Công đồng Vatican II

Ngày này, 50 năm trước, Công đồng Vatican II khai mạc

Đăng bởi pleikly lúc 1:20 Sáng 12/10/12

VRNs (12.10.2012) – California, USA – Roma, 11.10.1962: Quảng Trường Ðền Thánh Phêrô đông nghẹt người. Ống kính của các nhà báo, nhà đài quốc tế chấp chới. Ðúng 8g30 sáng, hai Cánh Cửa Ðồng của Ðiện Vatican mở rộng: Hàng ngàn vị giám mục áo mũ trắng toát trào ra như một bờ sông bất tận. Mỗi hàng sáu vị nối tiếp nhau từ những Bậc Thang Vương Cung, Scala Regia, đổ xuống Trụ Lang Bernini, rồi đi ra giữa Quảng Trường Ðến Thánh, rồi tiến thẳng vào Ðền.

Chưa bao giờ và ở đâu thấy nhiều giám mục thế. Tất cả hơn 2.500 vị, thuộc 133 dân tộc. Giữa những áo trắng và mũ nhọn của các giám mục thuộc nghi lễ La Tinh, thấy những màu áo vàng và mũ tròn, hoặc áo mũ đen trùm kín người, đó là các vị đến từ Trung Ðông cổ kính, những Giáo Hội thành lập từ những thế kỷ ban đầu, đôi khi từ thời các tông đồ, và cho đến nay vẫn còn giữ gìn nhiều truyền thống nguyên thủy. Nhưng đàng khác lại có những khuôn mặt mà 20 công đồng trước đó chưa bao giờ thấy: 70 vị da đen Phi Châu, 180 vị da vàng Á Ðông (ấy là không kể các vị từ Trung Quốc và Miền Bắc Việt Nam không thể phó hội được). Cảnh tượng đó cho thấy Hội Thánh Chúa đã dần dần đi vào lịch sử loài người như thế nào.

Nếu ta có thể tìm hiểu hành trạng của từng vị, cũng sẽ thấy thật đa dạng. Có vị xuất thân từ trong gia đình vua chúa, nhưng nhiều vị khác là con nhà nông dân, lao động hoặc tư sản thành thị. Ðức Hồng Y Ðầu tiên của Ấn Ðộ, ngài Gracias, dáng người uy nghi như một ông hoàng, nhưng thật ra đã sinh trưởng trong những khu phố nghèo lụp xụp. Ngay trong đoàn Việt Nam, Ðức Cha Ngô Ðình Thục là dòng dõi gia đình đại quan phong kiến thấm nhuần văn hóa nho giáo, nhưng Ðức Cha Nguyễn Kim Ðiền, trước khi làm Giám Mục Cần Thơ, lại làm nghề đạp xích lô, vì ngài thuộc Dòng Tiểu Ðệ Chúa Giêsu của Chân Phước De Foucauld (vài năm sau, bác xích lô Kim Ðiền sẽ kế vị bậc đại quan Ngô Ðình Thục trên Tòa Tổng Giám Mục Huế, vì đức tin và Hội Thánh chẳng phải là của riêng một tầng lớp hay môi trường xã hội nào).

Trong lãnh vực phụng tự, bề ngoài Giáo Hội La Tinh giống như một đại khối thống nhất, nghiên cứu kỹ sẽ thấy phụng vụ cũng có nhiều phương diện. Ðức Cha Dante, Trưởng Ban Nghi Lễ của Vatican, là người hết sức dị ứng với việc canh tân, suốt đời chưa bao giờ ngài chủ lễ mà cộng đoàn được đồng thanh thưa kinh phụng vụ; nhưng từ Á Ðông, Châu Phi, Châu Mỹ La Tinh khá nhiều giám mục lại đi tiên phong trong cố gắng thích nghi phụng vụ. Ðức Cha Thừa Sai Van Bekkum ở Indonesia chẳng hạn, vừa là lý thuyết gia nổi tiếng quốc tế về canh tân phụng vụ, vừa có những sáng kiến thích ứng các nghi lễ với văn hóa địa phương, được cả bên giáo lẫn bên lương hết sức hâm mộ. Ðức Cha Zoungrana thì nghiên cứu đặc biệt các nghi thức mừng tuổi thành nhân của các bộ lạc vùng Thượng Volta (Châu Phi), có ý du nhập vào mục vụ địa phương. Giám Mục Thừa Sai Van Cauwelaert ở Congo cũng là một nhà lãnh đạo Giáo Hội đi đầu trong trào lưu “Hội Nhập Văn Hóa” với những nghi lễ thánh hiến trẻ sơ sinh cho Ðấng Tạo Hóa, và các kiinh nguyện cho bệnh nhân, cho người sắp chết và cho tang lễ…

