Achtergronden voor het lezen van het Hollands Veenlandschap
De nieuwsgierigheid naar de achtergronden van het Nederlandse landschap ontstond tijdens lange afstand fietstochten door Nederland. Tijdens zo'n tocht rijdt je door zeer verschillende landschappen die ieder eigen kenmerken hebben. Ik ging me steeds meer afvragen wat de geschiedenis en achtergrond van al die kenmerken was en ging me verder verdiepen. Om het behapbaar te houden is gekozen voor het veenlandschap.
De titel Landschap lezen verwijst naar een methodiek die mensen gerichter naar hun omgeving wil laten kijken. Daarnaast is het nevendoel mensen te betrekken bij het behoud van landschappen en haar kenmerkende elementen. De vier brillenmethode die daar bij gebruikt wordt is met name geschikt om een afgebakend gebied te beschrijven. De vier brillen zijn:
1. De verticale fysieke basis van het landschap, de grond waar je op loopt, maar ook alles dat zich daar onder bevindt is in miljoenen jaren in lagen aangespoeld of gegroeid. Dit vraagt om geologische kennis.
2. De horizontale dimensie. Je ziet sloten en vaarten, dijken en wegen, vaak in een bepaald patroon. De plaats van boerderijen. Hoge en lage polders. Daar kun de mens zien die door de eeuwen heen druk bezig is geweest (en vaak met beperkte hulpmiddelen)om bewerkbaar land te creeëren en later droge voeten te houden.
3. Historische dimensie. Om een landschap te begrijpen is het ook nodig naar de geschiedenis van bewoning, waterbeheer, wegen en de opkomst van vervoer en industrie te kijken. Daar hoort ook bij de aanwezigheid van forten als onderdeel van een verdedigings- (water) linie, een eigen element in het landschap.
4. De vierde bril is de begroeiing van het land als het gaat om vegetatie. De aanwezigheid van planten, struiken en bomen en de verschillen tussen seizoenen.
De vier brillen methodiek is beschreven en terug te vinden op de literatuurpagina. Op deze site worden met name de eerste drie brillen toegepast. Bij de beschrijving van het gebied rondom het oer-ij wordt het landschap lezen op een kleiner overzichtelijker gebied toegepast.
Deze pagina's richten zich op achtergronden van het veenlandschap van West-Nederland. Er is veel meer specifieke informatie te geven als wordt gekeken naar een kleiner afgebakend gebied. Een inspirerend voorbeeld is het boekje 'Met het oog op de bodem', waarin de schrijver een aantal fietstochten in midden Noord Holland aanbiedt en in zijn beschrijving met name veel geologische achtergronden van het veenlandschap geeft en ook het boekje 'Zuid-Holland in landschappen' dat deze provincie in een aantal deelgebieden beschrijft met daarbij de geschiedenis van de landschapskenmerken is zeer bruikbaar als je een wandeling of fietstocht in het gebied wilt maken en wat informatie zoekt over de achtergronden. (zie de literatuurlijst)
Deze site heeft geen enkele pretentie. Uiteindelijk gaat het om het plezier van het begrijpen wat je ziet als je ergens buiten op een dijkje over de weilanden kijkt.
De samensteller.