cac Link Hoc C# : http://cnt45dh.net/diendan/net/28-tai-lieu-hoc-c-c-sharp-co-ban.html
Tình hình trước khi MS.NET ra đời
Java
Đặc biệt là Java rất thích hợp cho việc viết các ứng dụng trên Internet. Tuy nhiên, Java lại có hạn chế về mặt tốc
độ và trên thực tế vẫn chưa thịnh hành. Mặc dù Sun Corporation và IBM có đẩy mạnh Java,
nhưng Microsoft đã dùng ASP để làm giảm khả năng ảnh hưởng của Java.
Visual Basic
Visual Basic cũng có nhiều khuyết điểm :
Không hỗ trợ thiết kế hướng đối tượng, nhất là khả năng thừa kế (inheritance).
Giới hạn về việc chạy nhiều tiểu trình trong một ứng dụng, ví dụ ta không thể dùng Visual Basic để viết một Service kiểu NT.
Khả năng xử lý lỗi rất yếu, không thích hợp trong môi trường Multi- tier
Khó dùng chung với ngôn ngữ khác như C++.
Không có User Interface thích hợp cho Internet.
ASP
Do Visual Basic không thích hợp cho viết các ứng Web Server nên Microsoft tạo ra ASP
(Active Server Page).
Các trang ASP này vừa có tag HTML vừa chứa các đoạn script
(VBScript, JavaScript) nằm lẫn lộn nhau. Khi xử lý một trang ASP, nếu là tag HTML thì sẽ
được gởi thẳng qua Browser, còn các script thì sẽ được chuyển thành các dòng HTML rồi gởi
đi, ngoại trừ các function hay các sub trong ASP thì vị trí các script khác rất quan trọng.
Tóm lại bản thân của ASP hãy còn một số khuyết điểm quan trọng, nhất là khi chạy trên
Internet Information Server với Windows NT 4, ASP không đáng tin cậy lắm.
Nguồn gốc .NET
Sau khi Visual Basic được trình làng vào cuối 1998, dự án kế tiếp mang tên Visual Studio
7 được xác nhập vào NGWS. Đội ngũ COM+/MTS góp vào một universal runtime cho tất cả
ngôn ngữ lập trình chung trong Visual Studio, và tham vọng của họ cung cấp cho các ngôn
ngữ lập trình của các công ty khác dùng chung luôn
Microsoft .NET
Microsoft .NET gồm 2 phần chính :
+ Framework
+ Integrated Development Environment (IDE)
Framework cung cấp những gì cần thiết và căn bản, chữ Framework có nghĩa là khung
hay khung cảnh trong đó ta dùng những hạ tầng cơ sở theo một qui ước nhất định để công
việc được trôi chảy.
IDE thì cung cấp một môi trường giúp chúng ta triển khai dễ dàng, và
nhanh chóng các ứng dụng dựa trên nền tảng .NET. Nếu không có IDE chúng ta cũng có thể dùng một trình soạn thảo ví như Notepad hay bất cứ trình soạn thảo văn bản nào và sử dụng
command line để biên dịch và thực thi, tuy nhiên việc này mất nhiều thời gian. Tốt nhất là
chúng ta dùng IDE phát triển các ứng dụng, và cũng là cách dễ sử dụng nhất.
Tóm lại Microsoft .NET là nền tảng cho việc xây dựng và thực thi các ứng dụng phân tán
thế hệ kế tiếp. Bao gồm các ứng dụng từ client đến server và các dịch vụ khác.
Một số tính năng của Microsoft .NET cho phép những nhà phát triển sử dụng như sau:
Một mô hình lập trình cho phép nhà phát triển xây dựng các ứng dụng dịch vụ web và
ứng dụng client với Extensible Markup Language (XML).
Tập hợp dịch vụ XML Web, như Microsoft .NET My Services cho phép nhà phát
triển đơn giản và tích hợp người dùng kinh nghiệm.
Cung cấp các server phục vụ bao gồm: Windows 2000, SQL Server, và BizTalk
Server, tất cả điều tích hợp, hoạt động, và quản lý các dịch vụ XML Web và các ứng
dụng.
Các phần mềm client như Windows XP và Windows CE giúp người phát triển phân
phối sâu và thuyết phục người dùng kinh nghiệm thông qua các dòng thiết bị.
Nhiều công cụ hỗ trợ như Visual Studio .NET, để phát triển các dịch vụ Web XML,
ứng dụng trên nền Windows hay nền web một cách dể dàng và hiệu quả.
Kiến trúc .NET Framework
.NET Framework là một platform mới làm đơn giản việc phát triển ứng dụng trong môi
trường phân tán của Internet. .NET Framework được thiết kế đầy đủ để đáp ứng theo quan
điểm sau:
Để cung cấp một môi trường lập trình hướng đối tượng vững chắc, trong đó mã
nguồn đối tượng được lưu trữ và thực thi một cách cục bộ. Thực thi cục bộ nhưng
được phân tán trên Internet, hoặc thực thi từ xa.
