รัฐประศาสนศาสตร์ คืออะไร
รัฐประศาสนศาสตร์ (Public Administration) เป็นศาสตร์ที่ว่าด้วยการบริหารจัดการภาครัฐหรือการบริหารกิจการของรัฐ เพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อประชาชนอย่างมีประสิทธิภาพ มีธรรมาภิบาล และความโปร่งใส เป็นการเรียนการสอนวิชาในด้านการบริหารรัฐกิจ การบริหารและการจัดการภาครัฐ ซึ่งศึกษาทั้งหลักการบริหารจัดการ ทฤษฎีองค์การ นโยบายสาธารณะ กฎหมาย การเมือง การเงินการคลัง และการวางแผนพัฒนา
หลักสูตรการเรียนมีอยู่ในหลากหลายลักษณะที่สถาบันอุดมศึกษาเปิดสอน ซึ่งมีการจัดหลักสูตรเพื่อเปิดสอนตั้งแต่ระดับบัณฑิต มหาบัณฑิต และดุษฎีบัณฑิต ทั้งในลักษณะภาคปกติ ภาคสมทบ ภาคพิเศษ หรือโครงการความร่วมมือกับส่วนราชการและภาคเอกชน
ข้อมูลหลักสูตร
ชื่อหลักสูตร
ภาษาไทย: หลักสูตรรัฐประศาสนศาสตร์ สาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร์
ภาษาอังกฤษ: Bachelor of Public Administration Program in Public Administration
ชื่อปริญญาและสาขาวิชา
ชื่อเต็ม (ไทย): รัฐประศาสนศาสตรบัณฑิต (รัฐประศาสนศาสตร์)
ชื่อย่อ (ไทย): รป.บ. (รัฐประศาสนศาสตร์)
ชื่อเต็ม (อังกฤษ): Bachelor of Public Administration (Public Administration)
ชื่อย่อ (อังกฤษ): B.P.A. (Public Administration)
คณะ: คณะสังคมศึกษา
หลักสูตร: หลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรบัณฑิต สาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร์
เนื้อหาการเรียน
รัฐประศาสนศาสตร์เป็นหลักสูตรที่มุ่งสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการเมืองและการปกครอง ทั้งด้านทฤษฎีและการประยุกต์ใช้ ลักษณะของสาขาวิชานี้ศึกษาเกี่ยวกับการบริหารและจัดการของภาครัฐโดยเฉพาะ ซึ่งจะศึกษาในเรื่องของนโยบายสาธารณะ การปฏิรูประบบราชการ องค์การกับการบริการสาธารณะ การบริหารทรัพยากรมนุษย์ การคลังและงบประมาณ รวมถึงธรรมาภิบาล
เนื้อหาครอบคลุมในด้านปรัชญา อุดมการณ์ทางการเมือง โครงสร้าง สถาบันและกระบวนการการเมือง ความสัมพันธ์ระหว่างภาครัฐและภาคประชาชน ตลอดจนการบริหารและการจัดการในหน่วยงานและองค์การต่าง ๆ เกี่ยวกับระบบราชการและหน่วยงานของรัฐ ภายใต้ภาวะแวดล้อมทางสังคมที่เปลี่ยนแปลง
จุดเด่นที่สำคัญ ๓ ประการ
๑. ความรู้ความเข้าใจแนวคิดทฤษฎีทางรัฐศาสตร์ โดยเฉพาะความเชี่ยวชาญด้านการเมืองการปกครอง
๒. ความรู้ความเข้าใจด้านการเมืองการปกครอง ระดับท้องถิ่น ระดับประเทศ ระดับภูมิภาค และระดับโลก
๓. การจัดรูปแบบการเรียนการสอนที่ผสมผสานทักษะความรู้ ทั้งในรูปแบบที่เน้นการประยุกต์ใช้ทฤษฎีไปสู่การปฏิบัติงาน (สหกิจศึกษา) และรูปแบบที่เน้นการประยุกต์ใช้องค์ความรู้ทางทฤษฎีไปสู่การวิจัย (รัฐศาสตร์ศึกษา)
