Categorieën Wit:
Aromatisch en bloemig
Fris en mineralig
Tropisch en gebalanceerd
Romig en complex
Droog en notig
1. Aromatisch en bloemig
Van de witte blends uit de noordelijke Rhône tot de Torrontés-wijnen uit de hooggelegen wijngaarden van Argentinië, deze brede categorie omvat vaak zeer complexe wijnen.
De Elzas-regio wordt sterk geassocieerd met deze stijl. Witte wijnen van de meeste druivenrassen die hier worden geteeld, hebben vaak een rijke textuur en een uitgesproken aromatisch karakter, waarbij Gewürztraminer iets voorligt op Pinot Gris en Riesling.
Kenmerken:
Aroma's van bloemen (rozen, jasmijn, viooltjes), parfumachtige tonen, specerijen (kruidnagel, gember, kaneel). Hinten van honing en olieachtig gevoel op de tong.
Smaakprofiel: rijp en vol van smaak, zoete specerijen, tropisch fruit (lychee, perzik, mango), citrus (vooral bij Riesling) en honing.
Kan variëren van droog (sec) tot zoet (moelleux/vendange tardive).
Mineraliteit en terroir-invloed.
Belangrijke voorbeelden:
Gewürztraminer, met lychee- en rozenwaterkarakter behoudt zijn florale intensiteit, maar kan wat kruidiger en ronder worden met de jaren.
Riesling, deze wijnen ontwikkelen complexe aroma’s met flesrijping, zoals petroleum en gedroogd fruit.
Witte Rhône-wijnen (zoals Marsanne) krijgen met rijping een diepere textuur en aroma’s van honing en noten.
Torrontés (Argentinië) – florale aroma’s en een uitgesproken parfum.
Wijn en spijs combinaties:
Riesling (droog) past goed bij zeevruchten en pasta carbonara. De citrustonen versterken de smaken van spek en mengen goed door de romigheid.
Riesling (minder droog) combineert uitstekend met Indiase tandoori- en tikka-gerechten, evenals Maleisische kipgerechten. De lichte zoetheid balanceert pittige kruiden.
Gewürztraminer heeft doorgaans een hoger alcoholpercentage en kan "heet" smaken bij pittige gerechten. Hoewel het soms wordt aanbevolen voor Aziatische gerechten, is het moeilijker te combineren dan Riesling. Het werkt beter met sterke, gewassen-korst kazen.
Pinot Gris (rijker) kan stevige gerechten aan. Een klassieke Elzasser combinatie is geroosterd varkensvlees met (niet te zoete) appelmoes.
2. Fris en mineralig
Van het kalkrijke karakter van Sancerre tot de groene, kruidige Sauvignon Blanc uit Marlborough: wijnen in deze stijl tonen vaak aroma’s van vers gemaaid gras en natte steen. Ze worden vaak geassocieerd met koelere klimaten, kustgebieden en/of wijngaarden op hoogte. Druiven met een hoge natuurlijke zuurgraad worden soms in warmere klimaten geteeld om deze verfrissende stijl te bereiken.
Bepaalde bodems, zoals kalksteen en krijt, worden vaak in verband gebracht met mineraliteit en zuurgraad in wijn. De exacte relatie tussen bodem en smaak is echter nog niet volledig begrepen. Wijnmakers kunnen de zuurgraad van wijnen ook beïnvloeden, bijvoorbeeld door middel van zuurtoevoeging, vooral bij warmere klimaatswijnen waarvan de druiven een hoog suikergehalte hebben bereikt.
Kenmerken
Aroma’s: citroen, limoen, groene appel, peer, kruisbessen, verse groene kruiden (munt, basilicum), vers gemaaid gras, natte steen, krijt.
Zilte tonen (vooral in kustgebieden zoals Muscadet).
Smaakprofiel: hoge, verfrissende zuurgraad, droog tot zeer droog, strakke, lichte structuur, soms een lichte ziltigheid of mineraliteit, fris en levendig mondgevoel.
Over het algemeen jong drinken, binnen 1-3 jaar, om de frisheid en zuren te behouden. Sommige wijnen zoals Sancerre en Chablis Premier Cru kunnen zich verder ontwikkelen met flesrijping en complexere tonen krijgen (zoals vuursteen en lichte honingtonen).