Để cung cấp một môi trường thực thi mã nguồn mà tối thiểu được việc đóng gói phần
mềm và sự tranh chấp về phiên bản.
Để cung cấp một môi trường thực thi mã nguồn mà đảm bảo việc thực thi an toàn mã
nguồn, bao gồm cả việc mã nguồn được tạo bởi hãng thứ ba hay bất cứ hãng nào mà
tuân thủ theo kiến trúc .NET.
Để cung cấp một môi trường thực thi mã nguồn mà loại bỏ được những lỗi thực hiện
các script hay môi trường thông dịch.
Để làm cho những người phát triển có kinh nghiệm vững chắc có thể nắm vững nhiều
kiểu ứng dụng khác nhau. Như là từ những ứng dụng trên nền Windows đến những
ứng dụng dựa trên web
Thư viện lớp, một thành phần chính khác của .NET Framework là một tập hợp hướng đối
tượng của các kiểu dữ liệu được dùng lại, nó cho phép chúng ta có thể phát triển những ứng
dụng từ những ứng dụng truyền thống command-line hay những ứng dụng có giao diện đồ
họa (GUI) đến những ứng dụng mới nhất được cung cấp bởi ASP.NET, như là Web Form và
dịch vụ XML Web.
.NET Framework để phát triển những kiểu ứng dụng và dịch vụ như
Ứ ng dụng Console
Ứ ng dụng giao diện GUI trên Windows (Windows Forms)
Ứ ng dụng ASP.NET
Dịch vụ XML Web
Dịch vụ Windows
Trong đó những lớp Windows Forms cung cấp một tập hợp lớn các kiểu dữ liệu nhằm
làm đơn giản việc phát triển các ứng dụng GUI chạy trên Windows. Còn nếu như viết các ứng
dụng ASP.NET thì có thể sử dụng các lớp Web Forms trong thư viện .NET Framework.
Phát triển ứng dụng Client
Biên dịch và MSIL
Trong .NET Framework, chương trình không được biên dịch vào các tập tin thực thi mà
thay vào đó chúng được biên dịch vào những tập tin trung gian gọi là Microsoft Intermediate
Language (MSIL). Những tập tin MSIL được tạo ra từ C# cũng tương tự như các tập tin MSIL
được tạo ra từ những ngôn ngữ khác của .NET,
Ngôn ngữ C#
Ngôn ngữ C# khá đơn giản,
+chỉ khoảng 80 từ khóa và hơn mười mấy kiểu dữ liệu được xây dựng sẵn.
Tuy nhiên, ngôn ngữ C# có ý nghĩa cao khi nó thực thi những khái niệm lập
trình hiện đại.
C# bao gồm tất cả những hỗ trợ cho cấu trúc, thành phần component, lập trình hướng đối tượng. Những tính chất đó hiện diện trong một ngôn ngữ lập trình hiện đại.
Ngôn ngữ C# hội đủ những điều kiện như vậy, hơn nữa nó được xây dựng trên nền tảng của hai ngôn ngữ mạnh nhất là C++ và Java.
Trong ngôn ngữ C# mọi thứ liên quan đến khai báo lớp điều được tìm thấy trong phần
khai báo của nó. Định nghĩa một lớp trong ngôn ngữ C# không đòi hỏi phải chia ra tập tin
header và tập tin nguồn giống như trong ngôn ngữ C++. Hơn thế nữa, ngôn ngữ C# hỗ trợ
kiểu XML, cho phép chèn các tag XML để phát sinh tự động các document cho lớp.
Trong ngôn ngữ C#, một lớp chỉ có thể kế thừa từ duy nhất
một lớp cha, tức là không cho đa kế thừa như trong ngôn ngữ C++, tuy nhiên một lớp có thể
thực thi nhiều giao diện. Khi một lớp thực thi một giao diện thì nó sẽ hứa là nó sẽ cung cấp
chức năng thực thi giao diện.
Trong ngôn ngữ C#, những cấu trúc cũng được hỗ trợ, nhưng khái niệm về ngữ nghĩa của
nó thay đổi khác với C++. Trong C#, một cấu trúc được giới hạn, là kiểu dữ liệu nhỏ gọn, và
khi tạo thể hiện thì nó yêu cầu ít hơn về hệ điều hành và bộ nhớ so với một lớp. Một cấu trúc
thì không thể kế thừa từ một lớp hay được kế thừa nhưng một cấu trúc có thể thực thi một
giao diện.
Ngôn ngữ C# cung cấp những đặc tính hướng thành phần (component-oriented), như là
những thuộc tính, những sự kiện. Lập trình hướng thành phần được hỗ trợ bởi CLR cho phép
lưu trữ metadata với mã nguồn cho một lớp. Metadata mô tả cho một lớp, bao gồm những phương thức và những thuộc tính của nó, cũng như những sự bảo mật cần thiết và những
thuộc tính khác.Mã nguồn chứa đựng những logic cần thiết để thực hiện những chức năng
của nó..
