Phần I. Đọc hiểu (4,0 điểm)
Đọc văn bản sau
Việt Nam đối mặt với dân số già
Như vậy, như nhiều chuyên gia từng cảnh báo, VN chưa giàu nhưng dân số đã bắt đầu già hóa. Và từ 2054 - 2069, Việt Nam sẽ trải qua giai đoạn dân số rất già, khi người từ 65 tuổi trở lên chiếm 20 - 29,9%. VN cũng được xem là quốc gia có thời gian chuyển từ "già hóa dân số" sang "dân số già" vào nhóm nhanh trên thế giới, dự báo là 20 năm, trong khi Nhật Bản và Trung Quốc là 26 năm, Anh và Tây Ban Nha 45 năm...
Dân số già nhanh
Phát biểu tại hội thảo "Dân số và phát triển", được Tổng cục Dân số - kế hoạch hóa gia đình (Bộ Y tế) tổ chức ngày 24-12, ông Nguyễn Doãn Tú, tổng cục trưởng Tổng cục Dân số - kế hoạch hóa gia đình, cho rằng một trong những chính sách để hạn chế tốc độ già hóa dân số là duy trì mức sinh thay thế. "Việt Nam đã duy trì được mức sinh thay thế, giữ được tổng tỉ suất sinh ở mức xung quanh 2 con/bà mẹ từ 2006 đến nay" - ông Tú chia sẻ.
Tuy nhiên, những chính sách để hỗ trợ thêm còn rất ít, thậm chí chưa có. "Hãy đặt mình vào vị trí của các công nhân, sinh con nhưng nhà trẻ, trường mẫu giáo... đều ít có hoặc chi phí cao, các gia đình trẻ ít dám sinh con. Ngay các gia đình ở thành thị, hai vợ chồng có công việc ổn định nhưng mức lương thông thường cũng rất khó khăn khi nuôi 2 con ăn học" - ông Tú bình luận.
Chính vì lý do này, dù đã có chính sách nhằm nâng mức sinh ở vùng có mức sinh thấp dưới mức sinh thay thế, đồng thời giảm mức sinh ở vùng có mức sinh cao, nhưng mức sinh được thông báo gần nhất ở TP.HCM ở mức trên 1,3 con/bà mẹ vẫn là mức sinh thấp nhất nước và còn có xu hướng giảm thêm.
"Kinh nghiệm ở Hàn Quốc và nhiều quốc gia cho thấy nếu mức sinh đã xuống thấp sẽ rất khó để tăng sinh trở lại. Khi mức sinh thấp, dân số càng già với tốc độ nhanh hơn" - ông Tú khuyến cáo.
Trong khi đó, theo ông Nguyễn Xuân Trường, vụ trưởng Vụ Cơ cấu và quy mô dân số (Tổng cục Dân số - kế hoạch hóa gia đình), đặc điểm của người cao tuổi ở Việt Nam là trên 70% phải tự lao động kiếm sống với sự hỗ trợ của con cháu, chỉ 25,5% sống bằng lương hưu và trợ cấp xã hội.
Con số này dự báo không có thay đổi nhiều trong thời gian tới. Trong năm 2020, Hà Nội chỉ mới có khoảng 40% người lao động tham gia bảo hiểm xã hội và theo mục tiêu đến năm 2021, 45% người lao động cả nước sẽ tham gia bảo hiểm xã hội. Khi bước vào thời kỳ dân số già, số người già tăng cao cùng với tỉ lệ người già không có lương hưu/trợ cấp cũng tăng theo vô hình trung sẽ là một gánh nặng về an sinh xã hội.
Nguồn: Tổng cục Thống kê và Tổng cục Dân số - KHHGĐ - Đồ họa: TUẤN ANH
(Theo Lan Anh, https://tuoitre.vn, ngày 25/12/2020)
Thục hiện các yêu cầu từ 1 đến 5:
Câu 1. Cách trình bày dữ liệu thông tin trong văn bản.
