หน่วยที่ 1
ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับบัญชีและการวิเคราะห์รายการค้า

ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับบัญชี

ความหมาย

การบัญชี (Accounting) เป็นกระบวนการจัดการในส่วนของบันทึกรายการทางการค้า ได้แก่ การเขียนบันทึกรายการทางการค้า การจำแนกแยกประเภทหมวดหมู่ทางการค้า การสรุปผลการดำเนินงาน รวมไปถึงการวิเคราะห์และการแปลความหมายข้อมูลของนักบัญชี

วัตถุประสงค์ของการบัญชี

1. เพื่อจดบันทึกรายการต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นเรียงตามลำดับก่อนหลัง และจำแนกประเภทของรายการค้าไว้อย่างสมบูรณ์
2. เพื่อให้จดบันทึกรายการค้าถูกต้องตามหลักการบัญชีและตามกฎหมายว่าด้วยการบัญชี

ประโยชน์ของการบัญชี

ช่วยให้เจ้าของกิจการสามารถควบคุมงานอย่างใกล้ชิด
ช่วยให้ทราบผลการดำเนินงานของกิจการ ในระยะเวลาใดเวลาหนึ่ง
ช่วยให้ทราบฐานะการเงินของกิจการ ในระยะเวลาใดเวลาหนึ่ง
ช่วยในการบริหารงาน และให้ข้อมูลอันเป็นประโยชน์ในการวางแผนการดำเนินงาน
ช่วยในการตรวจสอบหาข้อผิดพลาด
ช่วยในการกำหนดนโยบายและการตัดสินใจต่างๆ ของธุรกิจ
ผู้ลงทุนซื้อหุ้นจะอาศัยข้อมูลทางการบัญชีตัดสินใจในการลงทุน

หลักการเขียนตัวเลข

นิยมเขียนเป็นตัว อารบิค
เขียนตัวเลข3 หลักขึ้นไป ให้ใส่เครื่องหมาย , (จุลภาค)
การเขียนตัวเลขลงในช่องจำนวนเงิน ให้เขียนหลักหน่วยของจำนวนบาทชิดเส้นแบ่งช่องบาทและสตางค์เสมอ
จำนวนสตางค์ให้เขียนลงในช่องสตางค์ ถ้าไม่มีเศษสตางค์ให้ใช้เครื่องแบบ " - " หรือเขียน 00 ก็ได้

ตัวอย่าง

หลักการเขียนวันเดือนปี

ถ้าอยู่ในหน้าเดียวกันเขียน พ.ศ. ครั้งเดียวในช่องพ.ศ. ของทุกหน้า
เดือน นิยมเขียนย่อ ของแต่ละเดือน
วัน ให้เขียนวันที่เรียงตามลำดับเหตุการณ์ซึ่งเกิดขึ้นก่อนหลัง

ตัวอย่าง

สินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของ (ทุน)

สินทรัพย์ (Assets)

หมายถึง สิ่งที่มีตัวตนและไม่มีตัวตน มีมูลค่าเป็นตัวเงิน มีบุคคลหรือกิจการค้าเป็นเจ้าของ เช่น เงินสด ลูกหนี้ ค่าความนิยม ลิขสิทธิ์ รถยนต์ เครื่องคอมพิวเตอร์ บ้าน และที่ดิน เป็นต้น

ประเภทของสินทรัพย์ (Assets) แบ่งออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่

1. สินทรัพย์หมุนเวียน (Current Assets)
2. ที่ดิน อาคาร และ อุปกรณ์ (Property Plant and Equipment)
3. สินทรัพย์อื่น (Other Assets Sundry Assets

หนี้สิน (Liability)

หมายถึง จำนวนเงินที่กิจการเป็นหนี้บุคคลอื่น หรือพันธะอันเกิดจากรายการค้า การกู้ยืมหรือเกิดจากการอื่น ซึ่งจะต้องชำระคืนในภายหน้าด้วยสินทรัพย์ หรือบริการ

ประเภทของหนี้สิน (Liability) แบ่งเป็น 2 ประเภท ดังนี้

1. หนี้สินหมุนเวียน (Current Liabilities)
2. หนี้สินระยะยาว หรือหนี้สินอื่นๆ (Long term or other Liabilities)

ส่วนของเจ้าของ (Owner’s Equity )

ส่วนของเจ้าของ (Owner’s Equity) ตามคำนิยาม หมายถึง ส่วยได้เสียคงเหลือในสินทรัพย์ของกิจการหลังจากหักหนี้สินออกแล้ว เป็นสินทรัพย์สุทธิ (Net Assets) ของกิจการ

สมการบัญชี (Accounting Equation)

การวิเคราะห์รายการค้า

หมายถึง การพิจารณาว่ารายการค้าที่เกิดขึ้น มีผลทำให้สินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของ เปลี่ยนแปลงไปในทางที่เพิ่มขึ้น หรือลดลงเป็นจำนวนเท่าใด แล้วบันทึกลงในสมุดบัญชีต่างๆ