Do vậy, một lớp được biên dịch như là một khối self-contained, nên môi trường
hosting biết được cách đọc metadata của một lớp và mã nguồn cần thiết mà không cần những
thông tin khác để sử dụng nó.
Một lưu ý cuối cùng về ngôn ngữ C# là ngôn ngữ này cũng hỗ trợ việc truy cập bộ nhớ
trực tiếp sử dụng kiểu con trỏ của C++ và từ khóa cho dấu ngoặc [] trong toán tử. Các mã
nguồn này là không an toàn (unsafe). Và bộ giải phóng bộ nhớ tự động của CLR sẽ không
thực hiện việc giải phóng những đối tượng được tham chiếu bằng sử dụng con trỏ cho đến khi
chúng được giải phóng.
Ngôn ngữ C#
Tại sao phải sử dụng ngôn ngữ C#
C# là ngôn ngữ đơn giản
C# loại bỏ một vài sự phức tạp và rối rắm của những ngôn ngữ như Java và c++, bao gồm
việc loại bỏ những macro, những template, đa kế thừa, và lớp cơ sở ảo (virtual base class).
Chúng là những nguyên nhân gây ra sự nhầm lẫn hay dẫn đến những vấn đề cho các người
phát triển C++. Nếu chúng ta là người học ngôn ngữ này đầu tiên thì chắc chắn là ta sẽ không
trải qua những thời gian để học nó! Nhưng khi đó ta sẽ không biết được hiệu quả của ngôn
ngữ C# khi loại bỏ những vấn đề trên.
C# là ngôn ngữ hiện đại
Những đặc tính như là xử lý ngoại lệ, thu gom
bộ nhớ tự động, những kiểu dữ liệu mở rộng, và bảo mật mã nguồn là những đặc tính được
mong đợi trong một ngôn ngữ hiện đại. C# chứa tất cả những đặc tính trên.
Ghi chú: Con trỏ được tích hợp vào ngôn ngữ C++. Chúng cũng là nguyên nhân gây ra
những rắc rối của ngôn ngữ này. C# loại bỏ những phức tạp và rắc rối phát sinh bởi con trỏ.
Trong C#, bộ thu gom bộ nhớ tự động và kiểu dữ liệu an toàn được tích hợp vào ngôn ngữ,
sẽ loại bỏ những vấn đề rắc rối của C++.
C# là ngôn ngữ hướng đối tượng
Những đặc điểm chính của ngôn ngữ hướng đối tượng (Object-oriented language) là sự
đóng gói (encapsulation), sự kế thừa (inheritance), và đa hình (polymorphism). C# hỗ trợ tất cả những đặc tính trên.
C# là ngôn ngữ mạnh mẽ và cũng mềm dẻo
Như đã đề cập trước, với ngôn ngữ C# chúng ta chỉ bị giới hạn ở chính bởi bản thân hay
là trí tưởng tượng của chúng ta. Ngôn ngữ này không đặt những ràng buộc lên những việc có
thể làm. C# được sử dụng cho nhiều các dự án khác nhau như là tạo ra ứng dụng xử lý văn
bản, ứng dụng đồ họa, bản tính, hay thậm chí những trình biên dịch cho các ngôn ngữ khác.
C# là ngôn ngữ ít từ khóa
C# là ngôn ngữ sử dụng giới hạn những từ khóa. Phần lớn các từ khóa được sử dụng để
mô tả thông tin. Chúng ta có thể nghĩ rằng một ngôn ngữ có nhiều từ khóa thì sẽ mạnh hơn.
Điều này không phải sự thật, ít nhất là trong trường hợp ngôn ngữ C#, chúng ta có thể tìm
thấy rằng ngôn ngữ này có thể được sử dụng để làm bất cứ nhiệm vụ nào.
Bảng sau liệt kê các từ khóa của ngôn ngữ C#.
Một điều quan trọng khác với C++ là mã nguồn C# không đòi hỏi phải có tập tin header.
Tất cả mã nguồn được viết trong khai báo một lớp.
Các bước chuẩn bị cho chương trình
Khi tạo một chương trình trong C# hay bất cứ ngôn ngữ nào, chúng ta nên theo những
bước tuần tự sau:
Xác định mục tiêu của chương trình.
Xác định những phương pháp giải quyết vấn đề.
Tạo một chương trình để giải quyết vấn đề.
Thực thi chương trình để xem kết quả.
Chương trình C# đơn giản
Để bắt đầu cho việc tìm hiểu ngôn ngữ C# và tạo tiền đề cho các chương sau, chương đầu
tiên trình bày một chương trình C# đơn giản nhất.
Ví dụ 2.1 : Chương trình C# đầu tiên.
