Mae'n debyg bod yr enw 'Tawe' yn tarddu o grŵp o enwau afonydd Celtaidd fel Thames, Tame a Tamar, sy'n golygu 'llifo'.
Mae Tawe hefyd wedi'i gynnwys yn yr enw Cymraeg ar Abertawe, sy'n cyfieithu fel ‘wrth geg y Tawe’.
Afon Tawe, sy'n rhedeg i lawr Cwm Tawe o'i tharddiad ym Mharc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog i ddyfroedd cysgodol Bae Abertawe. Mae'n denu rhediadau trwm o bysgod mudol.
Mae'r rhannau uchaf yn darparu pysgota brithyll llawn hwyl mewn amgylchedd godidog.
Mae'r Gwybedog Mannog yn fwy o faint na'r Gwybedog Brith. Mae'n aderyn llwydfrown â brest lwydwyn, gyda marciau llwyd tywyllach a thalcen brith. Maent yn hoffi eistedd a chadw llygad am bryfed, hedfan allan i'w bachu'n gyflym cyn dychwelyd i'r glwyd.
Mae eu hymddygiad wrth ddal pryfed yn eu gwneud yn haws eu gweld. Mae'r adar hyn yn ffafrio ardaloedd agored ymysg coed, megis mynwentydd, parciau, ffiniau coetiroedd a llennyrch. Cadwch lygad amdanynt mewn ardaloedd o'r fath ar draws CNPT.
Y man gorau i'w gweld = Planhigfa Glanrhyd
Am fwy o wybodaeth, ewch i dudalen Gwybedog Mannog yr RSPB.
Ym 1981, sefydlwyd Cymdeithas Camlas Abertawe, ac maent wedi bod yn gweithio tuag at adfer gweddill y gamlas. Cwblhawyd llawer o waith i wella amgylchedd ffisegol y gamlas. Mae prosiect ar droed i garthu’r gamlas ac i gael gwared ar glymog Japan sy’n broblem fawr yng Nghwm Tawe.
Beth am greu atgof eich hun am eich bywyd yn yr ysgol?
Beth am esgus eich bod yn faciwi adeg rhyfel ac yn cyrraedd Pontardawe am y tro cyntaf? O bosib yn dod i fyw gyda'ch teulu ac yn mynychu ysgol Pontardawe?
Glanrhyd House. The fine house was built by local industrialist Arthur Gilbertson in 1878. It was used as a hospital during the First World War and was demolished in 1968. The surrounding garden contains the ruins of a pool, reported to be the first outdoor pool in Wales.
I lived with a lovely Welsh family in a cottage, on the road down to the viaduct, I have forgotten the road name.
The Gwaun-cae- Gurwen Juniors School was nearby; I attended that school ,my foster sister Esther Mary Davies also went there, a year or two later below my age in classes.
What great memories of kind people, great teachers, young friends, but I was taken back to London,E17, to attend the County High School,as I had sat and passed my Essex scholarship exam(taken in the headmistress's room) Miss Evans.(Tan-y-Wrallt) .What a good education I had there. I was so lucky.
I soon spoke Welsh and was well educated in written Welsh after two years there.
We kids used to play on the viaduct all day long or across the railway crossing onto the Common.
I am now 85 years old but have never forgotten the kindness and love that was given to me there in those war years. My foster parents were Mr Johnny Davies and Minnie Davies his wife.
I did revisit there when I was 15 , but as my long and happy career as a Technical Draughts-woman
and later many London contracts in Technical Engineering and later Architectural
Design were always ongoing so I was never able to go back to the Waun. I now live in Westward Ho!,in North Devon; I married a Welshman; Fleet Air Arm, .we live near the sea and we are facing Swansea (lived in Ascot Berks. for many years too.)
I have never forgotten the Welsh village
I have a son,Peter Ellis, in Cumbria; and three step daughters, Bronwen, Rachel and Helen in Hampshire.,and many grandchildren....................................
So many memories,so long a life.............Madge Bassett (nee Palmer),Mrs.
https://www.francisfrith.com/gwaun-cae-gurwen/wartime-evacuee_169908291