เป้าหมายของสาขานี้คือการสร้างความสุขของส่วนรวมประชาชน เพื่อตอบสนองความต้องการของสังคมทางด้านการเมือง การเปลี่ยนแปลงทางสังคม และการพัฒนาเศรษฐกิจ โดยมีความยืดหยุ่นสอดคล้องกับคุณลักษณะและความต้องการของผู้เรียนและความต้องการของสังคม
สายงานและกลุ่มวิชา
รัฐประศาสนศาสตร์อยู่ในกลุ่มสายสังคมศาสตร์/รัฐศาสตร์ แต่เน้นเฉพาะด้านการบริหารราชการแผ่นดิน การปกครอง และการให้บริการสาธารณะ
สาขาเอกย่อย ประกอบด้วย
๑. นโยบายสาธารณะ
๒. การบริหารทรัพยากรมนุษย์
๓. องค์การและการจัดการ
๔. กระบวนการยุติธรรม
คุณลักษณะของผู้สนใจ
ผู้ที่มีความสนใจด้านการบริหารและจัดการของภาครัฐโดยเฉพาะ เหมาะสำหรับผู้ที่เรียนสายศิลป์ ซึ่งถือว่าเป็นวิชาที่สำคัญสำหรับผู้ที่สนใจสาขาวิชานี้ เพราะผู้เรียนจะต้องสามารถประยุกต์ใช้ความรู้ที่เรียนมาในการวิเคราะห์สถานการณ์หรือสภาปัญหาที่มีความซับซ้อนได้อย่างเหมาะสม
ความแตกต่างระหว่างรัฐศาสตร์กับรัฐประศาสนศาสตร์
รัฐศาสตร์ จะเรียนเรื่องการเมือง การปกครอง การเข้าสู่อำนาจ การลงจากอำนาจ
รัฐประศาสนศาสตร์ เรียนเรื่องการบริหาร การบริหารภาครัฐทั้งหมด เช่น ในประเทศไทยจะเรียนเรื่องการบริหารราชการส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค และส่วนท้องถิ่น
แนวทางการประกอบอาชีพ
ผู้สำเร็จการศึกษาสามารถประกอบวิชาชีพทางงานบริหารและสายสนับสนุนของหน่วยงานภาครัฐและเอกชน ดังนี้
๑. งานภาคการเมือง
ระดับท้องถิ่น
นักการเมืองระดับท้องถิ่น เช่น นายกองค์การบริหารส่วนตำบล นายกเทศมนตรี นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัด
สมาชิกสภาขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
ระดับประเทศ
นักการเมืองระดับชาติ เช่น นายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี สมาชิกวุฒิสภา สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร
ข้าราชการการเมือง
๒. งานภาครัฐ / ข้าราชการหรือพนักงานรัฐ
หน่วยงานระดับท้องถิ่น
เจ้าหน้าที่สังกัดองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นระดับต่าง ๆ เช่น ปลัดองค์การบริหารส่วนตำบล ปลัดเทศบาล ผู้อำนวยการเขต
เจ้าหน้าที่วิเคราะห์นโยบายและแผน นักพัฒนาชุมชน
หน่วยงานส่วนภูมิภาค
ข้าราชการส่วนภูมิภาคต่าง ๆ เช่น ปลัดอำเภอ นายอำเภอ ปลัดจังหวัด ผู้ว่าราชการจังหวัด
นักปกครอง พัฒนาการจังหวัด จัดหางานจังหวัด เจ้าพนักงานที่ดินจังหวัด ท้องถิ่นอำเภอ ท้องถิ่นจังหวัด
หน่วยงานส่วนกลาง
ข้าราชการ พนักงานราชการ ลูกจ้าง เช่น ปลัดกระทรวง เลขานุการกรม อธิบดี นักการทูต
เจ้าหน้าที่บริหารงานทั่วไป เจ้าหน้าที่วิเคราะห์นโยบาย นักพัฒนาทรัพยากรบุคคล เจ้าหน้าที่วิเคราะห์ระบบงานบุคคล
ตำแหน่งปกครอง/ตำแหน่งบริหารทั่วไป เช่น นักวิเคราะห์นโยบายและแผน นักจัดการงานทั่วไป
สอบ ก.พ. เพื่อเข้ารับราชการในกระทรวง ทบวง กรมต่าง ๆ
3. พนักงานรัฐวิสาหกิจ
การไฟฟ้า การประปา ไปรษณีย์ ธนาคารของรัฐ เช่น ธปท., ธอส., ออมสิน, ธกส.