-----------------------------------------------------------------------------
class ChaoMung
{
static void Main( )
{
// Xuat ra man hinh
System.Console.WriteLine(“Chao Mung”);
}
}
-----------------------------------------------------------------------------
Kết quả:
Chao Mung
-----------------------------------------------------------------------------
Sau khi viết xong chúng ta lưu dưới dạng tập tin có phần mở rộng *.cs (C sharp). Sau đó
biên dịch và chạy chương trình. Kết quả là một chuỗi “Chao Mung” sẽ xuất hiện trong màn
hình console.
Lớp, đối tượng và kiểu dữ liệu (type)
kiểu trong C# được định nghĩa là một lớp (class), và các thể hiện riêng của từng lớp được gọi là đối tượng (object).
Để định nghĩa một kiểu lớp trong C# chúng ta phải dùng từ khoá class,tiếp sau là
tên lớp trong ví dụ trên tên lớp là ChaoMung. Sau đó định nghĩa các thuộc tính và hành động
cho lớp. Thuộc tính và hành động phải nằm trong dấu { }.
Ghi chú: Khai báo lớp trong C# không có dấu ; sau ngoặc } cuối cùng của lớp. Và khác
với lớp trong C/C++ là chia thành 2 phần header và phần định nghĩa. Trong C# , định nghĩa
một lớp được gói gọn trong dấu { } sau tên lớp và trong cùng một tập tin.
Phương thức
Các phương thức này chỉ rarằng các hành động mà lớp có thể làm được cùng với cách thức làm hành động đó. Thông thường, tên của phương thức thường được đặt theo tên hành động,
ví dụ như DrawLine() hay
GetString().
Ghi chú: Trong C#, hàm Main() được viết ký tự hoa đầu, và có thể trả về giá trị void hay int
Chú thích
Một chuỗi chú thích trên một dòng thì bắt đầu bằng ký tự “//”. Khi trình biên dịch gặp hai ký
tự này thì sẽ bỏ qua dòng đó.
Ngoài ra C# còn cho phép kiểu chú thích cho một hay nhiều dòng, và ta phải khai báo “/*” ở
phần đầu chú thích và kết thúc chú thích là ký tự “*/”.
Ví dụ 2.2 : Minh họa dùng chú thích trên nhiều dòng.
-----------------------------------------------------------------------------
class ChaoMung
{
static void Main()
{
/* Xuat ra man hinh chuoi ‘chao mung’
Su dung ham WriteLine cua lop System.Console
*/
System.Console.WriteLine(“Chao Mung”);
}
}
-----------------------------------------------------------------------------
Kết quả:
Chao Mung
-----------------------------------------------------------------------------
Ứ ng dụng Console
Trong hai ứng dụng đơn giản trên ta đã dùng phương thức WriteLine() của lớp Console.
NameSpace
Giải pháp để giải quyết vấn đề này là việc tạo ra một namespace, namsespace sẽ hạn chế
phạm vi của một tên, làm cho tên này chỉ có ý nghĩa trong vùng đã định nghĩa.
Giả sử có một người nói Tùng là một kỹ sư, từ kỹ sư phải đi kèm với một lĩnh vực nhất định
nào đó, vì nếu không thì chúng ta sẽ không biết được là anh ta là kỹ sư cầu đường, cơ khí hay
phần mềm. Khi đó một lập trình viên C# sẽ bảo rằng Tùng là CauDuong.KySu phân biệt với
CoKhi.KySu hay PhanMem.KySu. Namespace trong trường hợp này là CauDuong, CoKhi,
PhanMem sẽ hạn chế phạm vi của những từ theo sau. Nó tạo ra một vùng không gian để tên
sau đó có nghĩa.
Trong ví dụ minh họa 1.2 đối tượng Console bị hạn chế bởi namespace bằng việc sử dụng mã
lệnh:
System.Console.WriteLine();
Toán tử ‘.’
Trong vídụ 2.2 trên dấu ‘.’ được sử dụng để truy cập đến phương thức hay dữ liệu trong
một lớp (trong trường hợp này phương thức là WriteLine()), và ngăn cách giữa tên lớp đến
một namespace xác nhận (namspace System và lớp là Console). Việc thực hiện này theo
hướng từ trên xuống, trong đó mức đầu tiên namespace là System, tiếp theo là lớp Console,
và cuối cùng là truy cập đến các phương thức hay thuộc tính của lớp.
Từ khóa using
Để làm cho chương trình gọn hơn, và không cần phải viết từng namespace cho từng đối
tượng, C# cung cấp từ khóa là using, sau từ khóa này là một namespace hay subnamespace
với mô tả đầy đủ trong cấu trúc phân cấp của nó.
Ta có thể dùng dòng lệnh :
using System;
ở đầu chương trình và khi đó trong chương trình nếu chúng ta có dùng đối tượng Console thì
không cần phải viết đầy đủ : System.Console. mà chỉ cần viết Console. thôi.
