วัดศรีดอนคำ

วัดศรีดอนคำ เป็นวัดราษฎร์ ตั้งอยู่ในพื้นที่เขตเทศบาลตำบลห้วยอ้อ เลขที่ 1 หมู่ที่ 7 บ้านดอนทราย ถนนจรูญลองรัฐ ตำบลห้วยอ้อ อำเภอลอง จังหวัดแพร่ พื้นที่ 11 ไร่ 2 งาน 169 ตารางวา วัดนี้สร้างเมื่อ พ.ศ. 2196 ภายในมีพระสังฆะราจ๊ะเจ้าเมืองแพร่ เป็นประธาน

ภายนอกมีเจ้าเมืองนครเป็นประธาน ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา พ.ศ. 2477

ประวัติความเป็นมาองค์พระธาตุห้วยอ้อ

พระธาตุห้วยอ้อเป็นปูชนียสถานที่สำคัญแห่งหนึ่งในจังหวัดแพร่ และเป็นที่สักการะเคารพบูชาของชาวเมืองลองมาแต่โบราณกาลนับระยะเวลาถึงพันปี ตามตำนานพระธาตุห้วยอ้อและตำนานแหลมลี่ยังกล่าวถึงประวัติเมืองลอง จะเห็นได้ว่าประวัติเมืองลองนั้นยังอ้างตามตำนานของพระธาตุห้วยอ้อ แสดงให้เห็นว่าพระธาตุห้วยอ้อนั้นมีความสำคัญต่อชาวเมืองลองมากในอดีต

ตามตำนานกล่าวไว้ว่า เมื่อครั้นพระนางจามเทวีเสด็จจากเมืองละโว้เพื่อเดินทางไปปกครองเมืองหริภุญชัย โดยเสด็จมาทางเรือ

ตามกระแสน้ำปิง ชรอยทางผิดมาตามลำน้ำยม ได้พลัดหลงเข้ามาบริเวณหนองอ้อ จึงได้เกิดโต้เถียงซักถามกันในหมู่ข้าราชบริพารว่ามาถูกทางหรือไม่ เมื่อหาข้อยุติไม่ได้พระนางจามเทวีจึงตรัสว่า “ลองขึ้นไปดูก่อนเถอะ” และก่อนจะออกจากบริเวณแห่งนี้ พระนามจามเทวีได้โปรดให้แบ่งพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้าช่วงพระอุระ (กระดูกอก) บรรจุในพระธาตุมาสร้างขึ้น ณ ริมฝั่งปงอ้อนั้น ในเวลาต่อมาพระธาตุนี้ คือ พระธาตุห้วยอ้อ หรือพระธาตุห้วยอ้อ วัดศรีดอนคำ และเป็นที่สักการะเคารพบูชาของชาวเมืองลองตลอดมาจนถึงปัจจุบัน

อำเภอลอง หรือเมืองลอง เดิมเป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดลำปาง อยู่ห่างจากตัวจังหวัดแพร่ไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ ตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1023 เป็นระยะทางประมาณ 40 กิโลเมตร

ต่อมาเมื่อวันที่ 25 พฤศจิกายน 2475 มีการเปลี่ยนแปลงระบบการปกครอง ทางการ จึงโอนมาเป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดแพร่ ใน 8 อำเภอ ตามตำนาน เมืองลอง เป็นเมืองที่ตั้งมานานนับพันปี กล่าวกันว่า สร้างมาก่อนสมัยพุทธกาล เหตุที่เรียกเมืองลอง เพราะว่า พระนางจามเทวีได้หลงทางมาถึงบริเวณที่ตั้งเมืองจึงตรัสว่า "ลองขึ้นไปก่อนเถอะ" เหตุดังกล่าว จึงเรียกว่า เมืองลอง

คำขวัญของอำเภอลองมีว่า "พระธาตุล้ำค่า ส้มพุทรารสเลิศ แหล่งกำเนิดผ้าจก มรดกสวนหิน ถิ่นชาวเมืองลอง"

เมืองลอง ตามตำนานกล่าวว่า แบ่งออกเป็น 3 ยุคด้วยกัน คือ ยุคที่ 1 ตั้งเมือง ยุคที่ 2 ย้ายเมือง และยุคที่ 3 ทิ้งเมือง

ในยุคที่ 2 มีเรื่องเล่าขานถึงการสร้างพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมือง เกิดขึ้นด้วยฝีมือของช่างศิลปะเชียงแสน คือ การสร้างพระเจ้าพร้าโต้ ซึ่งถือว่าเป็นพระพุทธรูปที่แปลกและสวยงามมาก โดยใช้พร้าโต้ (หมายถึงมีดพร้าแล่มใหญ่ ที่มีขวานเล็กๆ อยู่ข้างบนด้วยสำหรับการสับ การเฉาะ) สร้างให้เสร็จเรียบร้อยภายใน 1 วัน

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

วัดศรีดอนคำ จังหวัดแพร่

• คำขวัญของอำเภอลองมีว่า "พระธาตุล้ำค่า ส้มพุทรารสเลิศ แหล่งกำเนิดผ้าจก มรดกสวนหิน ถิ่นชาวเมืองลอง"