การประปานครหลวง การประปาส่วนภูมิภาค บริษัทการบินไทย จำกัด (มหาชน) ธนาคารออมสิน
4. งานภาคเอกชน / ธุรกิจส่วนตัว
พนักงาน เจ้าหน้าที่ ผู้จัดการในสายงานต่าง ๆ ได้แก่ ฝ่ายวางแผนและพัฒนา ฝ่ายบุคคล ฝ่ายพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ ฝ่ายจัดซื้อ ฝ่ายตรวจสอบและควบคุม ฝ่ายบริหารทั่วไป ฝ่ายงบประมาณ ฝ่ายวิจัยและพัฒนา
ผู้บริหาร กรรมการผู้จัดการ ประธานกรรมการบริษัท สื่อมวลชน
งานด้านทรัพยากรมนุษย์ งานวางแผนกลยุทธ์ เจ้าหน้าที่ประสานงานโครงการ
บริษัทธุรกิจต่าง ๆ ธนาคาร
ประกอบธุรกิจของตนเอง
5. งานวิชาการ / นักวิชาการ/นักวิเคราะห์
ครู ผู้ช่วยนักวิจัย นักวิเคราะห์ นักเขียน
นักวิจัยด้านนโยบายสาธารณะ นักวิเคราะห์โครงการ ที่ปรึกษาด้านบริหารจัดการภาครัฐ
6. เจ้าหน้าที่ในองค์กรอิสระหรือองค์กรไม่แสวงหาผลกำไร (NGO)
งานภาคองค์การทางสังคมอื่น ๆ องค์การระหว่างประเทศ องค์กรพัฒนาเอกชนและองค์กรเอกชนระหว่างประเทศ (NGOs) มูลนิธิ และนักข่าวการเมือง
ทำงานด้านพัฒนาสังคม ส่งเสริมชุมชน และประสานงานโครงการ
ตัวอย่างหน่วยงานที่รับบัณฑิตรัฐประศาสนศาสตร์
สำนักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน (ก.พ.)
สำนักงานตรวจเงินแผ่นดิน
สำนักงานนโยบายและแผน
องค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.), เทศบาล, อบจ.
องค์กรพัฒนาเอกชน (NGOs)
กระทรวงมหาดไทย
หน่วยงานรัฐวิสาหกิจ
ธนาคารของรัฐ
คุณสมบัติการสมัครเรียน
สำเร็จการศึกษาไม่ต่ำกว่ามัธยมศึกษาตอนปลายหรือเทียบเท่า
ผ่านการคัดเลือกตามเกณฑ์ของสำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา และ/หรือเป็นไปตามระเบียบข้อบังคับการคัดเลือกของคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยตาปี
การคัดเลือกผู้เข้าศึกษา
นักเรียนที่เข้าศึกษาโดยระบบคัดเลือกของสำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา (สกอ.)
นักเรียนที่มหาวิทยาลัยตาปีเป็นผู้ดำเนินการคัดเลือกเอง ให้เป็นไปตามระเบียบ
สรุป
รัฐประศาสนศาสตร์เป็นสาขาวิชาที่มีความสำคัญอย่างยิ่งในปัจจุบัน เนื่องจากเป็นศาสตร์ที่เตรียมบุคลากรเพื่อไปปฏิบัติงานในภาครัฐ ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนประเทศชาติให้เกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน
สาขาวิชานี้เหมาะสำหรับผู้ที่มีใจรักการให้บริการสาธารณะ มีความสนใจในการแก้ไขปัญหาสังคม และต้องการมีส่วนร่วมในการสร้างความสุขให้แก่ส่วนรวม โดยผู้เรียนจะได้รับความรู้ทั้งทางทฤษฎีและภาคปฏิบัติ ที่สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการบริหารจัดการองค์กรได้อย่างมีประสิทธิภาพ
นอกจากนี้ รัฐประศาสนศาสตร์ยังเปิดโอกาสทางอาชีพที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นงานในภาครัฐ ภาคเอกชน หรือแม้กระทั่งการประกอบธุรกิจส่วนตัว ทำให้บัณฑิตในสาขานี้มีตัวเลือกในการประกอบอาชีพที่กว้างขวาง และสามารถสร้างคุณค่าให้แก่สังคมได้ในหลากหลายรูปแบบ
สำหรับผู้ที่กำลังพิจารณาเลือกสาขาวิชา รัฐประศานศาสตร์จึงเป็นทางเลือกที่น่าสนใจสำหรับผู้ที่ต้องการเป็นส่วนหนึ่งในการพัฒนาประเทศและสร้างสังคมที่ดีขึ้น