Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Ο 80 ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΗΣ ΠΕΝΘΕΚΤΗΣ
Ει τις επίσκοπος, ή πρεσβύτερος, ή διάκονος, ή των εν τω κλήρω καταλεγομένων, ή λαϊκός, μηδεμίαν ανάγκην βαρυτέραν έχοι, ή πράγμα δυσχερές, ώστε επί πλείστον απολείπεσθαι της αυτού εκκλησίας, αλλ' εν πόλει διάγων, τρεις Κυριακάς ημέρας εν τρισίν εβδομάσι μη συνέρχοιτο, ει μεν κληρικός είη, καθαιρείσθω· ει δε λαϊκός, αποκινείσθω της κοινωνίας.
Ἡ λέξη Λειτουργία εἶναι ἀρχαία καὶ σήμαινε κάθε ἔργο ποὺ γινόταν γιὰ τὸ λαό.
Στὴν Ἐκκλησία μας ἐπικράτησε νὰ λέγεται Λειτουργία ἡ τέλεση τῆς Θείας Εὐχαριστίας.
Οἱ Θεῖες Λειτουργίες ποὺ γράφτηκαν εἶναι:
Ἀδελφοθέου Ἰακώβου
Μεγάλου Βασιλείου
Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου
Ἀποστόλου Μάρκου
Ἁγίου Κλήμεντος
Προηγιασμένων Δώρων
Ἡ Θεία Λειτουργία διακρίνεται σε τρία μέρη :
ΤΗΝ ΠΡΟΣΚΟΜΙΔΗ
ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΚΑΤΗΧΟΥΜΕΝΩΝ
ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ
1) ΠΡΟΣΚΟΜΙΔΗ
Διακρίνουμε τέσσερα σημεῖα κατὰ τὴν προσκομιδή:
τὴν προετοιμασία τῶν κληρικῶν
τὴν ἑτοιμασία τοῦ ἀμνοῦ καὶ τοῦ ποτηρίου
τὶς μνημονεύσεις καὶ τὴ θυμίαση
ἀπόλυση.
Πρῶτα πρῶτα ὁ ἱερέας καὶ οἱ ὑπόλοιποι ἱερεῖς ἑτοιμάζονται γιὰ τὴν ἱερὴ διακονία τῆς Θείας Λειτουργίας. Προσεύχονται μπροστὰ στὴν ὡραία Πύλη καὶ ἀσπάζονται τὶς ἱερὲς εἰκόνες. Ἀφοῦ νίψουν τὰ χέρια τους, ἔρχονται στὴν Πρόθεση, ὅπου ἔχει προσκομισθεῖ ὁ ἄρτος, ὁ ὁποῖος λέγεται καὶ προσφορά (ἐπειδὴ προσφέρεται ἀπὸ τοὺς πιστοὺς χριστιανοὺς ὡς δῶρο στὸ Θεό). Στὸ κέντρο ἡ προσφορὰ φέρει τὴ σφραγῖδα, διαιρεμένη σὲ τέσσερα τετράγωνα. Στὰ τετράγωνα αὐτὰ εἶναι χαραγμένα τὰ γράμματα: ΙΣ ΧΡ ΝΙ ΚΑ (ΙΣ=Ἰησοῦς, ΧΡ=Χριστός, ΝΙ, ΚΑ=Νικᾷ). Ἐπίσης προσκομίζονται τὸ Δισκάριο, τὸ ἅγιο Ποτήριο, ἡ λόγχη, ὁ ἀστερίσκος, ἡ λαβὴ καὶ ὅλα τὰ καλύμματα. Μὲ τὴ λόγχη ὁ ἱερέας σφραγίζει τρεῖς φορὲς τὸ μέσο τῆς προσφορᾶς σταυροειδῶς. Κατόπιν ἀποκόπτει τὸ τετράγωνο μὲ τὰ γράμματα ποὺ ἀναφέραμε καὶ τὰ τοποθετεῖ στὸ δίσκο. Τὸ τετράγωνο λέγεται ἀμνός, γιατὶ ἀναπαριστᾷ τὸν Χριστὸ ποὺ ὁδηγεῖται ὡς