Trong lãnh vực tư tưởng thần học và trí thức, một số hồng y và giám mục ở Roma được coi là những đầu óc rất thủ cựu, như Ðức Hồng Y Ottaviani đứng đầu Bộ Thánh Vụ, ngài rất khắt khe với những thần học gia nào có tư tưởng không giống với những công thức lưu hành trong Giáo Hội từ thời Trung Cổ; Ðức Hồng Y Siri có tư tưởng cực hữu cả về thần học lẫn chính trị; Ðức Hồng Y Ruffini thì người ta nói rằng 40 năm trước ngài học rất thông minh, nhưng từ khi ngài ngồi vào ghế giáo sư thì ngài dứt khoát không tiếp thu, không chấp nhận thêm một điều gì mới nữa. Ðàng khác lại có một đội ngũ giám mục có trí thức xuất sắc trong Giáo Hội. Ðứng đầu trong số này phải kể đến Ðức Hồng Y Montini, suốt 15 năm từ 1939 đến 1954, ngài kể như cánh tay mặt của Ðức Giáo Hoàng Piô XII; trong nhiệm vụ này, ngài đã tiếp xúc và trao đổi với mọi giới trong Giáo Hội, với mọi người ngài tạo ấn tượng về một trí tuệ sắc sảo, mẫn tiệp, quảng kiến, khiến cho hang giáo phẩm khắp nơi và giới trí thức quốc tế khâm phục. Nhân dân trầm trồ rằng ngài “thiên kinh vạn quyển”, ngày ngài chuyển từ Vatican về làm Tổng Giám Mục Milano, đồ đạc riêng của ngài chủ yếu gồm 90 thùng lớn, đầy những sách là sách, (không đầy một năm sau ngày Công Ðồng khai mạc, ngài sẽ kế vị Ðức Gioan XXIII, với danh hiệu Phaolô VI, và đưa Công Dồng đến kết thúc tốt đẹp). Cùng với ngài còn nhiều giám mục đến từ Pháp, Bỉ, Ðức, Áo, Hà Lan, Mỹ được kể là những nhà thần học và tư tưởng gia lớn như các Ðức Hồng Y Bea, Koenig, Suenens, v.v…

2.500 vị giám mục để coi sóc Hội Thánh Chúa trên toàn thế giới còn nhiều nghèo đói, bất công, còn bị chiến tranh đe dọa. Có những vị đã hòa mình hẳn với người nghèo. Ta đã thấy Ðức Cha Ðiền ở Việt Nam từng làm nghề đạp xích lô, thì ở Pháp cũng có Ðức Cha Ancel vẫn đang dành một nửa thời gian mỗi ngày đi làm công nhân nhà máy. Ở Chilê, Ðức Cha Larrain lấy 148 hecta đất của Tòa Giám Mục để chia cho dân nghèo. Ở Úc Ðức Cha Jobst bỏ tiền mua 4.000 hecta đất để phục hồi kinh tế cho thổ dân bản địa. Không chỉ sống với dân nghèo hoặc giúp đỡ dân nghèo, có những vị giám mục lớn tiếng đòi Giáo Hội phải sống nghèo thật sự. Ðức Cha Bellido ở Pêru tuyên bố: “Một lãnh vực mà nhiều khi với những chủ ý rất tốt, chúng ta gây ra tai tiếng nơi người này, ngao ngán nơi người khác, đó là chúng ta thiếu sự đơn sơ khi bài trí nhà thờ, còn nghi lễ thì huy hoàng sang trọng. Chúng ta cứ hồn nhiên vô tội mà cực kỳ phí phạm tài lực để kiếm tìm những trang phục, trang hoàng tốn kém nhất, về mặt giá trị thẩm mỹ thì đáng ngờ vực mà trong khi đó các con của Thiên Chúa thì khốn khổ vì đói, vì bệnh, vì lầm than. Ðó đúng là một nguyên cớ gây tai tiếng cho Giáo Hội ngày nay. Sự sang trọng không thích hợp với cảnh nghèo khó của thời đại này”.