ภูมิปัญญา: เกษตรผสมผสาน
นายสมบูรณ์ แสงวังคำ
นายสมบูรณ์ แสงวังคำ
เกิดวันที่ 21 พฤศจิกายน พ.ศ 2488 อายุ 78 ปี
ที่อยู่ เลขที่ 278 บ้านแม่อาวน้อย หมู่ที่ 9 ต.ท่าตุ้ม อ.ป่าซาง
จ.ลำพูน
อาชีพ เกษตรกร
การศึกษา ประถมศึกษาปีที่ 4
นายสมบูรณ์ แสงวังคำ หลังจากจบการศึกษาภาคบังคับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ได้ออกมาช่วยครอบครัวประกอบอาชีพเกษตรกรรมซึ่งตนเองได้ช่วยทำตั้งแต่อยู่ชั้นประถม 4 การที่ได้ช่วยครอบครัวทำนามาตั้งแต่อยู่ ป.4 ในช่วงเสาร์-อาทิตย์ หรือปิดเทอม ก็วนเวียนอยู่กับสังคมเกษตรกรรมมาโดยตลอด ทำให้ซึบซับรับเอาสิ่งเหล่านี้เข้าไปในตัว และมีความต้องการที่จะสานต่ออาชีพของบรรพบุรุษต่อไป กระทั่งอายุได้ 20 ปีได้แต่งงานมีครอบครัว ก็ประกอบอาชีพทำนาและทำสวนเชิงเดี่ยวและใช้สารเคมีเช่นเดียวกับพี่น้องเกษตรกรโดยทั่วไป กระทั่งพบว่ายิ่งทำต้นทุนก็ไม่มีลด รายได้ที่คาดว่าจะได้ก็ไม่เป็นไปอย่างที่หวังไว้ หนำซ้ำสุขภาพยังย่ำแย่ลงอีกด้วย
และสิ่งที่ทำให้นายสมบูรณ์วิตกจนไม่อยากจะใช้สารเคมี เนื่องจากมีเพื่อนเกษตรกรด้วยกัน ล้มป่วยจนถึงกับเสียสติ โดยหาสาเหตุไม่เจอ จนกระทั่งเจ้าหน้าที่สาธารณสุขมาตรวจและเจาะเลือด ก็พบว่าเพื่อนเกษตรกรคนนั้นได้รับสารพิษจากปุ๋ยเคมีเกินขนาด เมื่อได้รักษาอาการตามขั้นตอนแล้วก็กลับหายเป็นปกติจากนั้นเป็นต้นมา นายสมบูรณ์ก็ไม่มีความคิดที่หันไปใช้สารเคมีอีกเลย
เมื่อหลุดพ้นจากวงจรของสารเคมีแล้ว นายสมบูรณ์มีแนวคิดว่า อยากกินอะไรที่ปลอดภัยก็ปลูกสิ่งนั้น นอกจากจะเป็นการลดต้นทุนการผลิตแล้ว ยังส่งให้ถึงสุขภาพที่ดีด้วย จึงเริ่มปลูกพืชผักสวนครัว รั้วกินได้ เป็นต้นมา ได้เข้าร่วมโครงการด้านการเกษตรเนื่องจากบ้านแม่อาวน้อยเป็นหมู่บ้านโครงการพัฒนาพื้นที่ลุ่มน้ำแม่อาว อันเนื่องมาจากพระราชดำริ จึงได้มีโอกาสเข้ารับการอบรม เรียนรู้เกี่ยวกับการเกษตรอย่างต่อเนื่อง ได้รับการอบรมจากกรมพัฒนาที่ดินในการปรับปรุงคุณภาพดินให้ดีขึ้น ได้มีการศึกษาดูงาน แลกเปลี่ยนเรียนรู้กับเพื่อนเกษตรกรต่างกลุ่ม ทำให้มีโลกทัศน์ของการทำงานกว้างขึ้น นายสมบูรณ์ก็ได้นำสิ่งที่เห็นมาปรับประยุกต์ให้เหมาะสมกับพื้นที่ของตน อย่างไรก็ดี นายสมบูรณ์กล่าวว่าการศึกษาดูงานนั้น ใช่ว่าทุกคนจะได้ประโยชน์เสมอไป ทั้งนี้ทั้งนั้นขึ้นอยู่กับความสนใจใฝ่รู้ของแต่บุคคลด้วย หากใครสนใจที่จะเรียนรู้ก็จะได้สิ่งที่ต้องการ แต่บางคนก็คิดว่าการศึกษาดูงานคือการไปเที่ยว คนนั้นก็จะได้แค่ไปเที่ยวเท่านั้น จากการที่ได้ทำเกษตรกรรมแบบผสมผสานโดยยึดหลักธรรมชาติ ทำให้ได้พบแนวคิด ทฤษฎีใหม่ๆ เช่น ระบบการจัดการแปลง, การผลิตปุ๋ย, ระบบการจัดการน้ำ ฯลฯ การเลี้ยงสัตว์แบบต้นทุนต่ำ นอกจากความรู้ทางวิชาการที่ได้รับแล้ว การสนับสนุนปัจจัยการผลิตก็เป็นอีกสิ่งหนึ่งที่นายสมบูรณ์ได้รับจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กศน.ตำบลท่าตุ้มและหน่วยราชการอื่นๆ สำหรับเป็นปัจจัยในการดำเนินงานด้านการเกษตรแบบผสมผสานโดยยึดหลักธรรมชาติ