ἀμνὸς ἐπὶ σφαγῆς. Ἀπὸ τὸν ἀμνὸ λοιπὸν ἀφαιρεῖ εἰς σχῆμα τριγώνου μικρὴ μερίδα ἀπὸ τὰ γράμματα ΝΙ, ἡ ὁποία παριστᾷ τὴν Θεοτόκο καὶ τέλος καὶ ἄλλες ἐννέα μερίδες στὸ ὄνομα τῶν Ταξιαρχῶν καὶ τῶν ἀγγέλων, τοῦ Προδρόμου, τῶν Ἀποστόλων, τῶν Διδασκάλων καὶ Ἱεραρχῶν, τῶν Μαρτύρων, τῶν Ἀσκητῶν, τῶν Ἀναργύρων, τῶν Ἁγίων Θεοπατόρων καὶ τοῦ Ἁγίου, στὴν μνήμη τοῦ ὁποίου γίνεται ἡ Θεία Λειτουργία. Τέλος βγάζει ὁ ἱερέας καὶ ἄλλες μερίδες γιὰ τοὺς ζωντανοὺς καὶ τοὺς νεκροὺς καὶ γιὰ ἐκείνους ποὺ τελοῦν τὴν Θεία Λειτουργία. Πάνω στὸ δίσκο ὁ ἱερέας τοποθετεῖ τὸν ἀστερίσκο. Συγχρόνως μὲ τὴν κέντηση τοῦ ἀμνοῦ χύνει ὁ ἱερέας στὸ ἅγιο Ποτήριο οἶνο καὶ ὕδωρ. Ὕστερα σκεπάζει μὲ τὰ ἱερὰ καλύμματα τὸν δίσκο καὶ τὸ Ποτήριο καὶ ἀφοῦ θυμιάσει κάνει τὴν ἀπόλυση. Η προετοιμασία της Θείας Λειτουργίας γίνεται κατά τη διάρκεια του Όρθρου στη Πρόθεση και ονομάζεται ΠΡΟΣΚΟΜΙΔΗ.Πρόθεση είναι ο χώρος όπου οι ιερείς προθέτουν τα δώρα των πιστών , τον άρτο και τον οίνο , που είναι απαραίτητα για τη Θεία Ευχαριστία. Η ΠΡΟΘΕΣΗ συμβολίζει τη Βηθλεέμ και το σπήλαιο όπου γεννήθηκε ο Χριστός. Η αγία Τράπεζα συμβολίζει τον Γολγοθά , όπου σταυρώθηκε ο Κύριος και επάνω σ αυτή επαναλαμβάνεται η θυσία ΤΟΥ αναίμακτος , χωρίς αίμα.
Προετοιμασία . Για να προετοιμασθούν οι πιστοί , να συμμετάσχουν συνειδητά στο Μυστήριο και να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου , συνδέθηκε η Θεία Λειτουργία με την ακολουθία του Όρθρου.
Στην Θεια Λειτουργια ο Ιερευς κανει αιτησεις ομολογει την ευχη <<Εσυ που εισαι ο ιατρος των ψυχων και των σωματων μας. Ζητουμε χαριτι και οικτιρμοις και φιλανθρωπια του μονογενους Σου Υιου , με Τον Οποιο εισαι δοξασμενος μαζι με το Παναγιονκαι ζωποιο Σου Πνευμα εις ολους τους αιωνας.>>
Ο άρτος της Θείας Κοινωνίας είναι << αντίδοτον του μη αποθανειν >> , το αντιφάρμακο για να μην πεθάνουμε , όπως γράφει ο Άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος , Επίσκοπος Αντιοχείας.
Η στέρησης της Κοινωνίας , θάνατος καλείται και μάχαιρα. βλέπε Πηδάλιο Εκδ. Ρηγόπουλου σελ 620 Κανών ΝΕ ,
ερμηνεία του ΝΕ κανών του Μεγάλου Βασιλείου