Belangrijke voorbeelden:
Sauvignon Blanc, vooral uit de Loire (Sancerre, Pouilly-Fumé) en Marlborough, Nieuw-Zeeland
Muscadet
Albariño uit Spanje
Vinho Verde uit Portugal
Droge Riesling uit Australië
Wijn en spijs combinaties
Deze wijnen zijn uitstekend als aperitief en hoeven niet per se met eten gecombineerd te worden. Toch zijn er diverse geslaagde pairings:
Frisse, zure gerechten** zoals ingelegde vis en groenten of tomatengebaseerde gerechten (bijvoorbeeld ceviche of gazpacho).
Contrast met romige en boterige sauzen**, zoals beurre blanc bij vis.
Lichte visgerechten en schaal- en schelpdieren**, zoals mosselen, kokkels en oesters (Muscadet en oesters is een klassieke combinatie).
Groene salades**, met of zonder vinaigrette, passen goed bij de grassige tonen van Sauvignon Blanc of Vinho Verde.
3. Tropisch en gebalanceerd
Deze wijnen worden gekenmerkt door sappige steenvruchten en een frisse citrusstructuur. Vaak domineren warme tropische fruittonen, soms aangevuld met een vleugje eikenhout. Aroma’s van rijpe citrusvruchten, nectarines en passievrucht zijn typerend voor deze stijl.
Kenmerken
Aroma’s: perzik, abrikoos, nectarine, ananas, passievrucht, meloen en rijpe citrusvruchten. Subtiele kruidigheid (zoals vanille, nootmuskaat of honing bij eiklagering).
Smaakprofiel: medium tot volle body, zacht mondgevoel met rijp fruit en frisse zuren in balans. Soms romige of boterachtige tonen (vooral bij houtgerijpte Chardonnay) door malolactische gisting en houtrijping. Tropische en steenvruchtige smaken met een lange, sappige afdronk.
Belangrijke voorbeelden:
Chardonnay, vooral uit warmere klimaten zoals Californië, Australië en Zuid-Afrika
Viognier, bekend om zijn exotische fruitaroma’s en soms olieachtige textuur
Vouvray (Chenin Blanc) uit de Loire, kan zowel fris en droog als lichtzoet zijn
Soave, Italiaanse wijn gemaakt van de Garganega-druif, met subtiele tropische tonen
Wijn en spijs combinaties
Deze wijnen zijn veelzijdig en combineren goed met een breed scala aan gerechten:
Romige en boterige gerechten**, zoals risotto, romige pasta’s of kip in roomsaus.
Zachte, rijke kazen zoals brie of camembert (vooral bij houtgerijpte Chardonnay of Vouvray).
Gegrilde zeevruchten en vis, zoals zalm of garnalen, vooral in combinatie met een citrusboter of mango-salsa.
Aziatische gerechten, zoals Thaise curry of sushi, vanwege de fruitige tonen die goed samengaan met kruidigheid en umami.
Lichte vleesgerechten, zoals geroosterde kip met perzik- of abrikozenchutney.
4. Romig en complex
Volle witte wijnen met fruit en specerijen, vaak met een goed rijpingspotentieel. Van gedurfde Australische Chardonnay tot gerijpte Vouvray: deze stijl is meestal afhankelijk van de interactie tussen eikenhout en fruit, wat resulteert in een complexe, honingachtige wijn. Opvallende vanille-aroma’s komen vooral voort uit eikenhoutvergisting in plaats van rijping, en dan met name uit nieuwe houten vaten. Oudere vaten dragen minder bij aan aroma’s zoals vanille, maar zorgen meer voor oxidatie die de textuur beïnvloedt. Bij "boterige" tonen speelt malolactische gisting (waarbij appelzuur wordt omgezet in melkzuur) een minstens even grote rol als houtrijping.
Deze wijnen komen vaak uit regio’s waar witte druiven een hoge rijpheid bereiken of waar druivenrassen van nature veel suikers ontwikkelen. Dit zorgt voor een relatief hoog alcoholpercentage, wat bijdraagt aan de viscositeit en zijdeachtige mondgevoel, terwijl rijp fruit en eikenhout mooi in balans blijven. Het is dus vooral Chardonnay, maar ook de zwaardere Chenin blancs vallen in deze categorie.
Kenmerken
Aroma’s: vanille, boter, room, butterscotch, kokosnoot, geroosterd brood, houtkruiden (nootmuskaat, kaneel, kruidnagel), gestoofd fruit, perzik, abrikoos, tropisch fruit, amandel, honing.
