COGNITIEve flexibiliteit
Specifieke onderwijsbehoeften bij PROBLemen in de cognitieve flexibiliteit
In deze rubriek reiken we handelingsprincipes aan die van toepassing zijn voor leerlingen die moeite hebben om bepaalde leerinhouden te verwerken. Voor leerlingen met een autistische leerstijl zetten we op deze handelingsprincipes verder in. Voor volgende specifieke onderwijsbehoeften is er info voorhanden:
- 1. De leerling heeft nood aan ondersteuning bij informatieverwerking.
- 2. De leerling heeft nood aan ondersteuning bij 'leren leren'.
SOB 1
De leerling heeft nood aan ondersteuning om de geleerde vaardigheden en kennis te gebruiken in een andere situatie (transfer en generalisatie).
Leerlingen met een minder ontwikkeld episodisch geheugen leren minder uit ervaringen.
Handelings-principes
Voldoende ruimte en tijd (ook voorbereidings- en bedenktijd) voorzien om:
- het geleerde in verschillende situaties toe te passen
- leerstof in verband te brengen met andere informatie
- nieuwe of ongekende begrippen te laten ontleden en in verband te brengen met …
- de link te leggen tussen nieuwe en reeds gekende leerinhouden
- bij elkaar horende informatie uit diverse bronnen samen te leggen
- een aangeleerde vaardigheid in herinnering te brengen wanneer er zich een situatie voordoet waarin die specifieke vaardigheid moet worden toegepast (‘Weet je nog hoe we vorige les …?)
- om achterliggende redeneringen of kennis expliciteren
- de overgang tussen denkstappen te verduidelijken
- door middel van oefeningen geleidelijk tot inzicht te laten komen
- vergelijkingen op te maken (verschillen, gelijkenissen)
- verschillende leerstofdelen in hun samenhang aan te brengen (vb. stelling en bewijs, theorie en toepassing, uitleg en illustratie, verwoording en symbolen van een formule, …)
- leerstof te koppelen aan voorstellingen, illustraties, toepassingen
- de leerstof in een groter geheel of ruimere context te plaatsen
- verworven kennis of inzicht te laten uitwerken in een oefening, project, …
SOB 2
De leerling heeft nood aan ondersteuning bij 'leren leren'.
Leerlingen kunnen problemen ondervinden bij het identificeren van de juiste leerstrategie bij een leertaak, bij het inschatten van de leer- of studietijd, om overzicht te verwerven, om de aandacht bij de kern van de cursus te houden, om onderscheid tussen hoofd- en bijzaak te maken, om de samenhang te zien tussen gebeurtenissen of zaken, om belangrijke details op te merken…
Handelings-principes
Ondersteuning bij ‘leren leren’ kan de vorm aannemen van:
- het opstellen van een studiewijzer met:
- de verschillende thema’s of lessen die behandeld zullen worden
- een tijdsplanning
- doelstellingen en succescriteria
- benodigd lesmateriaal
- bij wie en hoe hulp zoeken
- het verduidelijken van de leerstof:
- het aanreiken van tips bij het studeren (zie bijlage 2 en bijlage 3 in Toolbox 3):
- tips over hoe de leerling de leerstof moet studeren
- tips over hoe een stappenplan, schema, overzicht, samenvatting te maken (per soort leertaak)
- verheldering van de tijdsplanning:
- Hoe lang moet de leerling ongeveer studeren?
- Hoeveel tijd moet de leerling ongeveer besteden aan elk onderdeel?
- verduidelijken van de minimumverwachtingen:
- Wanneer heeft de leerling het goed gedaan?
- De leerling hoeft niet alles juist te hebben.
Ondersteuning bij ‘leren leren tijdens de les’ kan door
- gebruik te maken van titels en een inhoudstafel (= de kapstok van de cursus)
- visuele ballast zoals tekeningetjes, cartoons, …. te vermijden als dit leidt tot verwarring
- het onderscheid tussen hoofd- en bijzaak duidelijk te maken
- in een kader plaatsen
- een andere kleur geven
- figuur vb ! hanteren
- samenvattingen, schema’s,… van de kern van de leerstof indien mogelijk samen met de leerlingen te maken (zie bijlage 4 in Toolbox 3)
- consequent op eenzelfde manier kleuren, lettertype en lettergrootte te gebruiken
- gebruik te maken van een ‘helpend lijstje’ van zaken die een goed effect hebben op het leergedrag van de leerling(en)
- overzichtelijke toets- en proefwerkbladen te maken:
- niet te veel op het blad
- niet te veel illustraties
- oefeningen duidelijk van elkaar gescheiden.
