1. Vorm en kleur

De mens is producent en product van zijn omstandigheden. In zijn ontmoeting met het 'hier-en-nu' ervaart hij enerzijds zijn mogelijkheden in de vorm van creativiteit, intelligentie, aanvoelingsvermogen, speelruimte die hem in staat stellen de omstandigheden om te buigen, te verbeteren of te gebruiken. Anderzijds ervaart hij zijn begrenzingen in de vorm van zijn eigen fysieke en geestelijke beperkingen, het onverstoorbare tijdsverloop, waardoor de werkelijkheid zich als een onstuitbare, noodlottige gang van zaken opdringt, die hem alleen de mogelijkheid laat ermee te leven of hoogstens er het beste van te maken.

Om greep te krijgen op de persoonlijke wijze waarop ieder mens de werkelijkheid waarneemt, ervaart, beoordeelt en hanteert, is het gebruikelijk de veelduidige termen verstand en gevoel te gebruiken. Deze veelduidigheid veroorzaakt veel misverstanden. Het grootste misverstand is misschien wel de mening dat Het om twee elkaar grotendeels uitsluitende vermogens zou gaan, zodat een keus onvermijdelijk is. "Verstandsmensen" moeten dan gevoelig afwijzen als onverstandig, labiel of sentimenteel, terwijl "gevoelsmensen" verstandig gelijk moeten stellen aan ongevoelig, hard of star.

Deze tegenstelling is even onvruchtbaar en verwarrend als de onbruikbare fictie dat vorm en kleur elkaar zouden uitsluiten. Deze vergelijking doortrekkend kunnen we zeggen dat de ervaring, de beleving, het motief en de daad hun juiste of onjuiste vorm verkrijgen door de invloed van redelijke overweging en hun juiste of onjuiste kleur door emotionele benadering. We stellen ons zo in staat de invloeden van rationaliteit en emotionaliteit op ons leven afzonderlijk te bekijken zonder onmiddellijk in polarisatie en discriminatie terecht te komen. We houden dan ook de mogelijkheid open om daarna te zien of en hoe verstand en gevoel zich harmonisch kunnen verenigen tot wijsheid, zoals vorm en kleur zich samenvoegen tot schoonheid.

2. Verstand