Profilaktyka

Jak chronić dzieci przed paleniem Tytoniu

Palenie tytoniu, zarówno w tradycyjnej, jak i nowoczesnej formie (e-papierosy, podgrzewacze tytoniu), stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia dzieci i młodzieży. Współczesne produkty nikotynowe bywają myląco przedstawiane jako „bezpieczne”, co czyni je szczególnie atrakcyjnymi dla młodych ludzi. Co jako rodzice możemy zrobić?

🔍 Na co zwracać uwagę?

• Nowe formy nikotyny: popularne są e-papierosy (vape), podgrzewacze tytoniu, „solniczki” (saszetki nikotynowe) – często wyglądają jak długopis, pendrive czy kosmetyk.

• Zapach i wygląd: urządzenia mają owocowe, słodkie aromaty, a ich design jest dyskretny i kolorowy.

• Zachowanie dziecka: częstsze wychodzenie na zewnątrz, ukrywanie dłoni, przedmiotów, zmiany nastroju (drażliwość, ospałość), spadek koncentracji.

💬 Jak rozmawiać z dzieckiem?

• Zaufanie i otwartość: unikaj moralizowania – pytaj, co wie, co sądzi o e-papierosach, z czym się spotyka.

• Fakty, nie strach: opowiedz, jak nikotyna uzależnia, jak wpływa na młody mózg (upośledza pamięć, zdolność uczenia się, obniża nastrój).

• Własny przykład: jeśli palisz, rozmawiaj o tym szczerze – Twoja postawa ma ogromne znaczenie.

⚠️ Dlaczego to takie groźne?

• Mózg nastolatka rozwija się do ok. 25. roku życia – nikotyna zaburza ten proces.

• E-papierosy również zawierają nikotynę i substancje toksyczne – mogą powodować trwałe zmiany w układzie nerwowym, sercowo-naczyniowym i oddechowym.

• Młodzież paląca e-papierosy jest nawet 4 razy bardziej narażona na sięgnięcie po papierosy tradycyjne.
  
  

Mózg młodego człowieka rozwija się aż do około 25. roku życia. W tym czasie zachodzą kluczowe procesy dojrzewania struktur odpowiedzialnych za emocje, planowanie, uczenie się, kontrolę impulsów i podejmowanie decyzji. Wprowadzenie do tego procesu nikotyny – niezależnie od tego, czy pochodzi z papierosa, e-papierosa czy saszetki nikotynowej – zaburza rozwój mózgu i może powodować trwałe szkody zdrowotne.

📉 PAMIĘĆ I KONCENTRACJA

Nikotyna zaburza działanie układów neuroprzekaźników (m.in. dopaminy, acetylocholiny i serotoniny), które odpowiadają za:

• koncentrację uwagi, zdolność zapamiętywania i uczenia się, szybkie przetwarzanie informacji.
  👉 Młodzi użytkownicy e-papierosów i saszetek nikotynowych częściej skarżą się na:

• problemy z koncentracją w szkole,

• trudności w nauce nowych rzeczy,

• większą podatność na rozproszenia,

• gorsze wyniki w nauce.

W badaniach neuroobrazowych (fMRI) wykazano, że mózgi młodych osób używających nikotyny mają zmniejszoną aktywność w obszarach odpowiedzialnych za uwagę i funkcje wykonawcze.

😔 SAMOPOCZUCIE I NASTRÓJ

Choć niektórym osobom nikotyna może przynosić krótkotrwałe uczucie ulgi czy pobudzenia, to długofalowo pogarsza nastrój i zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń psychicznych, w tym:

• depresji,lęku uogólnionego,ataków paniki,drażliwości i wybuchów złości,wahań nastroju.

🔁 Nikotyna wywołuje błędne koło: najpierw poprawia nastrój (chwilowo), potem go obniża – co prowadzi do sięgania po kolejną dawkę, by poczuć się lepiej.

🟣 Co to są saszetki nikotynowe i dlaczego są groźne?

Saszetki nikotynowe (np. VELO, Lyft, Zyn) to małe, dyskretne woreczki zawierające nikotynę i aromaty. Nie zawierają tytoniu, ale są silnie uzależniające i łatwe do ukrycia, dlatego zyskują popularność wśród dzieci i młodzieży.

Jak działają?

• Saszetkę wkłada się między dziąsło a górną wargę.

• Nikotyna wchłania się przez śluzówkę – działa szybko i intensywnie. Można używać ich dyskretnie, nawet w szkole.

Dlaczego są szkodliwe?

• Wysoka dawka nikotyny – jedna saszetka może zawierać tyle, co kilka papierosów.

• Ryzyko zatrucia nikotyną – objawy to zawroty głowy, wymioty, przyspieszony rytm serca.

• Podrażnienie jamy ustnej – może prowadzić do stanów zapalnych, recesji dziąseł.

• Uzależnienie – działają podobnie jak inne formy nikotyny, ale są bardziej podstępne przez brak zapachu i dymu.
  
  Nawet nowoczesne formy nikotyny (e-papierosy, vape, saszetki) nie są bezpieczne, a często szkodzą szybciej i bardziej dyskretnie niż papierosy tradycyjne.

Skutki zdrowotne używania nikotyny obejmują:

uszkodzenie płuc i serca,

osłabienie odporności,

zaburzenia hormonalne,

problemy z dziąsłami i zębami,

zatrucia nikotyną.

👉 Dziecko potrzebuje Twojego zaangażowania, wiedzy i wsparcia. 

      Profilaktyka zaczyna się w domu.