Yn ôl y sôn, gwnaeth Wncwl Culwch, y Brenin Arthur werthu tir i Sant Ciwg er mwyn iddo adeiladu ei eglwys - Eglwys Sant Ciwg yn Llangiwg. Y Brenin Arthur oedd yn wncwl i Culwch.
Englyn gan ein bardd enwog, lleol, Gwenallt
Adnoddau Iaith - Y Twrch Trwyth YMA
Cerdd Y Twrch Trwyth, Ysgol Ystalyfera, Cwmllynfell
Dilyn y Dyfroedd, Casi Wyn
Chwedl Y Twrch Trwyth gan Aneirin Karadog
Chwedlau a Hen Hanesion