- Di Ngôn

Câu chuyện giữa tôi và các sinh viên của tôi là một câu chuyện dài. Nó kéo dài từ mấy mươi năm nay.Nguyên là tôi có đi ngoại quốc học hành theo ý bề trên để về điều khiển một trường trung học. Nhưng khi về, tôi chỉ làm việc ở trường trung học có mấy năm, rồi được lệnh của Tòa Thánh đi vào Saigon làm Giám Đốc Công Giáo Tiến Hành Việt Nam.Từ đó Hội Đồng Giám Mục xin Tòa Thánh cho tôi thôi làm Giám Đốc Công Giáo Tiến Hành để lên Dalat điều khiển Viện Đại Học Dalat. Tôi lấy làm bỡ ngỡ, bởi vì tôi không bao giờ được chuẩn bị vào chức vụ này. Đặc biệt tôi không có đủ văn bằng để làm viện trưởng.Những người làm việc dưới quyền tôi có bằng tiến sĩ. Nhưng tôi không có bằng tiến sĩ thì tôi cúi đầu tuân phục lệnh của bề trên. Tôi tìm ra một giải pháp: tôi sẽ điều khiển Viện Đại Học của tôi không phải bằng lý trí, không phải bằng luật pháp cũng không phải bằng sự hiểu biết ở đời. Tôi điều khiển Viện của tôi bằng trái tim tôi: thương yêu tận tình, tranh đấu tận tình cho các sinh viên, cả về tinh thần lẫn vật chất, làm cho các sinh viên có thể học hành được thoải mái.Không một em nào xã hội gởi đến cho tôi phải bỏ học vì thiếu tiền. Rồi về pương diện sống, việc ăn uống trên Dalat cần phải đầy đủ hơn những chỗ khác. Tôi cũng kiếm cách lo cho được, làm đời sống sinh viên có thoải mái mới có thể học tập được. Và nhờ đó giữa sinh viên và tôi có một tình nghĩa cha con đặc biệt. Tình nghĩa ấy kéo dài đến ngày hôm nay.Tôi tin rằng sứ mạng của một người làm công tác giáo dục không phải chỉ là thời gian ở trường, không phải chỉ là thời gian dăm, ba năm khi em học sinh này còn đến với mình, nhưng là công tác cả một đời người. Ý thức trách nhiệm của mình trong phạm vi giáo dục và để khắc phục mọi khó khăn, tôi thường tâm niệm lời giáo huấn của cổ nhân:

 “Kế một năm không gì bằng trồng lúa

 Kế mười năm không gì bằng trồng cây

 Kế trăm năm không gì bằng trồng người

 Bách niên chi kế mạc như Thụ Nhân.”

Nhưng trồng lúa, trồng cây mà muốn lúa được mùa, cây sai trái, cần phải lưu ý đến điều kiện khí hậu và đất đai. Trồng người mà muốn đáp ứng nhu cầu của đất nước thì cũng cần phải biết đem con người thanh niên vào thực tại đất nước. Trong chương trình ấy - đem con người thanh niên vào thực tại đất nước - sinh viên Dalat trước đây, ngoài công việc học hành, nghiên cứu và thi cử, đã cố gắng rất nhiều trong mọi công tác xã hội để được sống gần đồng bào, để được hiểu thấu nhu cầu của đất nước.

Ngày trước, các vị Thầy lo cho tương lai học trò mình để học trò mình tiến thân, có thể cộng tác với cha mẹ, lo cho gia đình và lo cho thế hệ mai sau. Đây là công việc của các Cụ làm ngày trước. Chúng ta ở trong truyền thống “Tôn Sư Trọng Đạo”. Muốn cho các em học sinh, sinh viên biết tôn sư, thì giáo dục phải là một đạo lý thực sự, chứ không phải là một cách nhồi sọ cho các em biết điều này điều kia. May mắn cho tôi vô cùng vì Chúa đã thương, Đức Mẹ đã thương và tôi đã gây được tình cảm giữa tôi và các sinh viên của tôi đến tận cuối đời.

Tôi sẽ nhớ cầu nguyện cho tất cả những con của tôi ở trong nước, ngoài nước để Chúa đem lại cho họ muôn vàn ơn thánh.

Đức Ông Simon NGUYỄN VĂN LẬP

Viện Trưởng Viện Đại Học Dalat

(Từ 8-3-1961 đến 1-10-1970)