الکتروموتور چیست؟
الکتروموتور به نوعی ماشین گفته می‌شود که از قابلیت تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی حرکتی برخوردار است. عملکرد این دستگاه بدین شکل است که با القای الکترومغناطیسی و ایجاد میدان مغناطیسی چرخشی سبب ایجاد جریان در هادی‌های روتور می‌شود و همچنین باعث چرخاندن روتور در جهت چرخش میدان می‌گردد. بیشتر موتورهای الکتریکی موجود از نوع دوار هستند؛ با این حال برخی از موتورهای الکتریکی موجود مثل الکتروموتور خطی، دوار نیستند.
در الکتروموتورها، نیروی الکتریکی به نیروی مکانیکی تبدیل می شود. این در حالی است که در ژنراتورها نیروی مکانیکی به نیروی الکتریکی تبدیل می‌گردد. در واقع، برخورداری یک جسم از جریان الکتریکی سبب می‌شود که آن جسم تحت تاثیر میدان مغناطیسی قرار بگیرد و به آن نیرو اعمال شود.
بخش‌های مختلف الکتروموتور
یک الکتروموتور از بخش‌های مختلفی چون بدنه یا قاب، شافت، استاتور، کموتاتور، جاروبک، بلبرینگها، روتور و براکت تشکیل می‌شود.
بدنه یا قاب: بدنه یا قاب به پوششی گفته می‌شود که دربردارنده تمام اجزای موتور است و نقش حفاظتی را به عهده دارد.
شافت: شافت یک نوع قطعه فلزی است که نیرو را از داخل الکتروموتور به خارج بدنه الکتروموتور با اتصال مکانیکی نیرو انتقال می‌دهد.
استاتور: استاتور به صورت یک قطعه ثابت می‌ماند که از تعدادی آهنربا تشکیل شده است. این آهنرباها ممکن است آهن ربای دائمی یا آهنربای الکتریکی باشند. آهنرباهای الکترومغناطیسی از یک سیم پیچ برخوردارند که معمولاً از سیم مسی تشکیل می‌شود.
کموتاتور: کموتاتور یکی دیگر از قطعات الکتروموتور است که نزدیک به استاتور قرار گرفته است. این قطعه سبب تغییر جهت جریان در دستگاه الکتروموتور می‌شود. در واقع، کموتاتور یکی از قطعات متحرک در موتور برق به حساب می‌آید.
جاروبک: جاروبک قطعه‌ای دیگر در الکتروموتور می‌باشد که با کموتاتور در تماس قرار دارد. این قطعه برای تکمیل سوئیچ و تغییر جریان در الکتروموتور کاربرد دارد.
بلبرینگها: این بخش از موتور برق، نزدیک قسمت خروجی شافت از قاب و بدنه، قرار دارد. این ویژگی سبب می‌شود که چرخش شافت با حداقل اصطکاک انجام شود و حرکت ناخواسته حذف گردد.
روتور: روتور یا آرمیچر قطعه دیگری در الکتروموتور است که حامل جریان می‌باشد. محل قرارگیری این قطعه در مرکز موتور الکتریکی است.
براکت: براکت یکی دیگر از اجزای الکتروموتور است که به قسمت انتهای قاب وصل شده است. این بخش الکتروموتور یک وسیله جهت ایمن سازی دستگاه و همچنین محل عبوری برای شافت می‌باشد.
کاربردهای الکتروموتور
الکتروموتور دارای کاربردهای فراوانی در حوزه صنعت، ساختمان و کشاورزی است. مثلا، الکتروموتورها در مشاغل گوناگونی چون پتروشیمی و سیمان، کارخانه‌های مختلف مواد غذایی، صنایع پوشاک، ساختمان، ابزارهای قدرتی و سرعتی و ... مورد استفاده قرار می‌گیرند.
معمولا موارد استفاده از موتور الکتریکی در دمنده ها، فن‌ها، ماشین‌آلات صنعتی، پمپ ها، توربین‌ها، ابزارهای برقی، دینام، کمپرسورها، کشتی‌ها، محرک‌ها، کارخانه‌های کاغذسازی می‌باشد. همچنین وجود این وسیله در تجهیزات تهویه و خنک کنندگی با تهویه مطبوع HVAC ، لوازم خانه و وسایل نقلیه موتوری بسیار ضروری است.