• อำเภอลอง หรือเมืองลอง เดิมเป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดลำปาง อยู่ห่างจากตัวจังหวัดแพร่ไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ ตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1023 เป็นระยะทางประมาณ 40 กิโลเมตร

• ตามตำนานเมืองลอง เป็นเมืองที่ตั้งมานานนับพันปี กล่าวกันว่า สร้างมาก่อนสมัยพุทธกาล เหตุที่เรียกเมืองลอง เพราะว่า พระนางจามเทวีได้หลงทางมาถึงบริเวณที่ตั้งเมืองจึงตรัสว่า "ลองขึ้นไปก่อนเถอะ" เหตุดังกล่าว จึงเรียกว่า เมืองลอง

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• วัดศรีดอนคำ

• วัดศรีดอนคำ เป็นวัดที่ตั้งมาช้านาน เป็นโบราณสถานที่มีพระธาตุเก่าแก่ขนาดใหญ่ ภายในบรรจุพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า สร้างขึ้นเมื่อประมาณ พ.ศ.1078 เมื่อคราวพระนางจามเทวีเสด็จจากเมืองละโว้ไปเมืองหริภุญชัย

• พระธาตุห้วยอ้อ พระธาตุแห่งนี้ได้รับการบรูณะหลายครั้ง ปัจจุบันมีฐานเป็นปูน ส่วนบน ประดับด้วยแผ่นโลหะสีทอง ซึ่งบรรจุพระอุรัฐิ (กระดูกหน้าอก) ของพระพุทธเ้จ้้าถือว่าเป็นพระธาตุที่มีอายุเก่าแก่มาช้านานคู่กับวัด ศรีดอนคำ

อยู่ด้านหลังพระอุโบสถหลังใหญ่ มีศาลาประดิษฐานของพระเจ้าเชียงแสนอยู่ภายในวัด

• ประวัติพระเจ้าพร้าโต้ วัด ุศรีดอนคำ

• อดีตพระครูอดุลย์สารธรรม เจ้าอาวาสวัดพระธาตุศรีดอนคำ บอกเล่าถึงความเป็นมาของ พระเจ้าพร้าโต้ ว่า พระเจ้าพร้าโต้ แกะสลัก ด้วย พร้าโต้ หรือ มีดอีโต้ ที่มีขวานเล็กๆอยู่ข้างบน เพื่อสะดวกในการเจาะ ศิลปะพื้นบ้านผสมผสานศิลปะเชียงรุ้ง ซึ่งผู้สร้างใช้ความพยายามอย่างยิ่งในการใช้พร้าโต้แกะให้ออกมาเป็นพระพุทธรูปที่สวยงาม

• จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ของเมืองลองที่มีการสร้าง"วัดศรีดอนคำ" มีพระยาลำปางและพระยานครแพร่ช่วยกันสร้าง มีการขออนุญาตโบกปูนและสร้างกุฏิให้พระเจ้ามหาเถรเจ้าสุทธนะเป็นพระประธาน โดยได้สร้างพระวิหารขึ้นในปี พ.ศ.2236 พร้อมพระอุโบสถขนาดเล็กกว้าง 4 วา ยาว 8 วา โดยลาดพื้นและผูกพัทธสีมา มีการจัดทำพระพุทธรูปองค์หนึ่งเรียกว่า พระเจ้าพร้าโต้ โดยสร้างจากไม้แก่นจันทน์ทั้งต้น และส่วนที่มีขนาดเล็กได้สร้างพระขนาดเล็กอีก 4 องค์ รวมทั้งสิ้น 5 องค์ องค์ที่ 2 กรมศิลปากรอัญเชิญไปประดิษฐานที่ไร่แม่ฟ้าหลวง องค์ที่ 3 อัญเชิญไปประดิษฐานที่พิพิธภัณฑ์วัดหลวง อ.เมืองแพร่ องค์ที่ 4 ถูกขโมยไป องค์ที่ 5 มีขนาดเล็กที่สุด ประดิษฐานอยู่ที่วัดศรีดอนคำ

• พระเจ้าพร้าโต้ มีความสูง 3 เมตร หน้าตักกว้าง 1.5 เมตร ปัจจุบันกรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนไว้แล้ว และทางวัดได้สร้างศาลาให้ประดิษฐานเป็นอย่างดี ป้องกันการโจรกรรม นอกจากนี้ ในพิพิธภัณฑ์ยังมีพระไม้ขนาดเล็ก ที่สร้างด้วยมีดอีกจำนวน 1,000 องค์

• หากมีโอกาสเดินทางมาเยือนเมืองแพร่ แวะผ่านไปเที่ยวอำเภอลอง เข้าไปกราบนมัสการ พระเจ้าพร้าโต้ วัดศรีดอนคำ อ.ลอง จ.แพร่ ชมศิลปะฝีมือของบรรพบุรุษชาวพุทธล้านนาและนมัสการขอพรกับ"พระธาตุห้วยอ้อ" ทำให้เราอิ่มเอิบใจในกุศลผลบุญและความโชคดีเป็นสิริมงคลแก่ตัวเองตลอดไป