ประเด็นที่ท้าทายในการพัฒนาผลลัพธ์การเรียนรู้ของผู้เรียนของผู้จัดทำข้อตกลง ซึ่งปัจจุบันดำรงตำแหน่งครู วิทยฐานะครูชำนาญการ ต้องแสดงให้เห็นถึงระดับการปฏิบัติที่คาดหวังของวิทยฐานะชำนาญการ คือ การแก้ไขปัญหา การจัดการเรียนรู้และพัฒนาคุณภาพการเรียนรู้ของผู้เรียน ให้เกิดการเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้นหรือมีการพัฒนามากขึ้น (ทั้งนี้ ประเด็นท้าทายอาจจะแสดงให้เห็นถึงระดับการปฏิบัติที่คาดหวังในวิทยฐานะที่สูงกว่าได้)
การพัฒนาสมรรถนะในการคิดโดยใช้ปัญหาเป็นฐานบูรณาการซอฟต์พาวเวอร์
เรื่อง โปร่งเขนงตลาดแตก! นักขายรุ่นเล็กเช็คอินลายผ้า รายวิชา น.ก.พ.ศึกษา
ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2568
ในการจัดการเรียนรู้ปัจจุบัน พบว่า ปัญหาของการจัดการเรียนรู้เกิดจากนักเรียนจำนวนมากยังขาดโอกาสในการบูรณาการความรู้ทางวิชาการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งความรู้ทางคณิตศาสตร์เข้ากับ ภูมิปัญญาท้องถิ่นและบริบททางวัฒนธรรมเพื่อสร้างสรรค์นวัตกรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ซึ่งเป็นช่วงวัยที่สามารถพัฒนาการคิดเชิงนามธรรมและความคิดสร้างสรรค์ได้ และยังขาดการประยุกต์ใช้ความรู้จากหลากหลายศาสตร์เพื่อแก้ปัญหาในสถานการณ์จริงและสร้างผลงานที่เป็นรูปธรรม การขาดประสบการณ์ตรงในการเชื่อมโยงองค์ความรู้เหล่านี้ส่งผลให้การเรียนรู้เป็นไปอย่างแยกส่วน และจำกัดศักยภาพในการพัฒนาสมรรถนะด้านการคิดและการสร้างสรรค์
ด้วยเหตุนี้ผู้สอนจำเป็นต้องปรับวิธีการจัดการเรียนรู้ใหม่โดยส่งเสริมให้นักเรียนได้ฝึกคิด เน้นการคิดที่แตกต่างตามความสามารถของผู้เรียนในการคิดแก้ปัญหาและส่งเสริมให้ผู้เรียนได้คิดแก้ปัญหาอย่างหลากหลาย อีกทั้งควรเน้นที่กระบวนการคิด กระบวนการแก้ปัญหามากกว่าผลลัพธ์หรือคำตอบเพียงอย่างเดียว เพื่อให้ผู้เรียนได้เผชิญกับปัญหาและคิดวิเคราะห์แก้ปัญหาด้วยตนเอง โดยการนำเสนอปัญหาปลายเปิดกับผู้เรียนด้วยการตั้งโจทย์สร้างสถานการณ์ขึ้นมาให้ผู้เรียนแก้ปัญหา ให้เวลาผู้เรียนได้คิดวิเคราะห์เอง ซึ่งเป็นวิธีการจัดการเรียนรู้ที่ทำให้ผู้เรียนได้ฝึกคิดและส่งเสริมสมรรถนะในการคิด
ดังนั้น การจัดการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐานบูรณาการซอฟต์พาวเวอร์ของกลุ่มทอผ้าบ้านโปร่งเขนง ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1 นี้เป็นการจัดการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐานเป็นแกนหลัก และนำซอฟต์พาวเวอร์มาเป็นบริบทในการเรียนรู้ โดยนวัตกรรมนี้จะนำเสนอปัญหาที่ท้าทายและให้นักเรียนสร้างลายผ้าใหม่เชิงสร้างสรรค์ที่ผสมผสานลายผ้าพระราชทานกับลายเอกลักษณ์ของบ้านโปร่งเขนง