ขอขอบคุณ : ช่อง Banchee A Little More
โครงการวีดีโอเพลงสื่อการสอนเกร็ดความรู้บัญชี (Banchee a little more) เนื้อเพลง : นางสาวณัฐณิชา พูลสุมล
ทำนองเพลง : TJ KARAOKE ( TJ 노래방 공식 유튜브채널 )

หลักการวิเคราะห์รายการค้า

หลักการบันทึกบัญชีหลักการบันทึกรายการทางบัญชี (Recording transaction)

1.ระบบบัญชีเดี่ยว (Single - entry bookkeeping or single - entry system) เป็นวิธีการบันทึกบัญชีเพียงด้านเดียวเท่านั้นคือ ด้านเดบิตหรือด้านเครดิต ระบบบัญชีเดี่ยวนี้จะบันทึกเฉพาะรายการในบัญชีเงินสด หรือ บัญชีที่สำคัญบางบัญชี เช่น บัญชีลูกหนี้หรือบัญชีเจ้าหนี้เท่านั้น โดยไม่ได้ใช้การบันทึกรายการตามระบบบัญชีคู่ที่ต้องบันทึกรายการบัญชีทั้งด้านเดบิตและเครดิต การบันทึกบัญชีตามระบบบัญชีเดี่ยวนี้นิยมใช้ในกิจการขนาดเล็กที่เจ้าของเป็นผู้ควบคุมและจดบันทึกเอง สำหรับธุรกิจขนาดย่อมขึ้นไปไม่ควรนำระบบบัญชีเดี่ยวมาใช้ เนื่องจากจะมีปัญหาในการเก็บรวบรวมข้อมูล การตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูลทางการบัญชี และการจัดทำงบการเงิน

2.ระบบบัญชีคู่ (Double - entry bookkeeping or double - entry system) เป็นวิธีการที่ใช้ปฏิบัติในการบันทึกรายการบัญชีต่างๆ ประกอบด้วยรายการในสมุดรายวันทั่วไป รายการในสมุดบัญชีแยกประเภท ตลอดจนเอกสารหลักฐาน การบันทึกเหล่านี้มีระบบการและประเพณีปฏิบัติต่าง ๆ ซึ่งอาจใช้ได้กับทั้งกิจการขนาดเล็กและขนาดใหญ่ ทั้งนี้เพื่อวัตถุประสงค์ที่จะทำให้สามารถเสนอรายงานทางการเงินได้ถูกต้องตามที่ควร และทันต่อเหตุการณ์การบันทึกบัญชีตามระบบบัญชีคู่แต่ละรายการจะเกี่ยวข้องกับบัญชีสองด้าน คือบันทึกด้านเดบิตบัญชีหนึ่งและบันทึกด้านเครดิตในอีกบัญชีหนึ่งด้วยจำนวนเงินที่เท่ากัน และจะมีผลทำให้เกิดดุลขึ้นในตัวเอง และในขณะเดียวกันก็จะทำให้ผลรวมของยอดบัญชีที่เกิดจากทุกรายการรวมกันแล้วได้ค่าเป็นศูนย์ นั่นก็คือ ผลรวมของยอดดุลเดบิตเท่ากับผลรวมยอดดุลเครดิต การจัดทำรายละเอียดของยอดบัญชีต่างๆ ประกอบกันเป็นยอดรวมทั้งสิ้น เรียกว่า "งบทดลอง (สมาคมนักบัญชีและผู้สอบบัญชีรับอนุญาตแห่งประเทศไทย.2538:d-4 ) การบันทึกบัญชีจะใช้หลักระบบบัญชีคู่ ดังนั้นรายการค้าทุกรายการต้องบันทึกโดยเดบิตบัญชีหนึ่ง และเครดิตอีกบัญชีหนึ่งด้วยจำนวนเงินที่เท่ากันเสมอ เรียกว่า บัญชีนั้นได้ดุลกัน แต่ในบางครั้งรายการค้าที่เกิดขึ้นในเวลาเดียวกันมีหลายบัญชี อาจบัญชี อาจบันทึกบัญชีโดยเดบิตหรือเครดิตบัญชีหลายบัญชีรวมกันได้ เรียกว่า การรวมรายการ (Compound entry) แต่จำนวนเงินรวมของเดบิตและเครดิตจะต้องเท่ากันเสมอ นอกจากนั้นเมื่อบันทึกรายการค้าเรียบร้อยแล้วยอดคงเหลือของแต่ละบัญชีที่มียอดดุลเดบิต เมื่อนำมารวมกันจะเท่ากับยอดคงเหลือของแต่ละบัญชีที่มียอดดุลเครดิต ซึ่งเป็นไปตามหลักสมการบัญชีที่ว่า สินทรัพย์ เท่ากับ หนี้สินและทุนรวมกัน