Smaakprofiel: volle body, romig en zijdeachtig mondgevoel met balans tussen rijp fruit, eikenhout en boterige tonen. Vaak een lange, complexe afdronk met subtiele specerijen.
Wijnen met sterke hout- en boterige tonen ontwikkelen zich verder met rijping (5-10 jaar of meer, afhankelijk van de wijn).
Belangrijke voorbeelden:
Chardonnay uit Californië – boterig en vol met tropisch fruit en vanilletonen.
Witte Bourgogne (zoals Meursault of hogere klasse Puligny-Montrachet) – rijke stijl met eik en complexiteit.
Gerijpte witte Rioja – vaak romig met oxidatieve tonen.
Wijn en spijs combinaties:
Bij deze wijnen is het belangrijk om gerechten te kiezen die rijk en romig zijn. Wijnen met veel boter en eikenhout combineren minder goed met zure ingrediënten (zoals tomatensaus) of zoete gerechten, omdat de houttonen dan wrang kunnen overkomen.
Schaaldieren met boter, zoals kreeft of langoustine in botersaus, is een klassieke combinatie voor boterige Chardonnay.
Rijke visgerechten, zoals kabeljauw of zwaardvis met romige sauzen.
Geroosterde kip of varkensvlees, afhankelijk van de saus en kruiding.
Geroosterde wortelgroenten, zoals pompoen, zoete aardappel of pastinaak.
Kazen met een nootachtig en/of romig karakter zoals cheddar, taleggio en stilton.
5. Droog en notig
Dit is een brede categorie van vaak eigenzinnige en traditionele wijnstijlen. De meeste worden gemaakt in een oxidatieve of gistige stijl, en veel zijn versterkte wijnen. Oxidatieve wijnbereiding werd al door de eerste wijnmakers gebruikt en is tegenwoordig nog steeds de basis voor klassieke stijlen zoals sherry en vin Jaune, maar ook voor de nieuwe golf van low-intervention wijnen. Blootstelling aan lucht zorgt voor chemische reacties waarbij ethanol (alcohol) wordt omgezet in acetaldehyde. Dit geeft appel- en grasachtige aroma's, maar ook de karakteristieke notige tonen. Spanje is de hofleverancier van deze categorie.
Kenmerken
Aroma’s: gistige aroma’s, brioche, versgebakken brood, umami-tonen (hartig en complex, zoals bouillon of sojasaus), amandel, walnoot, hazelnoot, gedroogde abrikoos, gekarameliseerde appel. Ziltigheid (vooral bij sherry).
Smaakprofiel: medium tot volle body, met droge tot licht oxidatieve tonen, vaak een lang aanhoudende, complexe afdronk met ziltige of nootachtige nuances. Subtiele fruitigheid, vaak gedroogd fruit of rijpe appels. Rijke textuur, soms versterkt door rijping op gistcellen.
Veel van deze wijnen kunnen lang rijpen en ontwikkelen diepere, complexere smaken.
Belangrijke voorbeelden:
Sherry (Fino, Manzanilla, Amontillado, Oloroso) → variërend van fris en ziltig tot diep en notig.
Marsala → versterkte wijn uit Sicilië met oxidatieve karakters.
Droge witte Port → uitgesproken nootachtig met rijpe fruittonen.
Jura-wijnen zoals Vin Jaune en Château-Chalon → lange rijping onder een gistlaag, met complexe oxidatieve smaken.
Madeira → combinatie van oxidatieve notigheid en een licht geroosterde, karamelachtige toets.
Orange Wine (witte wijnen met schilcontact) → vaak oxidatief met een stevige structuur en kruidige tonen.
Wijn en spijs combinaties
Door de uiteenlopende stijlen is het lastig om algemene richtlijnen te geven, maar hartige en zoute gerechten werken meestal goed. Hier een paar klassieke voorbeelden:
Fino en Manzanilla Sherry met zeevruchten, sushi en zoute snacks zoals amandelen of Ibericoham.
Amontillado en Oloroso Sherry met geroosterd wit vlees, paddenstoelen en hartige kazen.
Jura Vin Jaune met Comté-kaas of kip in roomsaus met morieljes.
Orange wines met geroosterde groenten, tajines, Aziatische gerechten en gerechten met kurkuma of gember.