіранняў за прыродай і жыццём.

3. Сучасныя рысы метаду гукавога аналітыка-сінтэтычнага метаду.

Сучаснымі рысамі гукавога аналітыка-сінтэтычнага метаду, якія сфарміраваліся нядаўна і знаходзяцца ў працэсе станаўлення з’яўляюцца:

1. Арганізацыя вучэбнага працэсу: дыферэнцыраваны і індывідуальны падыход да вучняў; спалучэнне калектыўнай, групавой і індывідуальнай работы з улікам псіхалагічных асаблівасцей і ўзроўнем падрыхтаванасці вучняў.

2. Перспектыва навучання: сістэматычнае ўвядзенне прапедэўтычных элементаў граматыкі, словаўтварэння, арфаграфіі, лексікалогіі (дзеці засвойваюць шэраг арфаграм, не ведаючы правіл, на практычнай аснове).

3. Паглыбленая і рознабаковая работа над гукамі.

4. Сучасная методыка мае разнастайныя метады: агульныя (слова настаўніка, гутарка, экскурсія і г.д.) і спецыфічныя (моўны аналіз, назіранне, канструяванне).

Многія з іх могуць знайсці прымяненне на ўроках навучання грамаце.

Пытанні:

1.Што такое метад навучання грамаце?

2.Хто з'яўляецца заснавальнікам гуквога метаду?

3.Што з'яўляецца асноўнай адзінкай навучання чытанню і чаму?

4.Назавіце пераемныя рысы метаду навучання грамаце?

5.У чым заключаецца сутнасць новых рыс сучаснага гукавога аналітыка-сінтэтычнага метаду?

Спіс выкарыстаных крыніц

1.Вучэбная праграма па вучэбным прадмеце «Навучанне грамаце» для I класа ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларускай мовай навучання і выхавання. - Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2021.

2. Методыка выкладання беларускай мовы і літаратурнага чытання ў пачатковых класах: вуч. дапаможнік / пад.рэд. М.Г.Яленскага. – Мінск: Выш. шк., 2019. – 263 с.