Instructies die expliciet en concreet zijn, en gekoppeld aan voorkennis:

• Extra aandacht bij aanbod nieuwe leerinhouden, gestructureerd,
  in deelstappen en zo eenvoudig mogelijk aanbrengen

• Denkprocessen demonstreren met materiaal en hardop
  verwoorden

• Taken die abstract denken vereisen concretiseren

• Schematisch weergeven van denkproces, bv. Mindmaps

• Analogieën en voorbeelden gebruiken bij het voorstellen van nieuwe leerinhouden

• Vergelijken van nieuwe concepten met vroeger geleerde

• Getalinzicht ondersteunen door concretiseren en schematiseren, rekenmateriaal gebruiken

• Relaties tussen bewerkingen en hun eigenschappen concretiseren en expliciteren
  
  

Feedback:  Procesgerichte feedback en monitoring: 

• Markeer delen van de taak die adequaat werden uitgevoerd

• Breng in kaart wat foutief is of niet efficiënt verliep

• Beschrijf hoe de fouten te herstellen

• Zorg voor mogelijkheid van zelfcorrectie en inoefening

Lesorganisatie met aandacht voor het inoefenen van oplossingsstrategieën

• Coöperatief leren en model-leren

• Leergesprekken en luidop reflecteren

• Oriënteren op te kiezen oplossingsstrategieën en hulpmiddelen 

• Vaste oplossingsprocedures gebruiken en stapsgewijs begeleid inoefenen om tot internaliseren te komen 

• Vertrekken van concrete ervaringen (geld, meten, verdelen, ...) om inzicht in bewerkingen en wiskundige concepten te verkrijgen

• Ondersteunen hoofdgedachte van een tekst vinden via leergesprek

• Ondersteunen bij analyseren, vergelijken, verklaringen zoeken, aanwijzingen vinden, relaties begrijpen binnen een tekst

Leermiddelen aanbieden die het probleemoplossend denken compenseren

• Stappenplannen en schema’s als hulpmiddel voor probleemoplossing gebruiken

• Stappenplannen om vraagstukken op te lossen, breuken op te lossen, verhoudingen

• Samenvattingen en schema’s bezorgen

• Notities bezorgen

• Leidraad bezorgen om tekst te leren schrijven

Leerinhouden die expliciet worden aangebracht - metacognitieve strategieën aanleren

• Zoekstrategieën aanleren

• Procesgerichte zelfcontrole aanleren

• Studiemethode 

• Ondersteunen bij het trekken van conclusies

Probleemoplossend denken voldoende inoefenen in specifieke context en taken 

• Voldoende relevante voorbeelden geven van mogelijke oplossingen van een probleem

• Oefenen oorzaak-gevolg relatie ontdekken

• Classificatie en seriatie oefenen

• Oefeningen analogieën en tegenstellingen

• Oefenen in identificeren van bewerkingen

• Vaste rekenprocedures aanleren en voldoende oefenen

• Oefenen schattend rekenen 

• Leren samenvatten

Leerinhoud: Logische verbanden gebruiken

• Onderliggende regels en processen laten ontdekken en toepassen om problemen op te lossen

• Tegenstellingen en gelijkenissen laten ontdekken tussen voorwerpen of ideeën, categoriseren en sorteren

• Zoekstrategieën en algoritmes aanbrengen om wiskundige problemen en vraagstukken op te lossen

• Relaties tussen getallen en grootheden aanleren; getallen interpreteren, ordenen en herstructureren 

• Eigenschappen en relaties tussen bewerkingen aanleren en laten gebruiken

• Aanleren van het identificeren wanneer bepaalde procedures toegepast kunnen worden

• Inzetten op monitoring van het eigen wiskundig denken tijdens maken van opdrachten

• Wiskundige inzichten en bewerkingen toepassen op betekenisvolle, reële situaties

• Aan leren van handig rekenen of voordeelrekenen: efficiënte oplossingsweg kunnen kiezen

Feedback 

• Rekening houden met een juiste redenering bij vraagstukken (ondanks rekenfouten)

• Schattingen laten maken

Leerinhouden ter remediering van een zwakke schooltaal 

• Voldoende expliciete woordenschatuitbreiding:

• Semantiseren, consolideren en herhalen

• Algemene begrippen uit schooltaal aanleren, aanleren functiewoorden

• Expliciet aanleren grammatica en morfologie:

• Oefenen woordvorming: meervoud, verkleinwoorden, voltooid deelwoorden, afleidingen, verbuigingen ...