ซึ่งไม่เพียงแต่จะกระตุ้นและส่งเสริมสมรรถนะในการคิดของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1 แต่ยังเป็นการปลูกฝังความตระหนักในคุณค่าของมรดกทางวัฒนธรรม และเตรียมความพร้อมสู่การเป็นผู้สร้างสรรค์ซอฟต์พาวเวอร์ที่มีศักยภาพในอนาคต ผู้สอนจึงจัดทำข้อตกลงในการพัฒนางานที่เป็นประเด็นท้าทายในการพัฒนาผลลัพธ์การเรียนรู้ของผู้เรียน เรื่อง การพัฒนาสมรรถนะในการคิดโดยใช้ปัญหาเป็นฐานบูรณาการซอฟต์พาวเวอร์ เรื่อง โปร่งเขนงตลาดแตก! นักขายรุ่นเล็กเช็คอินลายผ้า รายวิชา น.ก.พ.ศึกษา ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2568
2.1 ศึกษาปัญหา ทำความเข้าใจความต้องการของนักเรียน ระบุกลุ่มเป้าหมาย กำหนดวัตถุประสงค์ และศึกษา วิเคราะห์หลักสูตรสถานศึกษาของโรงเรียน บริบทของกลุ่มทอผ้าบ้านโปร่งเขนง ขั้นตอนเกี่ยวกับการจัดการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน อีกทั้งศึกษาความหมาย แนวทางการพัฒนา และการวัดและประเมินผลที่เกี่ยวข้องกับสมรรถนะในการคิด จากเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง
2.2 จัดทำแผนการจัดการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐานบูรณาการซอฟต์พาวเวอร์ เรื่อง โปร่งเขนงตลาดแตก! นักขายรุ่นเล็กเช็คอินลายผ้า เพื่อส่งเสริมสมรรถนะในการคิด ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1 โดยใช้เวลาในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ทั้งหมด 6 ชั่วโมง ให้สอดคล้องกับวัตถุประสงค์และเป้าหมายของนวัตกรรมการจัดการเรียนรู้ ซึ่งในแผนการจัดการเรียนรู้มีขั้นตอนการจัดการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐานทั้งหมด 6 ขั้น ดังนี้
ขั้นที่ 1 กำหนดปัญหา
ขั้นที่ 2 ทำความเข้าใจกับปัญหา
ขั้นที่ 3 ดำเนินการศึกษาค้นคว้า
ขั้นที่ 4 สังเคราะห์ความรู้
ขั้นที่ 5 สรุปและประเมินค่าของคำตอบ
ขั้นที่ 6 นำเสนอและประเมินผลงาน
2.3 นำแผนการจัดการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐานบูรณาการซอฟต์พาวเวอร์ของกลุ่มทอผ้าบ้านโปร่งเขนงที่สร้างขึ้น เสนอต่อผู้เชี่ยวชาญเพื่อพิจารณาและประเมินความเหมาะสมขององค์ประกอบของแผนการจัดการเรียนรู้ มีค่าเฉลี่ยความเหมาะสม เท่ากับ 4.64 และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน เท่ากับ 0.13 ซึ่งถือว่าแผนการจัดการเรียนรู้ดังกล่าวมีความเหมาะสมและสามารถนำไปใช้ได้ และปรับปรุงแก้ไขแผนการจัดการเรียนรู้ตามคำแนะนำของผู้เชี่ยวชาญ
2.4 นำแผนการจัดการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐานบูรณาการซอฟต์พาวเวอร์ของกลุ่มทอผ้าบ้านโปร่งเขนงฉบับสมบูรณ์ไปทดลองใช้ อีกทั้งพัฒนาและปรับปรุงแก้ไข
