ประวัติวัดท่าช้างเก่า

ก่อนที่จะเป็นหมู่บ้านท่าช้าง ตามประวัติศาสตร์จามเทวีวงศ์มีช้างเผือกเชือกหนึ่ง (ช้างผู้ก่ำงาเขียว)ช้างคู่พระบารมีพระนางเจ้าจามเทวีวงศ์ ผู้ก่อตั้งนครหริภุญชัยและกษัตริย์พระองค์แรกแห่งแคว้นหริภุญชัย เดิมช้างเชือกนี้เกิดที่เมืองเชียงดาว ในถ้ำหลวงเชียงดาวก่อนที่จะมีการนำช้างเผือกเชือกนี้นำมาถวายนั้น ได้นำช้างเชือกนี้มาปล่อยที่ห้วยเขียว จังหวัดเชียงใหม่ มีนายสารถีแอบตามดูช้างตลอดทาง หลังลัดเลาะจนถึงหนองแห่งหนึ่งเพื่อจะอาบน้ำ จึงเรียกที่แห่งนั้นว่า หนองช้างอาบ จนถึงห้วยอีลิงลัดข้ามน้ำปิง จนถึงดอยพระบาทแห่งหนึ่งเพื่อข้ามห้วยปันตอง แล้วเอาเท้าหยั่งลงท่า จึงเรียกว่า ท่าช้างผ่านเวียงหนองล่อง เข้าหาบ้านห้วยปันจ้อย จึงเรียกว่า หนองปู้เขียว ลัดเลาะเข้าหนองยวง เหล่าดู่ เลี่ยงเข้าหนองดู่ วังกู่ เข้าหาท่ากองิ้ว เข้าบ้านก้อง ปากบ่อง ตัดเข้าสบกวง สบทาเข้าหาแม่กุ้ง ได้พบหนองแห่งหนึ่ง เรียกว่า ท่าหนองช้าง แล้วก็ขึ้นเหนือ จึงเรียกว่าหนองช้างคืน เข้าป่าเหวแล้วเดินทางไปทางทิศตะวันตกเข้าสู่ป่าเส้า ย้อนกลับมาทางสลีย้อย(ศรีย้อย) ใกล้สันต้นธง แล้วก็เข้าสู่ตัวเมือง

ก่อนที่จะเล่าประวัติวัดและหมู่บ้านนั้น สมัยนั้นหมู่บ้านที่มีการก่อตั้งเป็นหมู่บ้านในแถบเดียวกัน มีเพียงบ้านศรีเตี้ย บ้านหนองล่อง บ้านสันปูเลย บ้านดงปินหวาน ต่อมาราว พ.ศ.2373 ได้มีพระเถระรูปหนึ่งนามว่า สวาธุเจ้าถาวระ ได้พาญาติพี่น้อง กลุ่มหนึ่งอพยพมาจากเมืองเชียงใหม่ ซึ่งเป็นผู้ก่อตั้งบูรณะวัดศรีเตี้ยขึ้นมาใหม่เดิมเป็นวัดร้าง จึงเรียกว่า วัดหลวงสะหรีเตี้ย เป็นวัดที่สร้างเป็นวัดแรก ในระแวกนั้นสมัย เจ้าหลวงพุทธวงศ์ (เจ้าหลวงแผ่นดินเย็น) เจ้าผู้ครองนครชียงใหม่ องค์ที่ 4 (พ.ศ.2369-2389) สมัยเจ้าหลวงน้อยอินทร์ เจ้าผู้ครองนครลำพูนองค์ที่ 3 (พ.ศ.2370-2381) สมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 ส่วนบ้านท่าช้างยังเป็น ที่นา ไร่สวน ได้มีพ่ออุ้ยดี อุประหนอง พ่ออุ้ยคำปัน สาโร พ่ออุ้ยโต่งสุภาวงศ์ และญาติพี่น้องมาอยู่เป็นคณะแรก ต่อมาก็เริ่มเป็นหมู่บ้านขึ้นมาจำนวนหนึ่งแล้วนั้นได้มีพระเถระรูปหนึ่งได้บวชในสำนักวัดหลวงสะหรีเตี้ย ของท่านครูบาถาวร มีชื่อว่า ครูบามหายศ มีอายุราว 25 ปี ท่านเป็นคนบ้านหนองล่อง ได้เล็งเห็นว่า บ้านท่าช้างและบ้านหนองล่องเป็นหมู่บ้านมาขึ้น เนื่องจากการเดินเท้าไปทำบุญที่วัดศรีเตี้ยค่อนข้างยากลำบาก จึงกราบลาท่านครูบาถาวร มา สร้างวัดขึ้นมาใหม่ ราวปี พ.ศ.2405 ชื่อว่าวัดท่าช้าง และเป็นเจ้าอาวาสรูปแรก ในสมัยเจ้าไชยลังกาพิศาลโสภาคุณหริภุญชัย (เจ้าหนานไชยลังกา) เจ้าเมืองลำพูนลำดับที่ 6 (พ.ศ.2386-2414) ในช่วงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ท่านได้สร้างเสนาสนะขึ้นมา อาทิ วิหาร ศาลาบาตร กุฏิ กำแพง ศาลาโค้ง ซุ้มประตูช้าง กลองหลวง หอธรรม