Ví dụ 2.3: Dùng khóa using
-----------------------------------------------------------------------------
using System;
class ChaoMung
{
static void Main()
{
//Xuat ra man hinh chuoi thong bao
Console.WriteLine(“Chao Mung”);
}
}
-----------------------------------------------------------------------------
Lưu ý rằng phải đặt câu using System trước định nghĩa lớp ChaoMung.
Mặc dù chúng ta chỉ định rằng chúng ta sử dụng namespace System, và không giống như các
ngôn ngữ khác, không thể chỉ định rằng chúng ta sử dụng đối tượng System.Console.
Ví dụ 2.4: Không hợp lệ trong C#.
-----------------------------------------------------------------------------
using System.Console;
class ChaoMung
{
static void Main()
{
//Xuat ra man hinh chuoi thong bao
WriteLine(“Chao Mung”);
}
}
-----------------------------------------------------------------------------
Đoạn chương trình trên khi biên dịch sẽ được thông báo một lỗi như sau:
error CS0138: A using namespace directive can only be applied to namespace;
‘System.Console’ is a class not a namespace.
Giải pháp chung là chúng ta sử dụng từ khóa using với các namespace đã được xây
dựng sẵn, các namespace do chúng ta tạo ra, những namespace này chúng ta đã nắm chắc sưu
liệu về nó. Còn đối với namespace do các hãng thứ ba cung cấp thì chúng ta không nên dùng
từ khóa using.
Phân biệt chữ thường và chữ hoa
Từ khóa static
Từ khóa này chỉ ra rằng hàm Main() có thể được gọi mà không cần phải tạo đối tượng
ChaoMung.
Biên dịch và chạy “Hello World”
Sau khi đã đầy đủ mã nguồn ta tiến hành biên dịch chương trình: nhấn “Ctrl–Shift–
B” hay chọn Build > Build Solution. Kiểm tra xem chương trình có lỗi không ở của
sổ Output cuối màn hình. Khi biên dịch chương trình nó sẽ lưu lại thành tập tin .cs.
Chạy chương trình bằng “Ctrl–F5” hay chọn Debug > Start Without Debugging.
Để chạy trong chế độ gở rối ta chọn Debug Start hay nhấn F5, muốn chạy từng
bước ta bấm F11 và chạy vượt qua một phương thức ta bấm F10.
NỀN TẢNG NGÔN NGỮ C#
Kiểu dữ liệu
Bảng 3-1 Các kiểu dựng sẵn
Kiểu Kích thước
(byte)
Kiểu .Net Mô tả - giá trị
byte 1 Byte Không dấu (0..255)
char 1 Char Mã ký thự Unicode
bool 1 Boolean true hay false
sbyte 1 Sbyte Có dấu (-128 .. 127)
short 2 Int16 Có dấu (-32768 .. 32767)
ushort 2 Uint16 Không dấu (0 .. 65535)
int 4 Int32 Có dấu (-2147483647 .. 2147483647)
uint 4 Uint32 Không dấu (0 .. 4294967295)
float 4 Single Số thực (≈ ±1.5*10-45 .. ≈ ±3.4*1038)
double 8 Double Số thực (≈ ±5.0*10-324 .. ≈ ±1.7*10308)
decimal 8 Decimal số có dấu chấm tĩnh với 28 ký số và dấu chấm
long
8
Int64 Số nguyên có dấu (- 9223372036854775808 ..
9223372036854775807)
ulong 8 Uint64 Số nguyên không dấu (0 .. 0xffffffffffffffff.)
Kiểu dữ liệu xây dựng sẵn
Chọn kiểu dữ liệu
Bảng 3-2 Các ký tự đặc biệt thông dụng
Ký tự Nghĩa
\’ dầu nháy đơn
\” dấu nháy đôi
\\ dấu chéo ngược “\”
\0 Null
\a Alert
\b lùi về sau
\f Form feed
\n xuống dòng
\r về đầu dòng
\t Tab ngang
\v Tab dọc
Chuyển đổi các kiểu dữ liệu
short x = 5;
int y ;
y = x; // chuyển kiểu ngầm định - tự động
x = y; // lỗi, không biên dịch được
x = (short) y; // OK
Biến và hằng
Trong C#, trước khi dùng một biến thì biến đó phải được khởi tạo nếu không trình
biên dịch sẽ báo lỗi khi biên dịch. Ta có thể khai báo biến trước, sau đó khởi tạo và
sử dụng; hay khai báo biến và khởi gán trong lúc khai báo.
int x; // khai báo biến trước
x = 5; // sau đó khởi gán giá trị và sử dụng
int y = x; // khai báo và khởi gán cùng lúc
3.2.2 Hằng
Hằng là một biến nhưng giá trị không thay đổi theo thời gian. Khi cần thao tác trên
một giá trị xác định ta dùng hằng. Khai báo hằng tương tự khai báo biến và có thêm
từ khóa const ở trước. Hằng một khi khởi động xong không thể thay đổi được nữa.