ในการที่นายสมบูรณ์ เป็นพุทธศาสนิกชน ได้ยึดหลักคุณธรรมความเป็นคนดีมาประกอบกับกิจกรรมที่ทำ ต้องมีความซื่อสัตย์ต่อตนเองและผู้อื่น ขยัน ประหยัด อดทน ไม่คดโกง เอื้ออาทรต่อคนอื่น เสียสละ รู้จักประมาณตนเอง ไม่ฟุ้งเฟ้อ และรักษาวัฒนธรรมการไหว้และยิ้มกับบุคคลทั่วไป ทั้งยัง เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่กับผู้อื่น และแบ่งปันสิ่งของให้ผู้อื่นอยู่เสมอ
นายสมบูรณ์ แสงวังคำและครอบครัว ได้มีการดำเนินชีวิตตามวิถีชีวิตเหมือนคนทั่วไปในหมู่บ้านเช่นเดียวกัน โดยได้มีการปลูกฝังให้สมาชิกในครอบครัวให้มีนิสัยมัธยัสถ์ ขยัน อดทน และไม่ยุ่งเกี่ยวกับอบายมุขทุกอย่าง โดยมีบุคคลต้นแบบ คือพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และบิดา-มารดาของตนเอง ที่ได้สั่งสอนให้เป็นคนดี ไม่เบียดเบียนคนอื่น มีความเอื้ออาทรต่อคนที่ลำบากกว่าตนเอง
การได้ทำงานทำให้นายสมบูรณ์ รู้สึกมีความสุข มีความพอประมาณทั้งตนเองและครอบครัว มีการดำเนินชีวิตอย่างพอดี ไม่เบียดเบียนตนเองและคนอื่น รวมทั้งใช้ทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่ในชุมชน มีการบริโภคที่พอดี ไม่มากน้อยจนเกินไป มีการวางแผนในการดำเนินชีวิตอย่างมีเหตุผล และต้องเตรียมตัว ให้พร้อมกับสถานการณ์ที่จะเปลี่ยนแปลงในด้านต่าง ๆ โดยการออมเงินและมีการรวมกลุ่มกันสร้างความเข้มแข็งในชุมชน และต้องมีความซื่อสัตย์สุจริต ขยันหมั่นเพียร ช่วยเหลือซึ่งกันและกัน เสียสละเพื่อส่วนรวม มีส่วนร่วมกับชุมชน ไม่ยุ่งเกี่ยวกับอบายมุข โดยมีคุณธรรมที่ยึดถือ คือ “ขยัน ประหยัด และอดทน” และ “ซื่อกินไม่หมด คดกินไม่นาน”
นายสมบูรณ์ แสงวังคำ เริ่มนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาปฏิบัติใช้ในปี 2520 โดยมีแรงจูงใจคืออาชีพดั้งเดิมของบรรพบุรุษ และความต้องการที่แท้จริงของตนเอง คือชอบธรรมชาติ ตื่นขึ้นมาเห็นต้นไม้ พืชผัก ชอบใช้ชีวิตแบบพอเพียงมากกว่าใช้ชีวิตในเมือง ไม่ต้องดิ้นรน ทำให้มีความสุขกับสิ่งที่ทำแต่ละวัน อีกทั้งยังมีการแบ่งปันทั้งความรู้และสติปัญญา และมีการเกื้อกูลชุมชนและสังคม โดยเข้าร่วมกิจกรรมของหมู่บ้านทุกครั้ง นอกจากนี้ ยังเป็นสมาชิกกลุ่มทำปุ๋ยหมัก กลุ่มเพาะเห็ดปลูกผักปลอดสารพิษ เป็นอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน เป็นที่คณะกรรมการหมู่บ้าน นอกจากนี้นายสมบูรณ์ แสงวังคำ ยังเป็นผู้นำการดำรงชีวิตแบบเศรษฐกิจพอเพียงและเป็นครัวเรือนต้นแบบในการดำเนินชีวิตแบบเศรษฐกิจพอเพียง ได้รับการสนับสนุน จากองค์การบริหารส่วนตำบลท่าตุ้ม ตามโครงการส่งเสริมอาชีพตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง ในปี 2550 นอกจากนี้ ยังได้มีการถ่ายทอดภูมิปัญญาให้แก่ผู้สนใจด้านการเกษตรอีกด้วย
นายสมบูรณ์ แสงวังคำ จะปลูกต้นไม้ทดแทนเสมอ หากมีการตัดต้นไม้ และได้นำกิ่งไม้ที่หัก/ตกหล่นมาทำฟืนสำหรับหุงต้มแทน การทำอาหารด้วยแก๊ส นอกจากนี้ ยังนำเศษใบไม้และหญ้ามาทำปุ๋ยหมัก ทำให้มีปุ๋ยหมักไว้บำรุงดิน และเป็นรายได้เพิ่มในบางครั้ง
ข้อมูลเนื้อหา โดย นายสมบูรณ์ แสงวังคำ
เรียบเรียงเนื้อหา โดย นางสาวอรพินธ์ ไชยยอง
ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย นางสาวอรพินธ์ ไชยยอง
แผนที่ ภูมิปัญญา นายสมบูรณ์ แสงวังคำ : เกษตรผสมผสาน
เลขที่ 278 บ้านแม่อาวน้อย หมู่ที่ 9 ต.ท่าตุ้ม อ.ป่าซาง จ.ลำพูน