vervalsing of vals
een ''gesprek'' tussen vijf historici
een ''gesprek'' tussen vijf historici
Het is bij het beoordelen van de ''Kroniek van Vloet'' van belang om onderscheid te maken tussen de begrippen vervalsing en vals:
Bij vervalsing wordt gedoeld op een niet-originele tekst, maar deze kan qua inhoud best kloppen.
Vals is een tekst, als deze aantoonbaar onwaar is.
twee brieven
Dr. C.N. Fehrmann, beheerder Frans Walkate archief en ontvanger postpakket:
Wat direct te denken gaf, was dat de beide afzenders anoniem blijven. Verder kan nog opgemerkt worden:
1. er was geen sprake van reparatiewerkzaamheden aan de leren band en de 18e eeuwse boekjes, alles was zelfs in slechte staat. De oude man met een boekbindende schoonvader bestaat helemaal niet. De handgeschreven brief is ook gefabriceerd door de vervalser van de kroniek.
2. het zelfde geldt voor de brief van Jules de V. aan vriend John, een verzinsel van de maker van de Kroniek om het hele verhaal in een ''kader'' te plaatsen.
Drs W.A. Fasel, stadsarchivaris Alkmaar en mogelijke schrijver van de Kroniek:
Een vervalsing moet op een geloofwaardige wijze opduiken om geloofd te worden, maar dat is in geval van de Kroniek van Vloet juist niet gebeurd. De twee bijgesloten brieven versterken juist de argwaan. Wat is het doel van deze mystificatie?
ad 2. Dat de Kroniek een vervalsing is, betekent niet perse dat ook de brieven vals zijn. Vooral de brief van Jules de V. aan vriend John zou heel goed echt kunnen zijn.
twee boekjes
Fehrmann:
3. Bijsluiting van de twee 18e eeuwse boekjes en de ( echte) fragmenten van een bladzijde uit een middeleeuwse, handgeschreven Bijbel, dienen om echtheid te suggereren.
Fasel:
ad 3. het moet voor een vervalser toch nog een hele klus zijn geweest om dergelijke boekjes, die het verband met Kampen zo sterk leggen, antiquarisch op de kop te tikken. Gezien het Ex Libris van Frans Lemker zijn de boekjes zeker in Kampen geweest. Heeft er dan toch een ruzie over een opdracht tot het inbinden van oude boekwerken plaatsgevonden?
de boekband
Fasel:
a. het was in het verleden vrij normaal om boekbanden op te hogen met oude stukken perkament. De Kroniek kan daarom heel goed in de oude boekband uit ca. 1500 hebben gezeten en ouder zijn dan de boekband zelf.
b. het is ook niet uit te sluiten dat bij de boekband een boek behoorde dat zich of in het Frans Walkate archief of in het Stadsarchief bevindt.
c. in de omband bevonden zich meer perkamenten (de Vulgaat-teksten).
perkamenten A + B en C
Fehrmann:
Deze twee (drie) delen van de kroniek zijn verdienstelijke vervalsingen, maar:
4. een originele, uit de periode 1250-1300 stammende stadskroniek, geschreven in de landstaal, is ondenkbaar.
5. de inkt is niet middeleeuws, maar lijkt door zijn glans eerder op Oost-Indische inkt
6. inkt werd vroeger gedroogd door er zand op te strooien, maar zandkorrels ontbreken in de inkt
7. de tekst bevat zeker Friese en Saksische elementen, maar sommigen dateren uit de 19e eeuw
8. de laag vuil was eenvoudig van de perkamenten te verwijderen en dus niet al eeuwen aanwezig.
Fasel:
De kroniek lijkt een tekstfragment te zijn: niet duidelijk is of het begin van de tekst het begin van de kroniek is; de kroniek eindigt abrupt.
ad 4. de kroniekschrijver was geen geestelijke, dus ligt de landstaal meer voor de hand
ad 5. De Kroniek is geschreven met een carboninkt, een rond 1270 gebruikelijke inktsoort. Door het wegkrabben van wat inkt, bleek het onderliggende perkament lichter van kleur te zijn. De carboninkt bleek craquelures (barstjes) te vertonen. De Kroniek was onderhevig aan een verouderingsproces, wat een recente vervalsing uitsluit.
ad 6. charters werden zelden of nooit met zand gedroogd, maar te drogen gelegd.
ad 7. aangezien in de jonge stad een mengelmoes aan inwoners neerstreek (uit het Veen, uit Holland, van de Schelde en uit Keulen) zal er een mengtaal zijn ontstaan.
ad 8. de korrelige bruine stof lijkt uit het leer van de boekband op het perkament gekomen. Het vuil bevond zich op het schrift, niet er onder.
Het opduiken van een Kroniek, waarin het ontstaan van Kampen wordt beschreven, zou met groot enthousiasme ontvangen moeten worden. Het is daarom merkwaardig dat de geraadpleegde deskundigen wel hun mening willen geven (de kroniek is vals), maar verder anoniem blijven.
Drs. D. van der Vlis, gemeente archivaris van Kampen en mogelijke schrijver van de Kroniek:
De kroniek is vals, want in 1251 werden de twee privileges niet aan de stad Kampen gegeven, maar aan een groep kooplieden, de Ommelandvaarders. In dat zelfde jaar kregen de burgers van Utrecht een afschrift, verstrekt door de overste van het klooster te Lund. In 1320 werd door het klooster in Lund nog een afschrift van dit privilege aan de burgers van Kampen gegeven. In 1251 kwamen er dus geen privilegebrieven naar Kampen, maar pas in 1320.
Fasel: het klooster te Lund diende oorspronkelijk als archief voor de koningen van Denemarken. Nieuwe koningen moesten de privileges herbevestigen en daarom werden de originele charters veilig in Lund bewaard. De Hanzesteden lieten hiervan afschriften maken.
Dr. Ing. C.J. Kolman, bouwhistoricus en Kampenaar van geboorte:
De Kroniek van Vloet geeft te gedetailleerd antwoord op vragen van historici van nu en dat roept argwaan op.
Drs. Th. van Mierlo, historicus en Kampenaar:
Het is jammer dat de Kroniek niet verder wordt onderzocht, want er blijven tal van vragen rond de Kroniek bestaan en dat geeft weer ruimte aan allerlei speculaties.
Kampen heeft er recht op de waarheid over ''De Kroniek van Vloet'' te kennen.
conclusies:
Fehrmann: de kroniek van Vloet is een recente vervalsing, maar niet persé vals
Fasel: de kroniek van Vloet is geen recent gemaakte vervalsing en niet persé vals
Van der Vlis: de kroniek van Vloet is een vervalsing en vals vanwege de privileges en het jaartal 1251
Kolman: de kroniek is een vervalsing en vals, want geeft te duidelijk antwoord op vragen van historici
Van Mierlo: de kroniek is een vervalsing, is niet door Fasel geschreven, is niet persé vals en verdient het om beter onderzocht te worden
Per 1 januari 2024 is het Frans Walkate archief in Kampen gesloten. De collectie is overgedragen aan de gemeente Kampen. De archiefstukken uit het Frans Walkate archief, waaronder de ''Kroniek van Vloet'', doorlopen eerst een conserveringstraject, voordat zij weer door derden bestudeerd kunnen worden.
© cultuurZIEN 2024