2.5 ดำเนินการจัดการเรียนรู้ตามแผนการจัดการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐานบูรณาการซอฟต์พาวเวอร์ เรื่อง โปร่งเขนงตลาดแตก! นักขายรุ่นเล็กเช็คอินลายผ้า ฉบับสมบูรณ์ที่จัดทำขึ้นกับกลุ่มตัวอย่างนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1
2.6 เมื่อเสร็จสิ้นการจัดการเรียนรู้ในแผนการจัดการเรียนรู้ ให้นักเรียนทำแบบประเมิน ดังนี้
2.6.1 แบบประเมินสมรรถนะสำคัญของผู้เรียนสำหรับนักเรียนประเมินตนเอง ซึ่งเป็นแบบสอบถามชนิดมาตรวัดประมาณค่า (Rating Scale) 3 ระดับ จำนวน 2 ตอน ตอนที่ 1 การปฏิบัติของนักเรียน มีข้อคำถามจำนวน 8 ข้อ ตอนที่ 2 ความคิดเห็นและความรู้สึกของนักเรียน มีข้อคำถามจำนวน 6 ข้อ
2.6.2 แบบประเมินสมรรถนะสำคัญของผู้เรียนสำหรับเพื่อนประเมินนักเรียน ซึ่งเป็นแบบตรวจสอบรายการเกี่ยวกับพฤติกรรมที่แสดงออก (Checklist) 2 ระดับ มีข้อคำถามจำนวน 8 ข้อ
2.6.3 แบบสอบถามความคิดเห็นต่อนวัตกรรมการจัดการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐานบูรณาการซอฟต์พาวเวอร์ เรื่อง โปร่งเขนงตลาดแตก! นักขายรุ่นเล็กเช็คอินลายผ้า เพื่อส่งเสริมสมรรถนะในการคิด ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ซึ่งเป็นแบบสอบถามชนิดมาตรวัดประมาณค่า (Rating Scale) 5 ระดับ มีข้อคำถามจำนวน 10 ข้อ
2.7 ครูประเมินชิ้นงานและประเมินสมรรถนะสำคัญของผู้เรียนสำหรับครูผู้สอนประเมินนักเรียน ซึ่งเป็นแบบเกณฑ์คุณภาพ (Rubric) ลักษณะเป็นเกณฑ์แบบแยกส่วน (Analytic Criteria) 4 ระดับ 2 ตัวชี้วัด แต่ละตัวชี้วัดมี 3 พฤติกรรมบ่งชี้ และนำผลที่ได้จากการเก็บรวบรวมข้อมูลทั้งหมดไปทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยหาค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ร้อยละ และระดับคุณภาพของนักเรียนทั้งภาพรวมและรายบุคคล
2.8 สรุปผลคุณภาพของนวัตกรรมการจัดการเรียนรู้และสมรรถนะในการคิดของนักเรียนโดยวิเคราะห์ข้อมูลจากแบบประเมินสมรรถนะสำคัญของผู้เรียนสำหรับนักเรียนประเมินตนเอง แบบประเมินสมรรถนะสำคัญของผู้เรียนสำหรับเพื่อนประเมินนักเรียน และแบบประเมินสมรรถนะสำคัญของผู้เรียนสำหรับครูผู้สอนประเมินนักเรียน
3.1 เชิงปริมาณ
ผู้เรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1 ร้อยละ 80 มีสมรรถนะในการคิดด้วยการจัดการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐานบูรณาการซอฟต์พาวเวอร์ เรื่อง โปร่งเขนงตลาดแตก! นักขายรุ่นเล็กเช็คอินลายผ้า อยู่ในระดับดีขึ้นไป
3.2 เชิงคุณภาพ
ผู้เรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1 มีความคิดเห็นต่อนวัตกรรมการจัดการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐานบูรณาการซอฟต์พาวเวอร์ เรื่อง โปร่งเขนงตลาดแตก! นักขายรุ่นเล็กเช็คอินลายผ้า อยู่ในระดับมากขึ้นไป