const int HANG_SO = 100;
Gán giá trị xác định cho biến
Hằng
Kiểu liệt kê
Ví dụ 3-1 Sử dụng enum Ngay
using System;
public class EnumTest
{
enum Ngay {Hai, Ba, Tu, Nam, Sau, Bay, ChuNhat };
public static void Main()
{
int x = (int) Ngay.Hai;
int y = (int) Ngay.Bay;
Console.WriteLine("Thu Hai = {0}", x);
Console.WriteLine("Thu Bay = {0}", y);
}
}
Kết quả
Thu Hai = 0
Thu Bay = 5
Ví dụ 3-2 Sử dụng enum Ngay (2)
using System;
namespace ConsoleApplication
{
enum Ngay: byte { Hai=2,Ba,Tu,Nam,Sau,Bay,ChuNhat=10 };
class EnumTest
{
static void Main(string[] args)
{
byte x = (byte)Ngay.Ba;
byte y = (byte)Ngay.ChuNhat;
Console.WriteLine("Thu Ba = {0}", x);
Console.WriteLine("Chu Nhat = {0}", y);
Console.Read();
}
}
}
Kết quả:
Thu Ba = 3
Chu Nhat = 10
Cú pháp chung cho khai báo một kiểu enum như sau
[attributes] [modifiers] enum identifier [:base-type]
{
enumerator-list
};
attributes (tùy chọn): các thông tin thêm (đề cập sau)
modifiers (tùy chọn): public, protected, internal, private
(các bổ từ xác định phạm vi truy xuất)
identifer: tên của enum
base_type (tùy chọn): kiểu số, ngoại trừ char
enumerator-list: danh sách các thành viên.
Kiểu chuỗi ký tự
Chuỗi là kiểu dựng sẵn trong C#, nó là một chuổi các ký tự đơn lẻ. Khi khai báo
một biến chuỗi ta dùng từ khoá string. Ví dụ khai báo một biến string lưu chuỗi
"Hello World"
string myString = "Hello World";
Định danh
Định danh là tên mà người lập trình chọn đại diện một kiểu, phương thức, biến,
hằng, đối tượng… của họ. Định danh phải bắt đầu bằng một ký tự hay dấu “_”.
Định danh không được trùng với từ khoá C# và phân biệt hoa thường.
Biểu thức
Bất kỳ câu lệnh định lượng giá trị được gọi là một biểu thức (expression). Phép gán
sau cũng được gọi là một biểu thức vì nó định lượng giá trị được gán (là 32)
x = 32;
vì vậy phép gán trên có thể được gán một lần nữa như sau
y = x = 32;
Sau lệnh này y có giá trị của biểu thức x = 32 và vì vậy y = 32.
Khoảng trắng
Trong C#, khoảng trống, dấu tab, dấu xuống dòng đều được xem là khoảng trắng
(whitespace). Do đó, dấu cách dù lớn hay nhỏ đều như nhau nên ta có:
x = 32;
cũng như
x = 32;
Ngoại trừ khoảng trắng trong chuỗi ký tự thì có ý nghĩa riêng của nó.
Câu lệnh
Cũng như trong C++ và Java một chỉ thị hoàn chỉnh thì được gọi là một câu lệnh
(statement). Chương trình gồm nhiều câu lệnh, mỗi câu lệnh kết thúc bằng dấu “;”.
Ví dụ:
int x; // là một câu lệnh
x = 23; // một câu lệnh khác
Ngoài các câu lệnh bình thường như trên, có các câu lệnh khác là: lệnh rẽ nhánh
không điều kiện, rẽ nhánh có điều kiện và lệnh lặp.
Phân nhánh không có điều kiện
Có hai loại câu lệnh rẽ nhánh không điều kiện. Một là lệnh gọi phương thức: khi
trình biên dịch thấy có lời gọi phương thức nó sẽ tạm dừng phương thức hiện hành
và nhảy đến phương thức được gọi cho đến hết phương thức này sẽ trở về phương
thức cũ.
Ví dụ 3-3 Gọi một phương thức
using System;
class Functions
{
static void Main( )
{
Console.WriteLine("In Main! Calling SomeMethod( )...");
SomeMethod( );
Console.WriteLine("Back in Main( ).");
}
static void SomeMethod( )
{
Console.WriteLine("Greetings from SomeMethod!");
}
}
Kết quả:
In Main! Calling SomeMethod( )...
Greetings from SomeMethod!
Back in Main( ).
Cách thứ hai để tạo các câu lệnh rẽ nhánh không điều kiện là dùng từ khoá: goto,
break, continue, return, hay throw. Cách từ khóa này sẽ được giới thiệu trong các
phần sau.