Câu 2. Chỉ ra các phương tiện phi ngôn ngữ được sử dụng trong văn bản
Câu 3. Nêu tác dụng của việc trích dẫn bình luận của những chuyên gia dân số trong văn bản.
Câu 4. Nêu quan điểm của người viết thể hiện qua văn bản trên.
Câu 5. Anh/ chị hãy chỉ ra một số tác hại khi dân số già đi.
Phần II. VIẾT (6,0 điểm)
Câu 1. (2,0 điểm)
Anh/chị hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về điều bản thân cần làm để tuổi trẻ có ý nghĩa.
Câu 2. (4,0 điểm)
Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) cảm nhận về hình tượng người mẹ được khắc họa trong hai văn bản sau:
Lưng mẹ còng rồi
Cau thì vẫn thẳng
Cau-ngọn xanh rờn
Mẹ-đầu bạc trắng
Cau ngày càng cao
Mẹ ngày một thấp
Cau gần với giời
Mẹ thì gần đất!
Ngày con còn bé
Cau mẹ bổ tư
Giờ cau bổ tám
Mẹ còn ngại to!
Một miếng cau khô
Khô gầy như mẹ
Con nâng trên tay
Không cầm được lệ
Ngẩng hỏi giời vậy
-Sao mẹ ta già?
Không một lời đáp
Mây bay về xa.
Mẹ, Đỗ Trung Lai, Đêm sông Cầu, NXB Quân đội nhân dân, 2003
Vầng trăng rơi xuống vẫn tròn
Khi mình vốc nước trăng còn trên tay
Mẹ như chiếc lá tre gầy
Thân cò lặn lội cuốc cày sớm trưa
Tiết trời đổi nắng thành mưa
Mẹ chạy chỗ thóc chỉ vừa phơi xong
Hạt khô mẹ bỏ vào nong
Hạt nào thấm nước quạt hong trước nhà
Thế rồi ngày tháng cứ qua
Bố đi công tác xa nhà từ khi
Nỗi buồn theo sóng cuốn đi
Thâm tâm luôn nghĩ làm gì nuôi con
Trăng còn có lúc khuyết tròn
Nghĩ về dáng mẹ vẫn còn vẹn nguyên
(Dáng mẹ - Hà Ngọc Hoàng, Nguồn: thivien.net)
Chú thích:
- Nhà thơ, nhà báo Đỗ Trung Lai (1950). Quê: Phùng Xá, Mỹ Đức, Hà Tây cũ (nay là Hà Nội). Ông tốt nghiệp khoa Vật lý Đại học Sư phạm Hà Nội, nhập ngũ năm 197, sau dạy học trong quân đội về làm báo Quân đội Nhân dân. Các tác phẩm tiêu biểu: Đêm sông cầu (1990), Anh,em và những người khác (1990), Thời thơ ấu của chàng Lau Sậy hay là Tha hương (2008)...Phong cách sáng tác: Nhà thơ Đỗ Trung Lai là tác giả của nhiều bài thơ hay giàu truyền thống mang những nét trữ tình, đằm thắm nhưng gửi gắm nhiều tâm sự, triết lý nhẹ nhàng, tự nhiên.
Bài thơ Mẹ được trích tập thơ Đêm sông Cầu, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân năm 2003. Tác giả sáng tác bài thơ này để thể hiện sự xót xa của người con với tuổi tác ngày một cao, thân hình ngày một còng của mẹ.
- Hà Ngọc Hoàng còn có bút danh Hoàng Hà, sinh ngày 1/11/1982, hiện sống tại Móng Cái, Quảng Ninh. Anh tốt nghiệp cử nhân kinh tế Đại học Thương Mại, là hội viên Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Quảng Ninh, và của thành phố Móng Cái, đã in nhiều thơ trên các báo trung ương và địa phương. Bài thơ "Dáng Mẹ" in trong tập thơ" Vào chùa gặp tiên"