انواع الکتروموتور
با توجه به پیشرفت جوامع امروزی و افزایش دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مختلف، اغلب افراد به نوعی در محیط کار و زندگی خود با الکتروموتورها برخورد دارند. در واقع، هر جا حرکتی وجود داشته باشد، رد پای آن به الکتروموتور یا موتور برق می‌رسد. این الکتروموتورها دارای انواع مختلفی چون موتور DC، موتور سری، موتور موازی، موتور کمپوند، موتور خود تحریک، موتور مغناطیس دائم، موتور AC، موتور القایی، موتور سنکرون، موتورهای خاص، موتور پله‌ای، موتور DC بدون جاروبک، موتور هیسترزیسی، موتور رلوکتانسی و موتور اونیورسال هستند.
الکتروموتورهای DC
این نوع الکتروموتور برای اولین بار در حدود سال1890 میلادی، توسط شخصی به نام فرانک جولیان اسپراگ طراحی شد. طراحی این وسیله تغییرات عظیم و گسترده‌ای را در حوزه صنایع و تولید به وجود آورد.
به طور کلی، موتورهای DC شامل ۳ دسته الکتروموتور DC متوالی، الکتروموتور DC شانت و الکتروموتور DC کامپوند می‌شوند. الکتروموتور DC متوالی در مواردی مثل جرثقیلها، آسانسورها، لوکوموتیوها کاربرد دارد. همچنین الکتروموتور DC شانت در هواکشها و خنک‌کننده‌های صنعتی و الکتروموتور DC کامپوند در آزمایشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. از معروفترین و شناخته شده‌ترین ترین الکتروموتورهای DC موجود در بازار جهانی می‌توان به برندهایی چون RS PRO، MAXON وcrouzet اشاره کرد.
الکتروموتورهای AC
الکتروموتورهای AC به عنوان یک نوع دیگر الکتروموتور، اغلب در مصارف صنعتی و خانگی کاربرد دارند. از ویژگی‌های این نوع الکتروموتور می‌توان به طراحی آسان‌تر آن‌ها نسبت به سایر انواع، قیمت مناسب‌تر این نوع موتورها، نصب و اتصال آسان، هزینه نگهداری پایین، دوام و ماندگاری بالا و قابلیت تغییر سرعت اشاره کرد. همین ویژگی‌های مطلوب سبب شده که این دسته از الکتروموتورها مورد استقبال افراد زیادی قرار بگیرند.
به طور کلی، الکتروموتورهای AC به دو نوع الکتروموتور القایی(آسنکرون) و موتورهای سنکرون تقسیم می‌شوند. هر کدام از این دو نوع الکتروموتور دارای دسته‌های تک فاز و دسته‌های سه فاز می‌باشند. از پرکاربردترین الکتروموتورهای AC می‌توان به الکتروموتور قفس سنجابی اشاره کرد که در انواع مختلف تک فاز و سه فاز القایی عرضه می‌شوند. با توجه به اینکه نوع تک فاز این الکتروموتورها دارای قیمت مناسب و هزینه کم نگهداری می‌باشند؛ در بین الکتروموتورها بالاترین کاربرد صنعتی و خانگی را دارند.
تفاوت الکتروموتور با ژنراتور
الکتروموتور و ژنراتور هر دو دستگاهی الکترومغناطیسی به همراه سیم پیچ یا روتور آماتور می‌باشند و در درون سیم پیچ میدانی یا استاتور به چرخش درمی‌آیند. با وجود این شباهت، الکتروموتورها و ژنراتورها از لحاظ عملکرد با هم متفاوت هستند. در واقع، کار ژنراتور تبدیل انرژی مکانیکی به انرژی الکتریکی است در حالی که کار الکتروموتور تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی می‌باشد.
خرید الکتروموتور
همانطور که گفتیم الکتروموتورها دارای انواع مختلفی هستند که هر کدام برای موارد خاصی کاربرد بیشتری دارند. از مناسب‌ترین الکتروموتورها برای مصارف خانگی، الکتروموتورهای AC هستند؛ چرا که نه تنها قیمت مناسبی دارند بلکه نصب و نگهداری آن‌ها آسان‌تر می‌باشد. اگر هدف شما از خرید الکتروموتور استفاده برای مصارف صنعتی و تولیداتی باشد الکتروموتورهای دسته DC مناسب می‌باشند؛ زیرا این الکتروموتورها از نظر قیمت، ماندگاری و نگهداری در فضاهای صنعتی مطمئن‌تر هستند.
علاوه بر این‌ها، اگر به نوع تخصصی الکتروموتور نیاز دارید، الکتروموتورهای گشتاور نسبت به انواع دیگر قیمت مناسب‌تری دارند. در نهایت، اگر قصد خرید الکتروموتور را دارید می‌توانید با بررسی همه جانبه آن، نوع مناسب‌تر را انتخاب کنید. همچنین اگر اطلاعات کافی در این خصوص ندارید می‌توانید از نظر کارشناسان در این باره استفاده کنید.