Phân nhánh có điều kiện
Lệnh If .. else …
Lệnh switch
Cú pháp:
switch ( biểu_thức_lựa_chọn )
{
case biểu_thức_hằng :
khối lệnh;
lệnh nhảy;
[ default :
khối lệnh;
lệnh nhảy; ]
}
int nQuyen = 0;
switch ( sQuyenTruyCap )
{
case “Administrator”:
nQuyen = 1;
break;
case “Admin”:
goto case “Administrator”;
default:
nQuyen = 2;
break;
}
Câu lệnh lặp
C# cung cấp các lệnh lặp giống C++ như for, while, do-while và lệnh lặp mới
foreach. Nó cũng hổ trợ các câu lệnh nhảy như: goto, break, continue và return
Lệnh goto
Lệnh goto có thể dùng để tạo lệnh nhảy nhưng nhiều nhà lập trình chuyên nghiệp
khuyên không nên dùng câu lệnh này vì nó phá vỡ tính cấu trúc của chương trình.
Cách dùng câu lệnh này như sau: (giống như trong C++)
1. Tạo một nhãn
2. goto đến nhãn đó.
3.5.3.2 Vòng lặp while
Cú pháp:
while ( biểu_thức_logic )
khối_lệnh;
Khối_lệnh sẽ được thực hiện cho đến khi nào biểu thức còn đúng. Nếu ngay từ đầu
biểu thức sai, khối lệnh sẽ không được thực thi.
3.5.3.3 Vòng lặp do … while
Cú pháp:
do
khối_lệnh
while ( biếu_thức_logic )
Khác với while khối lệnh sẽ được thực hiện trước, sau đó biệu thức được kiểm tra.
Nếu biểu thức đúng khối lệnh lại được thực hiện.
3.5.3.4 Vòng lặp for
Cú pháp:
for ( [khởi_tạo_biến_đếm]; [biểu_thức]; [gia_tăng_biến_đếm] )
khối lệnh;
Ví dụ 3-4 Tính tổng các số nguyên từ a đến b
int a = 10; int b = 100; int nTong = 0;
Những cơ sở của ngôn ngữ C# Gvhd: Nguyễn Tấn Trần Minh Khang
19
for ( int i = a; i <= b; i++ )
{
nTong += i;
}
Câu lệnh lặp foreach sẽ được trình bày ở các chương sau.
3.5.3.5 Câu lệnh break, continue, và return
Cả ba câu lệnh break, continue, và return rất quen thuộc trong C++ và Java, trong
C#, ý nghĩa và cách sử dụng chúng hoàn toàn giống với hai ngôn ngữ này.
Toán tử
Bảng 3-3 Các nhóm toán tử trong C#
Nhóm toán tử Toán tử Ý nghĩa
Toán học + - * / % cộng , trừ, nhân chia, lấy phần dư
Logic & | ^ ! ~ && || true
false
phép toán logic và thao tác trên bit
Ghép chuỗi + ghép nối 2 chuỗi
Tăng, giảm ++, -- tăng / giảm toán hạng lên / xuống 1. Đứng
trước hoặc sau toán hạng.
Dịch bit << >> dịch trái, dịch phải
Quan hệ == != < > <= >= bằng, khác, nhỏ/lớn hơn, nhỏ/lớn hơn
hoặc bằng
Gán = += -= *= /= %= &= |= ^= <<= >>=
phép gán
Chỉ số [] cách truy xuất phần tử của mảng
Ép kiểu ()
Indirection và
Address
* -> [] & dùng cho con trỏ
3.6.1
Thứ tự các toán tử
Đối với các biểu thức toán, thứ tự ưu tiên là thứ tự được qui định trong toán học.
Còn thứ tự ưu tiên thực hiện của các nhóm toán tử được liệt kê theo bảng dưới đây
Bảng 3-4 Thứ tự ưu tiên của các nhóm toán tử (chiều ưu tiên từ trên xuống)
Nhóm toán tử Toán tử Ý nghĩa
Primary (chính) {x} x.y f(x) a[x] x++
x--
Unary + - ! ~ ++x –x (T)x
Nhân * / % Nhân, chia, lấy phần dư
Cộng + - cộng, trù
Dịch bít << >> Dịch trái, dịch phải
Quan hệ < > <= >= is nhỏ hơn, lớn hơn, nhỏ hơn hay bằng,
lớn hơn hay bằng và là
Bằng == != bằng, khác
Logic trên bit AND & Và trên bit.
XOR ^ Xor trên bit
OR | hoặc trên bit
Điều kiện AND && Và trên biểu thức điều kiện
Điều kiện OR || Hoặc trên biểu thức điều kiện
Điều kiện ?: điều kiện tương tự if
Assignment = *= /= %= += -= <<=
=>> &= ^= |=
Namespace
Để khai báo vùng tên ta sử dụng từ khóa namespace. Ví dụ dưới đây là 2 cách khai
báo các vùng tên trong ví dụ ở trên.
