ปฏิกิริยาเคมี

ปฏิกิริยาเคมี (Chemical reaction) คือ กระบวนการที่สารเคมีเกิดการเปลี่ยนแปลงทางเคมีหรือเกิดปฏิกิริยาเคมีแล้วส่งผลให้เกิดสารใหม่ ที่มีคุณสมบัติเปลี่ยนไปจากสารตั้งต้น

การเกิดปฏิกิริยาเคมีอาจสังเกตได้จาก

- เกิดฟองแก๊ส

- เกิดตะกอน

- สีของสารละลายเปลี่ยนแปลง

- กลิ่นเปลี่ยน

- อุณหภูมิเปลี่ยน

แคลเซียมคาร์บอเนต (calcium carbonate หรือ CaCO₃) พบมากในหินปูน หินงอก หินย้อย แคลเซียมคาร์บอเนตสามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้อย่างกว้างขวาง นอกจากนำมาใช้ในยาลดกรดแล้ว ยังใช้ผลิตสารต่าง ๆ เช่น ปูนขาว ปูนซีเมนต์ ปูนยาแนวกระเบื้อง สารที่มีแคลซียมคาร์บอเนตเป็นองค์ประกอบเมื่อสัมผัสกับสารที่มีสมบัติเป็นกรด แคลเซียมคาร์บอเนตจะกร่อนบางลงและเกิดฟองแก๊สไม่มีสี การเปลี่ยนแปลงที่เกิดจากแคลเซียมคาร์บอเนตสัมผัสกับกรดเป็นการเกิดปฏิกิริยาเคมี (chemical reaction) เพราะเป็นการเปลี่ยนแปลที่มีสารใหม่เกิดขึ้น การอธิบายปฏิกิริยาเคมีที่เกิดขึ้นสามารถใช้แบบจำลองที่เป็นสมการข้อความ (word equation) ซึ่งเขียนแสดงสารที่เข้าทำปฏิกิริยาหรือสารตั้งต้น (reactant) และสารใหม่ที่เกิดขึ้นหรือผลิตภัณฑ์ (product) เช่น ปฏิกิริยาเคมีที่เกิดขึ้นระหว่าง แคลเซียมคาร์บอเนต กับ สารลาะลายกรดไฮโดรคลอริกหรือกรดเกลือ เขียนสมการข้อความได้ดังนี้

โดยในการเขียนสมการข้อความแต่ละครั้งจะต้องประกอบไปด้วย สารตั้งต้น ซึ่งเป็นสารก่อนทำปฏิกิริยา และผลิตภัณฑ์ คือสารสารประกอบที่เกิดขึ้นจากการเรียงตัวใหม่ของอะตอมของธาตุในสารตั้งต้น

ดังนั้นจากสมการข้อความ

สารตั้งต้นคือ กรดไฮโดรคลอริก และ แคลเซียมคาร์บอเนต ผลิตภัณฑ์คือ แคลเซียมคลอไรด์ , น้ำ และแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ สารใหม่ที่เกิดขึ้นในผลิตภัณฑ์เกิดจากอะตอมของธาตุในสารตั้งต้นจัดเรียงตัวใหม่ทำให้เกิดเป็นสารใหม่ขึ้นมา โดยอะตอมของธาตุในสารตั้งต้น เท่ากับอะตอมของธาตุในผลิตภัณฑ์