• Oefenen zinspatronen en betekenisrelaties

• Expliciete instructie sleutelwoorden, verwijswoorden

• Aandacht voor complexe zinsbouw: samengestelde en passieve zinnen, negatieve vraagstelling, .. 

• Leren vragen stellen en hulp vragen

Instructie aanpassen aan een zwakke schooltaal

• Mindmaps gebruiken

• Opdrachten vereenvoudigen en meer tijd geven

• Tijd geven om te antwoorden en vragen te stellen

• Spreektempo vertragen

• Begrijpen van mondelinge instructie controleren/ monitoring: laten parafraseren, expliciteren, concretiseren, verbanden leggen met voorkennis

• Opdrachten opdelen en complexe zinsconstructies vereenvoudigen, voldoende herhalen

Lesorganisatie waarbij schooltaal niet steeds bevraagd wordt

• Open vragen afwisselen met gesloten vragen

• Aangepaste spreekopdrachten geven, visuele ondersteuning geven (steekkaarten, kapstokwoorden, woordweb, prenten, foto’s,...), voorbereiden in kleine groep

Leerinhouden ter remediering van een zwakke schooltaal 

• Rekentaal toelichten: metend rekenen en meetkunde

• Wiskundebegrippen en terminologie expliciet aanleren

• Vraagstukken leren analyseren, irrelevante kennis leren onderscheiden

• Begrijpen van mondelinge instructie controleren: laten parafraseren, expliciteren, concretiseren, verbanden leggen met voorkennis

• Nodige wereldkennis controleren

Feedback : faire testing van de kennis

• Voorbeeldvragen bezorgen van toetsen

• Geen punten aftrekken voor gebrekkige formulering van antwoord in een zin

Leerinhouden ter remediering

• Leesstrategieën aanleren

• Sleutel- en verwijswoorden leren begrijpen in een tekst

• Woordenschat schooltaal toelichten 

• Bij spelling aandacht voor betekenis, morfologie en grammatica (regelwoorden, samenstellingen en afleidingen

Lesorganisatie waarbij rekening gehouden wordt met een zwakke GC

• Bij begrijpend lezen voorkennis oproepen, woorden en betekenisrelaties toelichten

• Voldoende tijd geven voor begrijpend lezen

• Lezen koppelen aan schrijven en woordenschatuitbreiding

• Kortere en aangepaste opdrachten schrijfvaardigheid: bv. Bij prenten, stripverhaal, woordweb,..

Lesvoorbereiding : Voorkennis gebruiken om de leerling tot leren te brengen

• Voor lezen en spelling : gekende woordenschat vergemakkelijkt het technisch lezen en het spellen.  

• Bij begrijpend lezen en wero - gebruik maken van de voorkennis/ wereldkennis 

• de leerling attent maken op verwijswoorden en sleutelwoorden, 

• Spelling gebruik maken van de morfologische en grammaticale kennis bij het aanleren van regelwoorden

• Wiskunde: gebruik maken van de achtergrondkennis om toe te passen op reële problemen

Instructie aanpassen

• Visuele informatie verbaal ondersteunen

• Verwoorden en concretiseren met materiaal bij instructie 

• Aandacht besteden aan inzicht bij aanleren ruimtelijke begrippen-procedures: ondersteunen met verbale stappenplannen en uitvoeren van concrete handelingen in 3D

• Verbale zelfinstructie aanleren

• Grafieken en kaarten verbaal toelichten

• Breukinzicht aanleren met hoeveelheden i.p.v. figuren of de verdeling van figuren en lijnstukken voorstructureren

Materiaal aanpassen

• Ruitjespapier bij cijferen

• Weinig of eenvoudig rekenmateriaal en/of schema’s gebruiken

• Verbaal geformuleerde stappenplannen gebruiken

Leerinhoud aanpassen

• Enkel digitale klok aanleren

• Aanvankelijke lezen en schrijven: aandacht op visuele letterkenmerken trekken

• Herhaald lezen van hoogfrequente woorden

• Voldoende schrijftraining 

• Lijntjes/ruitjespapier bij schrijfopdracht

• Aandacht voor lay-out teksten