Cách 1
namespace MyApplication
{
namespace Presentation
{
// khai báo lớp
// khai báo vùng tên con
}
namespace Bussiness
{
// khai báo lớp
// khai báo vùng tên con
}
namespace Data
{
// khai báo lớp
// khai báo vùng tên con
}
}
Cách 2
namespace MyApplication.Presentation
{
// khai báo lớp
// khai báo vùng tên con
}
namespace MyApplication.Bussiness
{
// khai báo lớp
// khai báo vùng tên con
}
namespace MyApplication.Data
{
// khai báo lớp
// khai báo vùng tên con
}
Cách khai báo vùng tên thứ nhất chỉ tiện nếu các vùng tên nằm trên cùng một tập
tin. Cách thứ hai tiện lợi hơn khi các vùng tên nằm trên nhiều tập tin khác nhau.
Các chỉ dẫn biên dịch
Không phải mọi câu lệnh đều được biên dịch cùng lúc mà có một số trong chúng
được biên dịch trước một số khác. Các câu lệnh như thế này gọi là các chỉ thị tiền
xử lý. Các chỉ thị tiền xử lý được đặt sau dấu #.
Định nghĩa các định danh
#define DEBUG định nghĩa một định danh tiền xử lý (preprocessor identifier)
DEBUG. Mặc dù các chỉ thị tiền xử lý có thể định nghĩa ở đâu tuỳ thích nhưng định
danh tiền xử lý bắt buộc phải định nghĩa ở đầu của chương trình, trước cả từ khóa
using. Do đó, ta cần trình bày như sau:
#define DEBUG
//... mã nguồn bình thường - không ảnh hưởng bởi bộ tiền xử lý
#if DEBUG
// mã nguồn được bao gồm trong chương trình
// khi chạy dưới chế độ debug
#else
// mã nguồn được bao gồm trong chương trình
// khi chạy dưới chế độ không debug
#endif
//... các đoạn mã nguồn không ảnh hưởng tiền xử lý
Trình biên dịch nhảy đến các đoạn thoả điều kiện tiền biên dịch để biên dịch trước.
Hủy một định danh
Ta hủy một định danh bằng cách dùng #undef. Bộ tiền xử lý duyệt mã nguồn từ
trên xuống dưới, nên định danh được định nghĩa từ #define, hủy khi gặp #undef
hay đến hết chương trình. Ta sẽ viết là:
#define DEBUG
#if DEBUG
// mã nguồn được biên dịch
#endif
#undef DEBUG
#if DEBUG
// mã nguồn sẽ không được biên dịch
#endif
#if, #elif, #else và #endif
Đây là các chỉ thị để chọn lựa xem có tiền biên dịch hay không. Các chỉ thị trên có ý
nghĩa tương tự như câu lệnh điều kiện if - else. Quan sát ví dụ sau:
#if DEBUG
// biên dịch đoạn mã này nếu DEBUG được định nghĩa
#elif TEST
// biên dịch đoạn mã này nếu DEBUG không được định nghĩa
// nhưng TEST được định nghĩa
#else
// biên dịch đoạn mã này nếu DEBUG lẫn TEST
// không được định nghĩa
#endif
Chỉ thị #region và #endregion
Chỉ thị phục vụ cho các công cụ IDE như VS.NET cho phép mở/đóng các ghi chú.
#region Đóng mở một đoạn mã
// mã nguồn
#endregion
Câu hỏi & bài tập
Chương 4 Lớp và đối tượng
Định nghĩa lớp
Định nghĩa một lớp mới với cú pháp như sau:
[attribute][bổ từ truy xuất] class định danh [:lớp cơ sở]
{
thân lớp
}
Ví dụ 4-1 Khai báo một lớp
public class Tester
{
public static int Main( )
{
...
}
}
Khi khai báo một lớp ta định nghĩa các đặc tính chung của tất cả các đối tượng của
lớp và các hành vi của chúng.
Bổ từ truy xuất
Bổ từ truy xuất xác định thành viên (nói tắt của biến thành viên và phương thức
thành viên) nào của lớp được truy xuất từ lớp khác. Có các loại kiểu truy xuất sau:
Bảng 4-1 Các bổ từ truy xuất
Từ khóa Giải thích
public Truy xuất mọi nơi
protected Truy xuất trong nội bộ lớp hoặc trong các lớp con
internal Truy xuất nội trong chương trình (assembly)
protected internal Truy xuất nội trong chương trình (assembly) và trong
các lớp con
private (mặc định) Chỉ được truy xuất trong nội bộ lớp
4.1.2
Để xây dựng tất cả các thông tin dựa triên tiêu chuẩn công nghiệp để đảm bảo rằng
mã nguồn trên .NET có thể tích hợp với bất cứ mã nguồn khác.
.NET Framework có hai thành phần chính:
+ Common Language Runtime (CLR)
+ thư viện lớp .NET Framework.
==> CLR là nền tảng của .NET Framework.
Common Language Runtime (CLR)
Như đã đề cập thì CLR thực hiện quản lý bộ nhớ, quản lý thực thi tiểu trình, thực thi mã
nguồn, xác nhận mã nguồn an toàn, biên bịch và các dịch vụ hệ thống khác. Những đặc tính
trên là nền tảng cơ bản cho những mã nguồn được quản lý chạy trên CLR.