Friese taalbeweging

Gericht op het behoud van de Friese taal en cultuur. Onder invloed van de Romantiek werd in 1827 het Fries genootschap van geschied, oudheid- en taalkunde opgericht en het Selskip for Fryske Tael en Skriftekennisse in 1844. In 1908 volgde het Kristlik Frysk Selskip en in 1917 het Roomsk Frysk Boun. Radicale eisen, zoals gelijkberechtiging van het Fries naast het Hollands, bracht de Jongfryske Mienskip (1915) van voorvechter Douwe Kalma. Anderen, als de 'te voorzichtige opdiener' Geert Lourens van der Zwaag, 'us kenings forlosser' Ferdinand Domela Nieuwenhuis en 'us vindicater' Pieter Jelles Troelstra, komen op voor de Friese arbeider. In de jaren '20 en '30 ontstaan prominente Friese verenigingen en organisaties, zoals de Fryske Akademy (1938). Na de oorlog bundelen de Friese krachten zich in de Ried fan de Fryske Biweging. Alle moeite werd beloond! Sinds 1955 mag in de eerste klassen van de basisschool het Fries, als voertaal, worden gebruikt. Sinds de jaren '80 vindt er derhalve in Friesland, in toenemende mate, verfriesing plaats. Dit komt met name tot uitdrukking in de topografische namen die in het Fries zijn omgezet en projecten als Proat mar Frysk. Doutzen Kroes heeft de, min of meer permanente campagne ingezet, om het gebruik van Fries te stimuleren. De boosdoeners zijn vooral de Friezen zelf, die ondanks alle moeite, worstelen met de achteruitgang van hun trotse gevoelens, over de eigen cultuur en taal. De Fries ziet zich toch voortdurend gedwongen, als in een keurslijf, tot aanpassing, wanneer men met Hollanders in aanraking komt. De website Behoud de Friese cultuur tracht de algehele aantasting van de cultuur in de Friese Landen, terug te dringen. De teloorgang van de Zuiderzee-steden (door de aanleg van de Afsluitdijk, Wieringermeer, Noordoostpolder, Flevoland en Markerwaard), alsmede toenemende migratie uit verre landen, liggen hieraan ten grondslag.

© 2017 F. N. Heinsius